تاکید بر رعایت آداب مناظره در قرآن/ ظرفیت سازی و بصیرت افزایی بین نخبگان و مردم

خبرگزاری شبستان- سرویس قرآن و معارف: برقراری ارتباط موثر با دیگران به ویژه از راه گفتگو به آموزش و به کار گرفتن مهارت ها و اخلاق و ادب نیاز دارد. فقدان مهارت برقراری ارتباط و گفتگو موجب بروز تنشها و درگیری ها می شود. آموزه های دینی همواره عناصر، عوامل و آسیب های ارتباط موثر به ویژه آداب گفتگو را ارائه کرده اند. دوران امامت امام رضا(ع)، دوره طلایی گفتگو و مناظره و اثبات برتری آموزه‌های قرآنی- اسلامی، به ویژه اسلام شیعی و دکترین امامت و نیاز دین به حجت و واسطه زنده و روزآمد میان خلق و خالق است و مناظره‌های رضوی(ع) آوردگاه عرضه فکر اهل بیت(ع) از اسلام است.

با توجه به اهمیت اخلاق گفتگو و مناظره در قرآن و حدیث، حجت الاسلام والمسلمین «محمد پیکری» مدیر مدرسه علمیه علی ابن ابیطالب (ع) و مدیر پرتال تخصصی مناظره و گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در خصوص پرتال مناظره به گفت و گو پرداخت که در ادامه می خوانید.

 اخلاق گفتگو و مناظره در قرآن کریم و حدیث از چه جایگاه و اهمیتی برخوردار است؟

مناظره در لغت واژه ای عربی نَظَرَ ونَظَراٌ و منَظَراً به معنای نگریستن با چشم است و در ادب فارسی نیز به معنای جدال کردن و با هم ( بحث کردن ) و ( مجادله ) و ( نزاع با یکدیگر ) و (بحث با یکدیگر) در ماهیت و حقیقت یک چیزی است. به عبارتی اگر بخواهیم مناظره را تعریف کنیم؛گفت و گویی دو طرفه است که هر یک با استدلال و ارائه براهین سعی می کند برتری و فضیلت رای و نظرخویش را بر دیگری به اثبات برساند و در میان فرهیختگان این تکاپو تنها با هدف شناخت آرا و نظرات متفاوت و در نهایت روشن شدن حقیقت انجام می شود.

آموزه های دینی همواره عناصر، عوامل و آسیب های ارتباط موثر به ویژه آداب گفتگو را ارائه کرده اند. دوران امامت امام رضا(ع)، دوره طلایی گفتگو و مناظره و اثبات برتری آموزه‌های قرآنی- اسلامی، به ویژه اسلام شیعی و دکترین امامت و نیاز دین به حجت و واسطه زنده و روزآمد میان خلق و خالق است و مناظره‌های رضوی(ع) آوردگاه عرضه فکر اهل بیت(ع) از اسلام است.

 هنگام گفت‌وگو نباید مخاطب را گمراه محض و خود را هدایت یافته سعادتمند در نظر گرفت و از موضع بالا و با چشم حقارت به وی نگریست. خداوند در آیات ۲۴ و ۲۵ سبأ می‌فرماید: «وَ إنّا اَو إیّاکُم لَعَلی هُدًی اَو فی ضَلالٍ مُبینٍ قُل لا تُسئلونَ عَمّا اَجرَمنا وَ لا نُسئَلُ عَمّا تَعمَلونَ؛ و در واقع یا ما و یا شما بر پایه هدایت یا در گمراهی آشکاری هستیم. بگو شما از آنچه ما گناه کردیم، بازخواست نمی‌شوید، و ما نیز از آنچه شما عمل می‌کنید، بازخواست نمی‌شویم»  این آیات نمونه واضح و روشنی از برخورد پیامبر اکرم(ص) با مشرکان را نشان می‌دهد و یا در موارد دیگری گفتگوی مفضل از یاران امام صادق(ع)، با ابن ابی‌العوجا، نمونه‌ای است که روش گفتگوی امام صادق(ع) را به صورت غیرمستقیم نشان می‌دهد.

درخصوص مهمترین شرایط و آداب مناظره و گفتگو توضیح دهید؟

تلاش برای ادراک حق و ظهور آن ( بصیرت بخشی و روشنگری ) از سوی مناظره کنندگان با توجه به آنکه در نهایت خداوند شاهد، حاکم است یکی از شرایط و آداب مهم مناظره و گفتگو است. همچنین حاکمیت فضای علمی و پرهیز از عاطفه محوری در مناظره، فراهم کردن زمینه برای طرح اندیشه ها ی دیگران، هم ترازی و صلاحیت علمی شرکت کنندگان در مناظره، رعایت ارزش های اخلاقی و انصاف، رعایت احترام متقابل و پرهیز از توهین به شخصیت مقابل، بر حذر بودن از تقلید غیر مشروع و اجتناب از تعصبات کور و بی منطق،  ابراز نظر در چارچوب معین و پرهیز از سفسطه و مغلطه و اجتناب از سخنان خارج از موضوع و بیان شفاف نتیجه مبتنی بر دلایل پیش طرح شده از دیگر آداب مهم در مناظره و گفتگو است که باید به آنها توجه داشته باشیم.
 

