خبرگزاری شبستان_رشت، مهری شیرمحمدی؛ عمارت شهرداری با برج ساعت آن نماد شهر رشت است. عمارتی که کلنگ احداث آن در سال ۱۳۰۲ خورشیدی به زمین زده شد و ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ به صورت نیمه کاره افتتاح شد. اما برج بلدیه، پیش از جانمایی ساعت، برج دیدبانی به‌ویژه در زمان حوادث آتش سوزی بود.
شهرهای گیلان و از جمله رشت، چندین بار دچار آتش سوزی های گسترده شده است. برخی از قسمت های بازار رشت چندین بار کاملا سوخته و از نو تجدید بنا شده است. در آن زمان نیروهای نظامی با همکاری ماموران پاکبان شهرداری وظیفه خاموش کردن آتش را داشتند. به گفته «روبرت واهانیان» مرمتگر برج بلدیه، یک نفر وظیفه داشت بالای برج، دیدبانی دهد تا در صورت بروز آتش سوزی به دیگران خبر دهد.
این رشت پژوه می افزاید: ۲ دستگاه ناسوس(تلمبه دستی)، در کوچه مجاور ساختمان بلدیه بود که به محض اطلاع از آتش سوزی به سمت محل حادثه می رفتند.
واهانیان می‌گوید: سال ۱۳۰۸ خورشیدی، بلدیه رشت با انتشار آگهی در روزنامه‌های محلی اعلام می دارد که قرار است بالای برج دیده‌بانی بلدیه، یک دستگاه ساعت نصب کند و اینگونه برج دیدبانی تبدیل به برج ساعت شد.
سال ۱۳۰۵، بلدیه رشت تصمیم گرفت اداره ای به نام «اطفاییه» تاسیس کند. تاسیس اداره اطفاییه توسط بلدیه رشت، در حالی مطرح شد که بیشتر شهرهای کشور فاقد اداره اطفاییه یا همان آتش نشانی بودند. طرح ایجاد اداره ای برای اطفای حریق در ابتدای سال ۱۳۰۵ از طرف اداره بلدیه رشت ارائه و در آبان ماه همان سال عملیاتی شد.
نویسنده کتاب «تاریخچه بلدیه» به استناد خبری که در روزنامه پرورش چاپ رشت در اولین روز اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۵ خورشیدی منتشر شده، می گوید:« اداره بلدیه برای جلوگیری از حریق درصدد است دائره اطفاییه در رشت تاسیس نماید و به مقام ریاست بلدیه پیشنهاد نموده است. »
«محمود نیکویه» می افزاید: پیش از آنکه اداره اطفاییه وجود داشته باشد، بلدیه با اداره نظمیه برای خاموش کردن حریق اقدام های مشترک انجام می داد. اداره تنظیف، ۲۰نفر از رفتگرهای خود را مامور کرده بود تا شب ها در خیابان کشیک دهند و یک خودرو هم به اداره نظمیه اختصاص داده بود تا در موقع آتش سوزی، پلیس های نظمیه با وسایل اطفاییه برای خاموش کردن حریق به کمک رفتگران شهرداری بروند. تا مهر ماه همان سال وضع به همین منوال بود. در نیمه مهرماه ۱۳۰۵ «اداره تنظیف» از بلدیه می خواهد، دو دستگاه ناسوس(تلمبه دستی) برای اطفای حریق خریداری کند تا رفتگرها در موقع حریق بتوانند از آن استفاده کنند.
وی ضمن بیان مواردی از آتش سوزی های مکرر در رشت می افزاید: پیش از ایجاد اداره بلدیه، آتش سوزی های مکرری در شهر رخ داده بود و بلدیه و نظمیه آن را خاموش کرده بودند. بر همین اساس شهرداری مقرراتی خاصی برای برخی اصناف وضع می کند و از نظمیه می خواهد در حسن اجرای آن به شهرداری کمک کنند.
نیکویه، به عنوان شاهد مثال می افزاید: در تابستان ۱۳۰۵ حمامی به نام «صارم السلطان» دچار آتش سوزی و با کمک بلدیه و نظمیه حریق خاموش می شود. وقتی صاحب حمام دوباره خواست در همان مکان حمام بسازد، بلدیه اجازه نداد. زیرا حمام در جوار منازل مسکونی بود و خطر آتش سوزی مجدد وجود داشت.
با شکایت های مکرری که از سوی اهالی سوخته تکیه و خواهر امام به بلدیه رسیده بود، فعالیت اصنافی که شغلشان با آتش همراه بود، در محدوده پرجمعیت ممنوع شد و برخی اصناف که مشاغلی از این دست داشتند، شهرداری قانونی وضع کرد که می باید فاصله مکانی را با دیگر مغازه و منازل رعایت کنند و بلدیه از نظمیه برای اجرای این مقررات کمک می گرفت.
به گفته نیکویه، شانزدهم آبان ماه ۱۳۰۵ به دستور شهردار وقت اداره کوچکی با عنوان شعبه اطفاییه ایجاد و «میرزا اسماعیل خان سمیعی» در آذر ماه ۱۳۰۵مدیر شعبه اطفاییه شد. در آن زمان برای اداره اطفاییه ماهیانه بودجه ای به مبلغ ۴۶۳ تومان در نظر گرفته شده بود. از محل دقیق شعبه اطفاییه اطلاع زیادی در روزنامه های آن زمان رشت موجود نیست.
نخستین ایستگاه آتش نشانی رشت، ایستگاهی است بود که اکنون نیز در محله استادسرا دایر است. این مکان قبلا اصطبل اسب های اداره بلدیه بود و بعد از رواج وسایل نقلیه موتوری، رئیس اداره اطفاییه از رئیس بلدیه می خواهد به منظور صرفه جویی در هزینه ها، بخشی از اصطبل بلدیه تبدیل به ایستگاه آتش نشانی شود.
یک سال بعد نیز در بیستم تیرماه سال ۱۳۰۶ خورشیدی اولین ماشین آتش نشانی برای اداره اطفاییه خریداری و خبر آن در روزنامه های وقت رشت منتشر می شود.
در حال حاضر چند دستگاه از وسایل اطفاییه حریق بلدیه رشت که مستهلک بوده و قابل استفاده نیست، در یکی از ایستگاه های آتش نشانی نگهداری می شود. راه اندازی موزه بلدیه در عمارت بلدیه، که چند سالی است وعده داده شده، فرصتی است تا این دستگاه ها در معرض دید عموم قرار گیرد.
نظر شما