معنای دقیق غیبت امام زمان(عج)/ از دل‌های مومنان غایب نخواهد بود

به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، برنامه تلویزیونی «حاضر غایب از نظر» امروز (جمعه، 28 آذرماه) از شبکه قرآن و معارف سیما روی آنتن رفت.

بنابر این گزارش، حجت الاسلام والمسلمین «محمدمهدی حائری‌پور» در این برنامه درباره مسئله غیبت امام زمان(عج)، اظهار کرد: غیبت امام عصر(عج) از مهمترین مسائل مطرح در امامت ائمه(ع) به ویژه حیات حضرت حجت(عج) است. وقتی زندگانی امام مهدی(عج) را مرور می کنیم، می توان آن را به سه دوره تقسیم کرد: نخست کودکی پیش از غیبت، مشهور بین علمای شیعه این است که امام زمان(عج) از سال 255 تا 260 یعنی ولادت تا پنج سالگی در خانه امام عسکری(ع) بسر می بردند البته زندگانی مخفی داشتند و امکان دیدارشان برای همه فراهم نبود بلکه شیعیان خاص و مورداعتماد خاندان امامت با حضرت(عج) ملاقات کرده اند.

این کارشناس مهدوی ادامه داد: دوم دوران غیبت که از سال 260 هجری آغاز شده و تا امروز ادامه یافته است، یعنی نزدیک به 12 قرن، بعد هم دوران ظهور ایشان رخ می دهد. از این رو، غیبت فصل مهمی از زندگی وجود مقدس حضرت ولیعصر(عج) است و سخن درباره این فصل مهم ضرورت دارد.

وی در تشریح معنا و مفهوم غیبت امام زمان(عج)، تصریح کرد: برخی از غیبت به زندگی در عالمی دیگر معنا می کنند در حالی که این تصور اشتباه است در دعای ندبه تعبیر جالبی وجود دارد که می فرماید: جانم به فدای آقایی که گرچه غایب است اما از میان ما بیرون نیست یعنی ایشان در بین ما حضور دارند. اما اینکه حضور در عین غیبت یعنی چه؟، باید تببین شود.

حجت الاسلام حائری پور با بیان اینکه این مطلب به روشنی در روایات مطرح شده است، گفت: در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که فرمودند: امام زمان(عج) در زمان غیبت همه ساله در موسم حج حضور می یابند. یکی از جاهایی که تجلی حضور ایشان است، موسم حج است و حجاج در جای جای مسجدالاحرام، منا، عرفات و ... حضور دارند سپس حضرت(ع) تعبیر می کنند: امام زمان(عج) حجاج را می بینند اما آنها حضرت(عج) را نمی بینند. از این رو، غیبت یعنی امام(ع) اگرچه در جاهای مختلف حضور دارند، اما مردم ایشان را نمی بینند!

وی اضافه کرد: شاید این سوال پیش آید که می شود کسی در جایی باشد و دیده نشود؟ باید گفت: بله از جهت قدرت الهی امری ممکن است و سابقه دارد، در روایات اهل سنت نیز این مطلب آمده وقتی در لیله المبیت امیرالمومنین(ع) در بستر پیامبر(ص)  خوابیدند و حضرت رسول(ص) خانه را ترک کردند، مشرکان با اینکه آنجا حضور داشتند اما متوجه این خروج نشدند! در سیره «ابن هشام» آمده که همسر ابولهب که مورد مذمت قرآن است و به پیامبر(ص) اهانت می کرد، روزی رد شد و جمعی را در حضور رسول خدا(ص) دید و بدون سخن عبور کرد، اصحاب پرسیدند: چطور شد وی امروز ابراز نفرت و اهانت نکرد، پیامبر(ص) فرمودند: خدا امروز چشم او را از من گرفت و اجازه نداد، من را ببیند!

وی در شرح دیگری از معنای غیبت، ابراز کرد: در روایات ما آمده است که وجود مقدس امام زمان(عج) در اجتماعات مردم را می بینند و می شناسند و مردم ایشان را می بینند اما نمی شناسند!، از این رو، امام زمان(عج) در پیاده روی اربعین، مشاهد مشرفه و کوچه و بازار حتی دیده شوند اما مردم چون سابقه دیدار ندارند، حضرت(ع) را نمی شناسند. از این رو، این تعبیر که حضرت مهدی(عج) در مکان و کره ای دیگر زندگی می کنند، اشتباه است.

این عضو هیئت علمی مرکز تخصصی مهدویت در ادامه بیان کرد: مسئله غیبت امام عصر(عج) نه به صورت اشاره و گذرا بلکه به صورت مفصل و گسترده در بیانات پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) ایشان مطرح شده است، امیرالمومنین علی(ع) در توصیف وجود مقدس امام مهدی(عج) تعبیری زیبا دارند که در کتاب «غیبت نعمانی» آمده است و فرمودند: قسم به خدای علی که حجت زمین بر زمین ایستاده است، در راه ها می رود در خانه ها وارد می شود در شرق و غرب زمین سیر می کند و سخن را می شنود و وقتی از کنار جماعت رد می شود، سلام می کند، می بیند ولی دیده نمی شود تا روزی که موعود است (یعنی روز ظهور).