درخصوص راه اندازی نخستین پرتال تخصصی مناظره و گفتگو در کشور توضیح بفرمایید؟

نخستین پرتال تخصصی مناظره و گفت و گو در کشور همزمان با هفته دفاع مقدس و با نظر به منویات مقام معظم رهبری و لبیک به ندای ایشان در پیگیری دو تکلیف مهم ظرفیت سازی و بصیرت افزایی بین نخبگان و مردم راه اندازی شده است.

اتاق فکر پرتال تخصصی مناظره و گفت و گو در قالب دین و مذهب، فرهنگ و هنر، اجتماعی، سیاسی، ورزشی و علم و فناوری به تولید محتوا و بازپخش گفت و گوها و مناظرات منتخب می پردازد. همچنین آموزش های مستقیم و غیر مستقیم بر اساس آموزه های آیات قرآن کریم و احادیث سیره عملی اهل بیت (ع) به مخاطبان ارایه می کند.

تعیین استراتژی لازم برای رسیدن به بهترین سطح اثربخشی و تعامل با جامعه، نظارت و ارزشیابی سطح کیفی و کمی، ارایه طریق و مشاوره، بررسی عملکرد پرتال، آینده پژوهی توسعه پرتال و مناظره و گفت و گو از سطح تامین و تولید در فضای مجازی به سطح یک شبکه مستقل تلویزیونی و اینترنتی از اهداف راه اندازی اتاق فکر پرتال تخصصی مناظره و گفت و گو است.

چه مباحث محوری و اصلی در پرتال تخصصی مناظره و گفتگو مطرح شده است؟

در اتاق فکر پرتال مناظره و گفت و گو محورهای اصلی مطرح و بررسی می شود که شامل قانون و چالش های موجود از شکل گیری تا اجرا، آموزش آداب گفت و گو و مناظره، بازپخش مناظرات اوایل انقلاب، بررسی مناظره های کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا، مباحث مطرح شده در خصوص انتخابات در سخنرانی 19 دی سال 91 مقام معظم رهبری، مسئله بورس از جهت قانونی و شرعی اولویت های اجتماعی، سیاسی، دین و مذهب، علم و فناوری، فرهنگ و هنر، اشتغال زنان و تاثیر آن بر خانواده و جامعه و برنامه ریزی برای بازپخش مناظرات انتخاباتی از دیگر برنامه های پرتال مناظره و گفت و گو است. برگزاری مناظرات دانشجویی، مناظرات مسئولان و دست اندرکاران در عرصه های مختلف و طرح سوال از دیگر رویکردهای اتاق فکر پرتال تخصصی مناظره و گفت و گو است.

مناظره و گفت و گو از اهمیت خاصی برخوردار است و دارای آداب، شرایط و قوانین خود می باشد؛ بنابراین پرتال مناظره و گفت و گو برای ارتقای فرهنگ مناظره و گفت و گو به ویژه در میان نسل جوان برنامه های آموزشی با رویکرد آداب مناظره و گفت و گو در قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) برگزار کرده است. همچنین برنامه های آموزشی تهیه و در سایت مناظره و گفت و گو به آدرس www.monazereh.ir بارگزاری کرده است.

رضایت شغلی افراد در ایران، گسترش سبک های هنری موضوعی و بعضا غربی در تقابل با سبک های هنری، سنتی و ایرانی، تاثیر پایان نامه های دانشجویی در توسعه علمی کشور، رعایت اخلاق مناظره در بین رجال سیاسی کشور، نقاط ضعف جامعه در حوزه دینداری، آلودگی هوای کلانشهرها، علل پایین آمدن سن اعتیاد به مواد مخدر، گرانی خودروی تولید داخل مهمترین عوامل تحقق حماسه سیاسی، نهاد تاثیرگذار و مسئول در مسئولیت تقویت دینداری در نسل جوان از جمله موضوعاتی است که توسط پرتال تخصصی مناظره و گفت و گو درباره آنها نظرسنجی شده است.

اهداف اصلی و محوری که پرتال تخصصی مناظره و گفتگو دنبال می کند، چیست؟

پرتال تخصصی مناظره و گفتگو با محوریت مدرسه علمیه تهران و مدرسه علمیه علی بن ابیطالب (ع) راه اندازی شده است و متعلق به هیچ جناحی سیاسی نیست. این پرتال تخصصی دو هدف اصلی ظرفیت سازی بین نخبگان و مردم و بصیرت افزایی بین نخبگان و مردم براساس منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی را دنبال می کند.