نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران به کار خود پایان داد

 خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی، مریم داری: امسال سی و سومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به دلیل شیوع بیماری کرونا برگزار نشد. مسئولان فرهنگی برای پر کردن خلاهای ناشی از عدم برگزاری این نمایشگاه و حمایت از صنعت نشر، نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران را برگزار کردند. این نمایشگاه از اول بهمن ماه آغاز به کار کرد و با دو مرتبه تمدید ، دهم بهمن به کار خود پایان داد.

در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران هزار و 732 ناشر داخلی و 180 ناشر خارجی با بیش از 20 هزار عنوان کتاب های لاتین و عربی حضور داشتند. در کل در این نمایشگاه 120 هزار عنوان کتاب ارائه شد. کتاب های ناشران داخلی با تخفیف 20درصدی و کتاب های ناشران خارجی با تخفیف 50درصدی ارائه شد. ضمن اینکه محدویتی در ساعت خرید از نمایشگاه وجود نداشت و مخاطبان می توانستند 24 ساعته از نمایشگاه بازدید و خرید کنند.

قبل از برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، ۲۱ اطلاعیه با موضوع نمایشگاه منتشر شد، ۸ فیلم آموزشی برای ناشران تهیه  و ۹۷ خبر از سوی ستاد خبری این رویداد فرهنگی منتشر شد. آزاده نظربلند، معاون کتاب و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران اعلام کرده بود که در مرکز تماس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب، 300 کانال جهت پاسخگویی در نظر گرفته شده است، بدین معنی که همین تعداد از افراد همزمان می‌توانند پشت خط تلفن اعلام شده حضور داشته باشند. متصدیان در دو بخش خریداران و ناشران، پاسخگوی سوالات و ابهامات مردم هستند.

با این وجود برخی از نویسندگان و علاقمندان کتاب معتقد بودند، اطلاع رسانی خوبی در مورد نمایشگاه مجازی کتاب صورت نگرفته است. محمود پوروهاب در این مورد به خبرنگار شبستان ، گفت: بنده از جزئیات نمایشگاه اطلاعی نداشتم. به نظرم بهتر بود از مدت ها قبل اطلاع رسانی صورت می گرفت تا مخاطبان در جریان کلیات و جزئیات این نمایشگاه قرار می گرفتند و کمتر دچار سردرگمی و مشکل هنگام خرید کتاب می شدند. باید در نظر داشته باشیم در کشور ما همه افراد به نرم افزارها و اپلیکیشن های مختلف اشراف ندارند. فضای مجازی پیچیدگی های خاص خود را دارد. بر این اساس باید  اطلاع رسانی زودهنگام و دقیقی در مورد نمایشگاه مجازی کتاب صورت می گرفت.

 عده ای دیگر از اهالی فرهنگی از شیوه اطلاع رسانی در مورد نمایشگاه مجازی کتاب رضایت خاطر داشتند. مجید محبوبی از نویسندگان کشورمان با بیان اینکه اطلاع رسانی خوبی در شبکه های مختلف اجتماعی و همچنین از طریق پیامک در مورد نمایشگاه مجازی کتاب صورت گرفته است به شبستان، گفت: وضعیت اقتصادی به گونه ای است که دیگر ما نویسندگان نمی توانیم از راه نویسندگی امرار معاش کنیم و مجبوریم سراغ کارهای دیگر برویم؛ به همین دلیل به شخصه خیلی نمی توانم اخبار کتاب را دنبال کنم اما برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب مجازی از طریق پیامک امثال بنده را در جریان قرار دادند.

در نمایشگاه مجازی کتاب، بانک صادران ایران و شرکت پست به خاطر مجازی بودن نمایشگاه همکاری و همراهی بسیاری با برگزار کنندگان نمایشگاه داشتند. به گفته حجت الله صیدی، مدیر عامل بانک صادرات،بستر بانک صادرات ایران در اپلیکیشن‌ها و درگاه‌های الکترونیکی برای برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران بیش از حد نیاز در نظر گرفته شد. وی نمایشگاه مجازی کتاب تهران را یکی از مهمترین رویداد‌های فرهنگی کشور دانست و گفت: این نمایشگاه جایگزین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فیزیکی نیست اما برگزاری مجازی آن تجربه‌ای برای همه ما است تا در این فضا چراغ فرهنگ، کتاب و کتابخوانی را روشن نگهداریم. صیدی اذعام کرده است که با توجه به شرایط خاص شیوع کرونا زمینه‌ای ایجاد کردیم که حداکثر بستر الکترونیکی را برای تسهیل مبادله و خرید کتاب از سوی دانشجویان، طلاب، استادان دانشگاه، اهالی قلم در نمایشگاه مجازی کتاب تهران فراهم شود.