وی تاکید کرد: همچنین، در روایتی از حضرت موسی بن جعفر(ع) نیز آمده که کسی محضر ایشان رسید و عرضه داشت این آیه که می فرماید: «أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً ۗ...» خدا نعمت هایش را بر شما فرو ریخته چه نعمت های ظاهری و چه نعمت های باطنی (20 سوره لقمان) مراد چیست؟، حضرت(ع) فرمودند: نعمت ظاهری، امام آشکار و نعمت باطنی، امام غایب است. یعنی زمان حیات مقدس موسی بن جعفر(ع) که هنوز سال ها تا ولادت امام مهدی(عج) و غیبت باقی مانده، حضرت(ع) به نعمت باطنی یعنی وجود مقدس حضرت حجت(عج) اشاره کرده اند. سپس از امام(ع) سوال شد: مگر غیبت در میان ائمه(ع) رخ خواهد داد؟! ایشان فرمودند: بله، دوازدهمین نفر از ما غایب خواهد شد. سپس امام کاظم(ع) در تعبیری لطیف فرمودند: او از چشم مردم غایب خواهد بود اما از دل های مومنان غایب نخواهد بود.

حجت الاسلام حائری پور با بیان اینکه مسئله غیبت در حیات انبیای گذشته هم وجود داشته است، گفت: در لسان روایات آمده که غیبت از سنت های الهی درباره پیامبران گذشته است، سنت یعنی روش و شیوه ثابت و قاعده و فرمول، یعنی اراده الهی بر این بوده که در سلسله انبیاء، غیبت وجود داشته باشد البته ممکن است مدت و کیفیت غیبت آنها با غیبت امام زمان(عج) متفاوت بوده باشد. از این رو، عجیب است کسی تاریخ انبیا را مطالعه کرده باشد و غیبت را ناشناخته و بی سابقه بداند! در روایت است که: در قیام کننده ما اهل بیت(ع) سنت هایی از پیامبران الهی وجود دارد ... سنتی از آدم، نوح، عیسی، ایوب و ... ازجمله از آدم(ع) و نوح علیهماالسلام سنت عمر طولانی را دارد، از ابراهیم(ع) تولد مخفیانه را سنت دارد، چون قرار بود حضرت ابراهیم(ع) نیز در بدو ولادت ترور شوند.

وی در ادامه بیان کرد: امام زمان(عج) همچنین سنتی که از موسی بن عمران(ع) دارد، سنت غیبت است، یعنی حضرت موسی(ع) از انبیای اولوالعزم مدتی از عمر شریف شان را غایب بوده اند، و دو غیبت کوتاه و بلندمدت داشته اند. نمونه دیگر آنکه در روایات آمده، حضرت یوسف(ع) نیز مدتی از عمرشان را غایب بوده اند، امام صادق(ع) فرمودند: دورانی که یوسف عزیز مصر بود و مصریان را از قحطی نجات داد، مردم با ایشان مواجه بودند اما وی را به عنوان نبی الهی نمی شناختند بلکه او را حکیم می دانستند.

حجت الاسلام حائری پور درباره اینکه چرا غیبت برای هیچ یک از ائمه(ع) غیبت حادث نشده است؟، اظهار کرد: خدای متعال در همه عالم وجود در هر لحظه و امری اراده ای دارد، سوال از علت پدیده ها این است که گاهی ما علت پدیده ای را نمی دانیم بنده مومن گرچه به دنبال پاسخ می رود اما اگر هم نیابد به مقدر الهی تسلیم است و همین تسلیم نمره بندگی او را افزایش می دهد.

این کارشناس مهدوی افزود: شخصی محضر امام صادق(ع) رسید و از علت غیبت امام مهدی(عج) پرسید، حضرت(ع) پاسخ دادند: این ازا مور مخفی است وقتی می دانیم خدا ما حکیم است پس همه کارهایش بر اثر حکمت است. در برخی روایات بخشی از مصلحت های غیبت اشاره شده مثل اینکه بیان شد، خلفای بنی العباس درصدد بودند که پسر امام عسکری(ع) را در لحظه ولادت ترور کنند شبیه به ماجرای موسی بن عمران(ع). از این رو، اراده الهی بر این قرار گرفت حضرت حجت(عج) غایب شوند تا از گزند دشمن مصون بمانند.

وی تاکید کرد: از عوامل استمرار غیبت هم همین حفظ جان مبارک حضرت حجت(عج) است یعنی تا زمانی که یاران امام مهدی(عج) برای تشکیل حکومت جهانی آماده و تکمیل نشوند، غیبت ادامه می یابد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اگرچه شهادت در راه خدا افتخار است اما شهادت باید در جای خود رقم بخورد، حضرت سیدالشهداء(ع) جانشان را برای حفظ دین فدا کردند اما شهادت امام مهدی(عج) قبل از تشکیل حکومت جهانی، یعنی به هدر رفتن همه تلاش انبیاء و اولیای الهی پس باید وجود مقدس شان حفظ شود تا آن وعده الهی محقق شود.