مدیریت جهادی امام جواد(ع) بهترین راه حل غلبه بر مشکلات در بحران های اقتصادی است

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان،  دهم رجب سالروز ولادت امام محمدتقی(ع) نهمین ستاره آسمان امامت و ولایت است. امام همامی كه الگویی شایسته از بخشندگی و بردباری را برای پیروانش به تصویر كشید و با تبیین دقیق معارف الهی، راهنمای مومنان در مسیر دستیابی به قله های بلند معرفت و سعادت شد، این امام همام، ویژگی های اخلاقی برجسته ای داشت كه بنا بر روایت های معتبر آن را از جد بزرگوارشان حضرت محمد(ص) به ارث برده بود. گشاده رویی را یكی از صفت های بارز این امام همام برشمرده اند كه سبب می شد تا حتی مخالفان و دشمنان نیز به طرف ایشان جذب شوند لذا در این خصوص با حجت الاسلام «حسین شاکری فر»، استاد سطوح عالیه حوزه علمیه گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

علت لقب تقی و جواد به امام جواد (ع) چیست؟

همه ائمه معصومین (ع) دارای القاب خوب متعددی هستند که در میان همه آنها دو مورد از القاب شان بیشتر نمایان است. بر همین اساس جواد یکی از القاب شاخص امام جواد (ع) است، چون حضرت بسیار اهل جود، بخشش، کرامت و دستگیری از فقرا و نیازمندان بودند؛ بر همین اساس القابی که برای امام نهم فرزند امام رضا (ع) به کار رفته است، گویای فضایل و اوصاف الهی این امام بزرگوار می باشد. جواد و تقی مهمترین و مشهورترین القاب حضرت است. جود، بخشش و سخاوتمندی فوق العاده ایشان عامل لقب حضرت به جواد بوده است و لقب تقی هم به دلیل داشتن زهد و تقوا در وجود ایشان می باشد.

جالب اینجاست که خلیفه عباسی حضرت را به کاخ و دارالاعماره خود بردند و تمام امکانات رفاهی و مالی را برای ایشان فراهم کردند، ولی با وجود تمام این شرایط و حضور اجباری حضرت در کنار شاه قدرتمند آن دوران، امام آن روحیه زهد و تقوا را در خود حفظ کرده بودند؛ همین امر باعث شده بود که مردم بگویند: امام فقیه است. در عین حال که می توانست از بهترین امکانات و خدمات کاخ بهره مند شوند، ولی در اوج همه این نعمت ها روحیه زهد، تقوا و عبودیت را در برابر پروردگار حفظ کردند لذا علت شهرت این دو لقب امام جواد (ع) به همین دلیل است.

ما امروز چگونه می توانیم در شرایطی که از هر نظر در تحریم هستیم، سبک و سیره ای مانند امام جواد (ع) داشته باشیم و در عین تنگناهایی که وجود دارد هم سخاوت اخلاقی و هم سخاوت رفتاری در زندگی خود اعمال کنیم؟

بحث های فراوانی می توان از زندگی امام جواد (ع) گرفت. ایشان در عین حالی که در مرکز قدرت و ثروت قرار داشتند و می توانستند حتی با نادیده گرفتن حقوق مردم و سکوت در برابر ستم های حاکمان برای خود زندگی شاهانه ای رقم بزنند، ولی به دلیل داشتن همان ویژگی تقی بودن و امامت خود چنین کاری نکردند و زهد و تقوا را پیشه کردند. در همین راستا لازم است مسئولان،افراد متمول و افرادی که موقعیت های اجتماعی و سیاسی در اختیار دارند در عین داشتن این موقعیت ها اهل جود، کرم و بخشش باشند. به نظرم این ویژگی در شرایط بحرانی کرونا در جامعه ما افزایش یافته است. کمک های مومنانه ای که توسط برخی از مردم و خدمتگزاران در راستای دستگیری از فقرا و نیازمندان جامعه انجام می شود، برگرفته از همین روحیه جود و بخشش امام جواد (ع) است که برای ما به ارمغان آورده شده است لذا نسبت به گذشته شرایط بهتری در این زمینه داریم.

