خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی، مریم داوری: 13 جمادی الثانی سالروز وفات حضرت ام البنین(س)، مادر قمر بنی هاشم حضرت عباس(ع) است. این روز چند سالی ست که در تقویم رسمی کشورمان به عنوان روز تکریم مادران و همسران شهدا نامگذاری شده است. به بهانه این روز گفتگویی با «محمد رسول ملاحسنی» ترتیب دادیم . این نویسنده در کتابهای خود نگاه ویژه ای به نقش مادران و همسران شهدا داشته است به گونه ای که کتاب «یادت باشد» عاشقانه ترین کتاب شهید مدافع حرم و کتاب« کاش بر گردی» مادرانه ترین کتاب این حوزه نام گرفته است. ملاحسنی در قسمت اول گفتگو از نگاه ویژه مقام معظم رهبری نسبت به کتابهایی با محوریت خانواده شهدا سخن گفت و توضیحی در مورد کتابهای خود که با محوریت نقش مادر و همسر شهدا نوشت است، داد. قسمت دوم و آخر متن این گفتگو بدین شرح است:
تا چه اندازه به نقش مادران و همسران شهدا در قالب کتاب پرداخته شده است؟
متاسفانه در این زمینه کم کاری شده است.به نظر می رسد که باید نگاه جامع تری به دفاع مقدس داشته باشیم و به نقش بی بدیل مادران و همسران شهدا بپردازیم. شهادت یک زندگی دوباره است و در آن همسران شهدا به عنوان همراهان و مادران شهدا به عنوان خالقان شهدا نقش ویژه ای داشتند. مادران شهدا فرزندانی تربیت کردند که به بالندگی رسیدند و معیارها و ویژگی هایی داشتند که راه شهادت را انتخاب کردند.شیوه این تربیت باید در قالب داستان و رمان تبیین شود بدین ترتیب خواننده هم با زندگی شهدا آشنا می شود و هم به نقش و اثرگذاری والدین در شخصیت و راه فرزندان پی می برد.
کتاب با محوریت مادران و همسران شهدا چه اثراتی بر جای می گذارد؟
این کتاب ها به ما فرصت می دهند که شهدا را مرور کنیم. وقتی کسی شهید می شود یعنی زندگی شهیدانه را تجربه کرده است. زندگی شهیدانه مولفه هایی دارد که یکی از آنها ارتباط با والدین است. نقش پدر و مادر در تربیت فرزندان پررنگ است و آنچه آموزش می دهند در وجود فرزند نهادینه می شود. بر این اساس تربیت والدین در رفتار شهدا جلوه کرده است. مولف دیگر زندگی شهیدانه ارتباط با همسر است. اگر همراهی همسر شهیدان نبود آنها نمی توانستند در ادامه راه خود مصمم و موفق باشند. بدین ترتیب کتابهایی که با محوریت همسر و مادر شهید نوشته می شود ، پازل ادبیات پایداری را تکمیل می کند و دیدی جامع به خواننده در مورد زندگی شهید می دهد.
چقدر لازم است که نقش مادران و همسران شهدا در قالب فیلم و سریال به نمایش درآید؟
معتقدم کتاب، مادر فرهنگ است. این مادر فرزندانی دارد که در شکل های مختلف خود را نشان می دهند. ما از شهید هادی فیلم خوبی نداریم اما کتاب خوب داریم. از شهید برونسی نیز فیلم و سریال خوبی نداریم اما کتاب خوبی در مورد این شهید با عنوان «خاک های نرم کوشک» داریم. اثر مکتوب مرجع تولید است و هنرهایی مثل تئاتر ، موسیقی و فیلم می توانند از روی آن تولید اثر کنند. در واقع بر اساس محتوای مادر یعنی کتاب هنرهای دیگر زاده می شوند. هرچه فرهنگ کتابخوانی رونق داشته باشد و هر چقدر از تولید آثار مکتوب فاخر حمایت شود، هنرمندان رشته های دیگر راغب می شوند که تولید اثر کنند.
چرا آن طور که باید و شاید فیلم و سریالی در مورد شهدا و زندگی خانوادگی آنها نداریم؟
بالاترین مقام اجرایی کشور که به شهادت رسید، شهید رجایی بود. دلیل اینکه نتوانستیم در مورد ایشان فیلم و سریال بسازیم این است که کتاب خوبی در مورد ایشان نداریم. این کم کاری ها در حوزه فیلم و سریال به حوزه مرجع یعنی کتاب بر می گردد. در طول سالیان سال می بینیم که در مورد شهیدان بهشتی، مطهری و رجایی اثر سینمایی و سریالی نداریم. این به این دلیل است که در مورد آنها کتاب خوبی نوشته نشده است. به عنوان مثال سریال خوبی در مورد شهید بابایی ساخته شد. علت آن است که کتاب «پرواز تا بی نهایت» که کتاب خوبی است در مورد این شهید نوشته شد و درون مایه ساخت سریال شد. باید در مورد فرهنگ مکتوب و تاریخ شفاهی کار شود و از آثار فاخر مکتوب حمایت شود تا از روی آنها فیلم و سریال ساخته شود. رسانه ها باید وقت بگذارند و گفتمان ایجاد کنند و آثار خوب و فاخر را معرفی کنند. تمام حلقه ها باید کمک کنند که کتاب به عنوان مادر فرهنگ از مهجوریت خارج شود. باید برای تمام اقشار و رده های سنی اعم از خانم های خانه دار، کودکان و نوجوانان کتاب به فراخور سن داشته باشیم تا انس با کتاب در جامعه ایجاد شود. تا قبل از نوشتن «یادت باشد » شهید سیاهکاری را نمی شناختند اما بعد از این کتاب، بسیاری از کارگردانان تماس می گرفتند و ابراز علاقمندی کردند که از زندگی این شهید فیلم بسازند. اثرگذاری کتاب در فرهنگ نباید فراموش شود. کتاب مادری است که می تواند فرزندان هنری زیادی تولید کند.
پرداختن به زندگی همسران و مادران شهدا چه الگویی به مادران و همسران امروزی ارایه می دهد؟
هرچه تاریخ شفاهی به زندگی های امروزی نزدیک تر باشد، امکان الگوپذیری بیشتر است. به عنوان مثال نوجوانان و جوانان امروز، شهدای دفاع مقدس را ندیدند. نوجوان امروز شهیدان همت و خرازی را دست نیافتنی می بیند اما شهید مدافع حرم در هیئت، خیابان و کوچه آنها بوده است، با شهید مدافع حرم تعامل و گفت و گو داشتند، برای همین این شهیدان برای نسل جوان باورپذیری بیشتری دارند. بدین ترتیب نوجوانان و جوانان امروز می توانند بهتر از شهدای مدافع حرم الگوپذیری کنند. معتقدم وقتی از همسر و مادر شهید می گوییم یعنی داریم از شهید می گوییم، داریم از الگوی جامعی صحبت می کنیم زیرا در شکل گیری شهدا، مادران و پدران نقش داشتند و همسر شهید، او را همراهی کرده است. بدین ترتیب نمی توان نقش همسر، مادر و پدر شهدا را نادیده گرفت.
نظر شما