خبرگزاری شبستان، جهان اسلام: سال‌ها پیش با ظهور گروهک تروریستی داعش در منطقه خاورمیانه به ویژه سوریه و عراق، این گروهک تلاش کرد تا با تسلط بر شهرهای مختلف سوریه و عراق و کشتن افراد بی گناه و تخریب زیرساخت های این دو کشور قلمرو خود را افزایش دهد. به طوری که داعش با گروهک های تروریستی دیگر در این کشور درگیر شد و داعیه خلافت خود خوانده اش را سرداد.
اما پیروزی های مستمر نیروهای مقاومت و فرار سرکرده های داعش و اعضای آن به کشورهای دیگر باعث شد تا شاهد فروپاشی این خلافت پوشالی باشیم. اگرچه نمی توان امروز حضور پررنگ عناصر داعش در آفریقا و فعالیت های آنها را در این قاره را نادیده گرفت.
کمرنگ شدن حضور عناصر داعش در خاورمیانه باعث شده تا این روزها غرب زمزمه بازگشت مجدد عناصر داعش در سوریه و عراق را سر دهد و به نظر می رسد که در پشت این سخنان و اظهارات مقامات غرب توطئه دیگری برای منطقه خاورمیانه نهفته باشد. به همین دلیل با بررسی چگونگی حضور داعش در سال های نه چندان دور در خاورمیانه به طرح این پرسش می پردازیم که آیا داعش قدرت بازگشت دوباره به سوریه و عراق دارد یا خیر؟
علل ظهور داعش
داعش نسخه تندروتر از القاعده است. آمریکا و متحدان غربی و عربی اش از انقلاب های کشورهای تونس، لیبی، مصر برای متولد کردن این گروهک تروریستی سوء استفاده کردند، به طوری که با آغاز درگیری های سوریه اعضای داعش وارد این کشور شدند تا درگیری های کوچک را به یک جنگ تمام عیار در سراسر سوریه تبدیل کنند.
برخی تحلیلگران معتقدند که داعش از شکاف اجتماعی ناشی از راون گسیختگی هویت ملی و ضعف آن، درگیری مذهبی، خوی عشایری جنگجویانه و تمایل برخی از احزاب و گروه ها در منطقه عربی برای انتقام استفاده کردند و با تجویز نسخه جهادی خود شدیدترین اعمال را برای برپایی دولت اسلامی رقم زدند.
مرکز تحقیقات الجزیره در گزارشی درباره ظهور داعش اعلام می کند: اشتباه گفته می شود که ظهور داعش به دلیل منزوی شدن از بافت سیاسی در منطقه است. بنابراین خشونت و رفتار تند اعضای این گروهک ناهنجار به شمار می آید. درحالی که خشونت بخشی از ساختار آن برای تخریب برخی از کشورهای عربی است.
در گزارش این مرکز آمده است: احساس یاغی گری به علت به حاشیه راندن، طرد، فقدان یک افق صلح آمیز ایجاد می شود. به همین دلیل این مسایل به همراه هرج و مرج و خلاء سیاسی و رشد گروه های مرتبط با سلفی جهادی به ظهور داعش انجامید.
اگرچه داعش برای جذب نیرو از اروپا بر روی شور و هیجان جوانان اروپایی کار کرد، به طوری که توانست دهها نفر دختر و پسر اروپایی را که مسیحی بودند، اما فقیر نبودند، جذب کند. حتی برخی از آنها به رده های بالای این گروهک نیز رسیدند.
برهمین اساس، می توان گفت که این فضاها قابلیت شبیه سازی و الگوبرداری از داعش را دارد و پیاده سازی این الگو در کشورهایی که از خلاء سیاسی، مذهبی و اقتصادی رنج می برند، وجود دارد.
