به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «سید مصطفی تقوی» در نشست معرفی و بررسی کتاب «رضانام تا رضاخان» که در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، گفت: «رضانام تا رضاخان» کتاب ارزشمندی است. آگاهان به مسایل تاریخی این عرصه بیشتر واقف هستند که این کتاب چقدر ارزشمند است و سطر به سطر آن جای تحسین دارد.
این کارشناس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران اظهار داشت: در مجموع محصول یک مقطع تاریخی داریم و یک سری تجارب تاریخی را پشت سر داریم که انباشت آنها را نسل ما غربال و تفکیک نکرده است. داده های تاریخی خیلی درهم هستند و به خواننده تشویش و آشفتگی می دهند. کسانی که زحمت می کشند و کارهای خوب انجام می دهند از دید حجاب این آشفته گویی شاید نتوانند بالا بیایند.
وی با اشاره به اینکه سلسله پهلوی نزدیک به 60 سال بر کشور حاکم بود، بیان کرد: در این مدت قلم در کف آنها بود و می نوشتند. در طول تاریخ اربابان قدرت سعی می کردند که قلم را در جهت اهداف و منافع خود بچرخانند و البته این طبیعی است. در دوران پهلوی نیز یک هم آوایی زیاد در این زمینه بود. رژیم پهلوی دیکتاتور بود و نسخه اجرایی یک گفتمان را هدایت می کرد.
تقوی یادآور شد: وقتی کودتا شد، وانمود شد که رضاخان برگزیده شد، رضاخانی که بی سواد بود اما بلندنظر، دوراندیش و بلندهمت بود. آدم های استخوان داری همچون حکمت، فروغی و داور را به کار گرفت و آنها نیز کارهایی انجام دادند. واقعیت این است که انگلستان زمانی بر اساس اسناد و توجه به آرایش جهانی به این نتیجه رسید که با هیئت حاکم قاجار نمی تواند نسخه ای برای ایران بپیچد و تشخیص داد که ایران باید با نسخه ای نو در مقطعی بعد از جنگ جهانی اول اداره شود.
این پژوهشگر تاریخ معاصر تصریح کرد: کودتای 1299 شمشیری بود برای اجرای اندیشه ای که رضاشاه خبری از آن نداشت. رضاشاه برای کاری که گمارده شد، توانمند بود. در تاریخ نگاری مسایل پیچیده است و اگر آنها را از هم تمیز ندهیم دچار اشتباه می شویم.
تقوی خاطرنشان کرد: در تاریخ نگاری پهلوی وقتی می خواهند رضاشاه را مطرح کنند وی را از همان ابتدا ابرقدرت مطرح می کنند. در واقع در تاریخ با حجم سنگین و روایات جعلی و مبالغه آمیزدر مورد عقب رضاشاه مواجه هستیم. عده ای فکر می کردند چون رضاخان شاه شده است نمی توان گفت که از بچگی چگونه بوده است و برای همین در مورد او اغراق می کنند. اگر کمی تحقیق کنیم متوجه می شویم که رضاخان قلدر و لات بوده است و شهرتش به همین خاطر بوده است و ما در مورد او با چهره معنوی و موجه روبرو نیستیم. انبوه مطالب در تاریخ نگاری آن قدر زیاد است که افرادی مانند محمد تقی بهار در این گرداب می غلتند. افراد در مورد رضاخان به گونه ای نوشتند که گویا از ابتدا در مقام شاه بوده است. آقای بهبودی در کتاب رضانام تا رضاخان از این مسئله غبارزدایی کرده است و روایت منصفانه و معقولی از رضاخان داشته است.
این کارشناس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران خاطرنشان کرد: اگر آقای بهبودی می خواست نقل قول ها و تحلیل ها را در کتاب رضانام تا رضاخان می آورد کتاب 800 صفحه می شد. بهبودی در این کتاب درست و هنرمندانه نوشته است و ویراستار هم به این نکات توجه کرده است. غلبه تاریخ نگارانه پهلوی گرایانه باعث شد که این کتاب جای کار زیادی داشته باشد هرچند که آقای بهبودی روایت منصفانه و معقولی از رضاخان داشته است.
بر اساس این گزارش، محمد مهدی اسلامی، نویسنده و دبیر جلسه در این مراسم گفت: در کتاب« رضا نام تا رضا خان» اسناد بسیاری وجود دارد که دو هزار سند آن مربوط به وزارت امور خارجه است. در این کتاب به روایت‌های یک سونگرایانه اکتفا نشده است. مطالعه و استفاده از کتابهای مختلف انگیسی و فارسی دست اول و همچنین کتابهای روسی، آقای بهبودی را ناگزیر به این کرده که روایات گوناگونی را ببیند ، آنها را بسنجد و مقایسه کند و کنار هم قرار دهد. مساله دیگری که باعث شده است کتاب رضا نمام تا رضا هان قابل تامل باشد، تکثر رجوع به سند است.
گفتنی است، کتاب «از رضا نام تا رضا خان» به زاویه کمتر شناخته شده پهلوی اول یعنی سال‌های پیش از قدرت او پرداخته و پس از بررسی چگونگی آن، با وقوع کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ پایان می‌یابد. آثار انقلاب اکتبر روسیه بر ایران، پایان جنگ جهانی اول، قرارداد ۱۹۱۹، ارتقای بریگاد قزاق به دیویزیون، سرازیری مستشاران نظامی و مالی بریتانیا به ایران، استحاله قزاقخانه روسی به انگلیسی و سیاست انگلستان در ایران بین دو جنگ جهانی از موضوعات اشاره شده در این کتاب هستند. همچنین، علاوه بر زندگی رضانام، رضاخان بعدی تا حدی زمانه او هم مورد بحث و نظر قرار می‌گیرد.
نظر شما