در نمایشگاه مجازی کتاب تهران تسهیلاتی برای خریداران کتاب در نظر گرفته شد که مهم ترین آنها ارسال رایگان کتاب بود. مدیر عامل شرکت پست ملی ایران اعلام کرد که شرکت ملی پست ایران در راستای تحقق ایجاد عدالت ارتباطی در کنار مجموعه‌های فرهنگی قرار گرفت تا بتواند نقش خود را در زمینه عدالت فرهنگی ایفا کند. رمضانعلی سبحانی فر با بیان اینکه شرکت پست ملی ایران با تمام توان در کنار نمایشگاه مجازی کتاب تهران قرار گرفت تا به نحو شایسته نقش پشتیبانی را در این زمینه به عهده بگیرد، گفت: در نمایشگاه فیزیکی هزار و ۲۰۰ تا هزار و ۳۰۰ ناشر  با پست همکاری داشتند اما در نمایشگاه مجازی میزان مشارکت ناشران افزایش یافته است که می‌تواند الگویی برای سایر نمایشگاه ها باشد چرا که نمایشگاه مجازی کتاب هزینه کمی برای ناشران خواهد داشت.  

 بسیاری از خریداران در نمایشگاه مجازی کتاب از پست رایگان رضایت داشتند. با توجه به شیوع بیماری کرونا علاقمندان کتاب توانستند بدون رفت و آمد در سطح شهر ، بدون صرف وقت و هزینه رفت و آمد کتابهای مورد نیاز خود را تهیه کنند. کمال شفیعی کاهش هزینه خریداران به خصوص خریداران شهرستانی را از مزایای نمایشگاه مجازی کتاب دانست و به خبرنگار شبستان، گفت: افرادی از شهرستان برای خرید کتاب راهی نمایشگاه تهران می شدند و کلی دغدغه داشتند که شب کجا بمانند، غذا چه بخورند و از طرفی نیز کلی هزینه رفت و آمد و غذا پرداخت می کردند. اکثر کسانی که مخاطب کتاب هستند، جیب پر پولی ندارند. بر این اساس نمایشگاه مجازی کتاب برای این عزیزان بسیار مثمرثمر هست زیرا از بسیاری از هزینه های آنها کاسته می شود و آنها می توانند آن هزینه ها را صرف خرید کتاب کنند.ضمن اینکه کتابهایی که می خرند به طور رایگان برای آنها پست می شود.

در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ۲۲۳هزار و ۸۶۷ سفارش ثبت شده است که از این تعداد ۱۲۲هزار و ۴۵۸ سفارش ارسال و ۱۰۱هزار و ۴۰۹ سفارش در انتظار ارسال هستند. همچنین در مدت زمان برگزاری این نمایشگاه، ۵۷۰ هزار و ۸۲۹ بسته از طریق پست و ۲۷هزار و ۸۰۵ بسته از طریق خود ناشر ارسال شد. این نمایشگاه با فروش یک میلیون و 254 هزار و 599 عنوان کتاب به ارزش 640 میلیارد و 77 هزار و 568 ریال به کار خود پایان داد.

نخستین نمایشگاه مجازی کتاب با تمام نقاط ضعف و قوت به کار خود پایان داد و حال باید دید که آیا این تجربه تکرار خواهد شد یا خیر. به خصوص که معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده است که نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به خاطر همزمانی با ماه مبارک رمضان در اردیبهشت سال بعد برگزار نمی شود و حتی مشخص نیست که این نمایشگاه فیزیکی برگزار شود یا خیر اما آنچه قدر مسلم است این است که نمایشگاه قطعا در اردیبهشت برگزار نخواهد شد و ممکن است در بهار یا حتی با توجه به شرایط دیرتر برگزار شود.