ادعای غرب برای ظهور مجدد داعش
از زمان سقوط شهرک الباغوز در وادی الفرات که آخرین محل حضور عناصر داعش است، غرب ادعا می کند که ممکن است داعش بتواند قدرتش را در سوریه وعراق بازگرداند.
باوجود اینکه عناصر داعش بارها در غرب به اقدامات تروریستی دست زده اند، اما هیچ کدام از این کشورها برای نابودی و ریشه کنی تروریسم اقدام محکمی اتخاذ نکردند. بلکه آنچه در طول تاریخ می بینیم این است که غرب از ظهور گروه های تروریستی در خاورمیانه برای منافع خود استفاده کرده است.
اما ادعای غرب درباره ظهور مجدد داعش در سوریه و عراق را می توان از این منظر بررسی کرد که چهره داعش برای مردم این منطقه مشخص شده است. داعش یکی از رادیکال ترین گروه های اسلام گرای خاورمیانه است که در تفکر و استراتژی سفت و سخت‌تر از القاعده است و درصد خشونت های آن نسبت به گروه های تروریستی دیگر بیشتر است.
برخی تحلیلگران معتقدند که درصورت اصلاح سیستم سیاسی و فرهنگی برخی از مناطق عراق و سوریه امکان ظهور مجدد داعش ضعیف است و همین مسئله در شکست اعضای این گروهک کمک کرده است.
«آنتونی کوردسمن» استاد دانشگاه شیکاگو و عضو ارشد اندیشکده مطالعات استراتژِیک و بین الملل واشنگتن می گوید: برای مبارزه با داعش تنها نباید بر داعش تمرکز کرد. بلکه باید دولت های سوریه و عراق نیز به ساختار سیاسی و اقتصادی و فرهنگی خود نگاه مجددی بکنند. زیرا بسیاری از اعضای این دولت هنوز از رژیم های پیشین مانند صدام حمایت می کنند.
برهمین اساس، ظهور دوباره داعش در سوریه و عراق بعید به نظر می رسد، زیرا خشونت و ویرانگری و ایدئولوژی افراطی این گروهک به مردم این منطقه نشان داد که اعضای این گروهک برداشت انحرافی از اسلام دارند و همگان باید تابع ایدئولوژی رادیکال آنها که منشأ آن در تفکر «ابن تیمیه» از نظریه پردازان اصلی وهابیسم است، باشند و هرکسی که با این ایدئولوژی مخالف باشد، از نگاه آنها محکوم به مرگ است.
این نوع نگاه باعث شده است تا همه مذاهب و اقوام خواه شیعه و سنی خواه مسیحی بایکدیگر متحد شوند، به طوری که در جنگ سوریه و عراق علیه داعش شاهد حضور شیعیان و اهل تسنن درکنار یکدیگر بوده ایم. به همین دلیل اتحاد همه اقشار جامعه باعث شکست داعش و فرار اعضای آنها از منطقه شده است.
داعش از ضعف قدرت حاکمه و اختلافات داخلی و آشوب برای تقویت قدرت خود سوء استفاده می کند. به همین دلیل حضور این گروهک را در کشورهای آفریقایی مانند لیبی و موزابیک پررنگ تر می بینیم و این امکان وجود دارد که فعالیت های تروریستی در غرب آفریقا با وجود همه تلاش‌ها برای مبارزه با تروریسم افزایش یابد.
به همین دلیل می توان گفت که تازمانی که بحران استبداد گری عربی برپاست، این جریان یا جریان های دیگر فرصتی برای رشد و ظهور فراهم می کنند و اگر در مکانی افول کنند، در مکان دیگر ظهور می کنند. اما انتظار می رود که دولتمردان سوریه و عراق به همراه نیروهای امنیتی و مقاومت و مردم این کشورها هوشیارتر از گذشته عمل کنند، زیرا از ایدئولوژی مخرب و اقدامات ویرانگر این گروهک در طول این سال‌ها که بر مردم این کشورها گذشته است، آگاهند.
نظر شما