آشنایی با مکتب اصیل «مصطفی اسماعیل» در تلاوت قرآن

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ استاد مصطفی اسماعیل یکی از نوابغ فنّ قرائت قرآن و از مشاهیر بزرگ عالم قرائت می‌باشد و در میان تمامی قاریان مصری که تا کنون قرائت آنها را شنیده‌ایم،فنّی‌ترین قاری قرآن است.جایگاه رفیع ایشان در میان قاریان سبب شده که وی را «اکبر القراء» (بزرگترین قاری) لقب دهند.لقبی که بدون شک برازنده استاد مصطفی اسماعیل می‌باشد.با این که بیش از دو دهه از فوت ایشان1 و به میدان آمدن قاریان دیگر می‌گذرد، باز هم کسی در «اکبر القرّا» بودن مصطفی اسماعیل،شک نمی‌کنند.

تجوید و اختلاف قراءات استاد مصطفی اسماعیل
مصطفی اسماعیل که در ناحیه طنطا در کشور مصر به دنیا آمد؛ آموزش‌های اولیه قرائت قرآن را زیر نظر استاد سید البدوی فرا گرفت. سپس در مؤسسه الأحدی(در طنطا) به همراه استاد محمود خلیل الحصری در پیشگاه شیخ ابراهیم سلام که از بزرگان اساتید آن زمان در کشور مصر بود به تحصیل علوم عالی قرائت پرداخت و از کار و تمرین بر روی اصول فنّی قرائت قرآن و اختلاف قراءات،غافل نشد.در میان قاریان مصری،مصطفی اسماعیل از جمله کسانی است که تجوید و اختلاف قراءات را به خوبی فرا گرفت و اگر چه گاهی به اقتضای صوت و لحن، قواعد تجویدی را به نحو کم رنگ‌تری رعایت می‌کند، ولی قطعاً یکی از قاریانی است که زیاد از اختلاف قراءات استفاده کرده است و به ویژه آیاتی را که از نظر قوانین تجوید و یا «فرش الحروف»2 توسط راویان و مطابق با قرائت‌های مختلف نقل شده‌است را با تسلط هر چه تمامتر تلاوت می‌کند.

نقش وقف و ابتدای بدیع در تلاوت استاد
از جمله کارهای کم نظیری که توسط مصطفی اسماعیل انجام شده است رعایت «وقف و ابتدا» با استفاده از آهنگ و نغمه است.بدین صورت که به دلیل طولانی بودن یک عبارت یا به خاطر زیباتر شدن قرائت،مجبور می شود در جایی وقف کند که برای وقف مناسب نیست،صوتش را به گونه‌ای در می‌آورد و اجرا می‌کند که شنونده متوجّه می‌شود که جمله تمام نشده و مطلب هنوز ادامه دارد؛یعنی ضعف و نامناسب بودن محل وقف را با لحن و نغمه مناسب، جبران می‌کند.

آشنایی با صوت اکبرالقراء جهان اسلام
صوت،هدیه‌ای است الهی که خداوند آن را در وجود انسان به ودیعه گذارده است و بدین جهت نمی‌توان آن را مانند سایر علوم، اعم از:تجوید،وقف و ابتدا و… آموخت، امّا می‌توان با تمرین و ممارست آن را مهار کرده، پرورش داد.
استاد مصطفی اسماعیل اگر چه دارای صدای صاف و شفافی نیست، امّا با استادی تمام صوت خود را پرورش داده و در اختیار گرفته است و از آن در جهت اجرای تمامی الحان و نغمات بهره‌مند می‌شود و لذا صدایی که از وی در قرائت‌هایش شنیده می‌شود نه تنها آن چنان بد به نظر نمی‌رسد، بلکه بسیار قوی،منعطف (از نظر «تحریر») و پخته می‌باشد به شکلی که او می‌تواند هر لحنی را با هر پرده و گامی به راحتی به اجرا در آورد.

لحن و سبک استاد مصطفی اسماعیل
مهمترین و درخشان‌ترین نکته در باب قرائت مصطفی اسماعیل، تسلط بی‌بدیل او بر روی الحان است که به مدد تسلّط عالی،توانسته است سبکی ممتاز و بسیار فنّی بنا نهد و مشتاقان قرائت قرآن را از هر سو به طرف سبک خویش جذب نماید.قرائت‌های شیخ مصطفی اسماعیل،گنجینه الحان قرآنی است و اکثر نغمات رایج در قرائت قرآن و دستگاهی موجود را ، خوانده است.سبک مصطفی اسماعیل اگر چه به ظاهر،کمی خشک به نظر می‌رسد، ولی با دقایق و ظرافت‌های فنّی که در قرائت وی وجود دارد، سبک او یکی از پر طرفدارترین سبک‌های قرآنی می‌باشد.هر کس که آشنایی مختصری با «فنّ قرائت» و «صوت و لحن» داشته باشد، تأیید می کند که ایشان استاد مسلّم در اجرای تمامی الحان قرآنی است.