به گزارش خبرگزاری شبستان نشست تخصصی «در جست‌وجوی هدایت؛ فلسفه الهی در کلام امام رضا(ع)»،با حضور آیت‌الله سیدحسن سعادت مصطفوی، استاد فلسفه و مدرس حکمت سینوی و هم‌زمان با ایام شهادت حضرت امام رضا(ع) سوم بهمن‌ماه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
آیت‌الله سیدحسن سعادت مصطفوی، در این نشست به بیان برخی از جلوه‌های منابع حکمت و اندیشه الهی در سیره امام رضا(ع) در اثبات عقاید حقه مکتب اهل بیت(ع)، عقل و عرفان در کلام امام رضا(ع)، راه‌های هدایت در کلام امام رضا(ع) و خداشناسی استدلالی در بیانات امام رضا (ع) پرداخت.
عالم آل محمد(ص)
وی در ابتدای سخنان با اشاره به لقب مشهور امام هشتم(ع) به «عالم آل محمد(ص)» اظهار کرد: همه ائمه(ع) ظهور علم هستند، اما زمانه امام رضا(ع) که مقارن مأمون عباسی بود، عصر طلایی علمی در دنیای اسلام است. خود مأمون از دانشمندان زمان خود بود و هیچ‌یک از خلفای عباسی به اندازه وی در علوم مختلف اعم از کلام، طب، نجوم، ادبیات عرب و... احاطه علمی نداشته‌اند.
این مدرس فلسفه و حکمت اسلامی با بیان این‌که مأمون به برگزاری سمینارهای علمی گوناگون علاقه‌مند بوده، به یکی از جلسات بزرگ مناظره علمی که با حضور امام رضا(ع) در مرو برگزار شد، پرداخت و بیان کرد: یکی از شیعیان که معرفت زیادی به مقام علمی ائمه نداشت، امام را شرکت در این جلسه برحذر داشت و گفت که در آن دانشمندان بزرگی چون عمران صابی حاضر هستند.
وی در ادامه با اشاره به روایتی از آن مناظره در کتاب کافی که مرحوم فیض کاشانی در الوافی آن را تشریح کرده است، افزود: در آن مناظه شخصی از نسبت زمان، مکان و کیفیت با خداوند می‌پرسد و امام چنان پاسخ محکم و حکیمانه‌ای به وی می‌دهد که در همانجا پیشانی امام را می‌بوسد و به مذهب حقه شیعه می‌گراید.
آیت‌الله مصطفوی با اشاره به بخشی از مضامین سخن حضرت ثامن‌الحجج(ع) در آن مناظره عنوان کرد: امام در آن مناظره به آن شخص خاطرنشان می‌کند که خداوندی که خود مکان و زمان را خلق کرده و چگونه می‌تواند در زمان و مکان جای گیرد؟ او خالق زمان و مکان، فوق آنها و محیط بر زمان و مکان است.
وی ادامه داد: مخلوقات و ممکنات دیگر از جمله انسان متصف به کیفیات و حالات هستند و به سبب همین اتصاف دائماً در حال تغییر بوده و نیازمند مغیر و مؤثری هستند. خداوند نمی‌تواند کیف داشته باشد و در روایات ما نیز آمده که صفاتی چون غضب و رضای الهی در واقع غضب و رضای اولیای الهی است.
این مدرس فلسفه و حکمت اسلامی خاطرنشان کرد: در روایات ما درباره آیه شریفه «الرحمن علی العرش استوی» گفته شده که مراد از عرش الهی قدرت اوست؛ یعنی علم حق با قدرت او یکی است. صفات الهی عین ذات است، اما هر صفتی ظهوری دارد و هر آنچه که در عالم تحقق پیدا کرده، مظهر قدرت و علم حق است.
مناظره با عمران صابی
وی در ادامه به بخشی از مناظره امام رضا(ع) با عمران صابی که در عیون اخبارالرضا(ع) نقل شده پرداخت و تصریح کرد: در آن مناظره عمران از امام رضا(ع) می‌پرسد: نسبت ما با خداوند چگونه است؟ آیا در عبادت خداوند ما با او متحد می‌شویم یا او در ما حلول می‌کند؟ که امام در ضمن توضیحاتی برای او از تشبیه آینه و انعکاس عکس در آن استفاده می‌کند.
آیت‌الله مصطفوی با بیان این‌که از منظر علما و حکمای اسلامی حلول و اتحاد هر دو شرک و کفر است، اظهار کرد: صدرالمتألهین در جلد 6 اسفار اتحاد را از عقاید جهله صوفیه برشمرده و عنوان کرده که آنان فرق بین ممکن بالذات و واجب بالذات را نفهمیده‌اند. همچنین حلول نیز از منظر حکمای اسلام باطل است و وجود بالذات و لایتناهی خداوند نمی‌تواند در موجود متصف به ضعف وجودی حلول کند.
تمثیل «آینه گی»
وی سپس با اشاره به تمثیل و تشبیه امام(ع) در مناظره با عمران صابی تشریح کرد: امام رضا(ع) در سخن خود رابطه نسبت انسان با خداوند را به نسبت انسان با عکس منعکس شده او در آینه تشبیه می‌کند و این حدیث یادآور سخن امام علی(ع) است که فرمود: خدواند در همه جا داخل است، اما با آن مخلوط نمی‌شود و از هیچ چیز غافل نیست و خارج از همه چیز است، اما از آنها جدا نیست: «هو معکم اینما کنتم».
آیت‌الله مصطفوی با بیان این‌که عرفا این تشبیه و تمثیل را از امام رضا گرفته‌اند، بیان کرد: بر اساس این تشبیه، انسان اگر در دیدن خلق، به خلق توجه کند، از خداوند غافل شده است؛ اما اگر از دید مرآتی نگاه کند همچنان‌که امام علی فرموده‌اند، «مارَأَیتُ شَیئاً اِلاّ وَ رَأَیتُ اللهَ قَبلَهُ وَ بَعدَهُ وَ مَعَهُ» خدا را پیش از اشیاء، پس از آنها و همراه آنها مشاهده می‌کند.
تصریح امام(ع) بر امامت خود
بنابر پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهن،هنر و ارتباطات، وی در بخشی از سخنان خود با اشاره به شرایط مساعد روزگار حضرت امام رضا(ع) عنوان کرد: برای هیچ یک از ائمه ما حتی امیرالمؤمنین(ع) این امکان محقق نشده که خود را صراحتاً تنها امام برحق موجود معرفی کند و این تنها امام رضاست که هنگام حرکت از شهر نیشابور و پس از حدیث سلسلة الذهب خود «کلمه لااله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی بشرطها و شروطها و انا من شروطها» بر این امر مهم تصریح می‌کنند.
امام رضا(ع) و تشیع ایرانیان
سفر امام رضا(ع) به خراسان را زمینه‌ای برای شکل‌گیری فرهنگ تشیع در ایران خواند و با بیان این‌که ایشان حق عظیمی در بیداری ایرانیان دارد، در پایان سخنان خود به ذکر برخی از مناقب و سیره امام(ع) و وضعیت ایشان در لحظه‌های آخر عمر شریفشان ـ از جمله ملاقات با فرزند نوجوان خود امام جواد(ع) ـ پرداخت.
پایان پیام/
نظر شما