شیوه امام جواد (ع) در مواجهه با فرقه های انحرافی چگونه بود؟

هرچند همه ائمه معصومین (ع) به نوعی در شرایط سخت و اختناق قرار داشتند ولی دوره امام جواد (ع) به این دلیل استثنایی و ویژه بوده است. سه تن از امامان شیعه در سنین طفولیت و خردسالی به امامت رسیدند که امام جواد (ع) نخستین آنها بود و این شرایط در گذشته سابقه نداشت. ائمه پیشین (ع) در سنین جوانی یا میانسالی به امامت رسیده بودند و تقریبا یک مقبولیت عمومی و بسترهای لازم برای آنها فراهم شده بود در حالی که چنین شرایطی برای امام جواد (ع) وجود نداشت. از سوی دیگر امام رضا (ع) تا 50 سالگی فرزندی نداشتند؛ بر همین اساس بسیار مورد شماتت و مذمت مخالفان قرار گرفته بودند و دایم می گفتند مگر پیامبر اکرم (ص) نفرموده بودند که فرزند هر امامی جانشین بعد از خودش است، همچنین پذیرش عموم برای امامت امام جواد (ع) نیز در سنین خردسالی بسیار سخت بود. بر همین اساس امام جواد (ع) دشواری های زمان خاص خود را داشت، همین مسئله هم دستاویزی برای مغرضان و افراد غرض ورز از درون و خارج عالم تشیع، فرقه ها و مذاهب شده بود که به شدت حضرت را آزار می داد.

دیگر اینکه گسترش عالم اسلام در زمان امام جواد (ع) بسیار متفاوت تر از گذشته بود. همین امر باعث ترویج و گسترش اعتقادات، باورها و ادیان جدید در آن دوران شده بود به گونه ای که آنها آثار فلاسفه یونان و کتاب های غربی را ترجمه می کردند. همه اینها چالش های جدیدی بودند که برای حضرت ایجاد شده بود. همچنین حاکم زمان امام جواد (ع) هم متفاوت از حاکمان قبلی بود. مامون عباسی حاکمی زیرک، دقیق و با سیاست بود و شرایط سختی هم برای شیعیان در این دوره ایجاد کرده بود.         

طبق این فرمان، مقام معظم رهبری در کتاب انسان 250 ساله فرمودند: امام جواد (ع) در این شرایط مبتکر بحث آزاد اجتماعی شدند، یعنی حضرت آمدند دایره مناظرات، گفت و گوهای علمی، جلسات روشنگرانه و مناظرات در  عموم را با چهره های ملی و فرا ملی مذاهب و ادیان مختلف که خود را خبره می دیدند و صاحب تجربیات و دانش های مختلفی نیز بودند، گسترش دادند لذا حضرت باید این فضا را می شکستند و شیعه را که هم در اوج مظلومیت و تحت فشار استبداد عباسیان و هم تحت فشار عوامل داخلی و خارجی ادیان و مذاهب دیگر قرار گرفته بود نجات می دادند لذا با برگزاری کرسی های آزاداندیشی و مبارزات عمومی و پاسخگویی به سوالات و شبهات تا حدودی فضا را کنترل کردند چه بسا اگر لطف الهی، شخصیت خاص و مجاهدت 25 ساله امام جواد(ع) نبود، اکنون شیعه ای هم در صحنه روزگار وجود نداشت لذا با لطف الهی، فرهنگ غنی شیعه حفظ و گسترش یافت و نقشه های دشمنان هم خنثی شد.

جوانان امروز چگونه می توانند از سبک زندگی امام جواد (ع) برای حل مشکلات خود الگوبرداری کنند؟

شرایط خاص امام جواد (ع) در سنین کودکی، نوجوانی و جوانی درس های عملی بزرگی برای جوانان امروز جامعه ما است. با شناخت و بررسی زندگی حضرت، متوجه شدیم که می شود در سخت ترین شرایط صبورترین انسان شد و در مشکل ترین حالت زندگی سعه صدر داشت، چون خداوند قدرت و اراده ای به انسان عطا کرده که می تواند با تحمل،صبر، بردباری، جهاد و تلاش تمام این بن بست ها را بشکند و به اهداف خود دست یابد. لذا امام جواد (ع) توانست با مقاومت در برابر همه سختی های دوران خود به اهداف عالیه خود برسد،نه اختناق توانست حضرت را زمین گیر کند و نه فشارهای بیرونی. حضرت حتی در منزل خود هم امنیت نداشتند و دختر شاه به عنوان همسر در خانه امام مامور بودند و وی را زیر نظر داشتند، ولی امام جواد (ع) با کیاست و زیرکی خود توانست همه این مسایل و مشکلات را مدیریت کنند لذا مدیریت جهادی در زندگی بهترین راه حل غلبه بر مشکلات هم در بعد علمی، اخلاقی، تربیتی، فرهنگی، معنوی و هم در بعد پیشرفت های مادی است که حضرت هم در این زمینه ها سنگ تمام گذاشتند.

امام نه تنها مغلوب سختی ها و دشواری های زندگی نشدند که بر همه اینها غلبه کردند و این راه را پیش پای شیعیان قرار دادند که از ایشان الگوبرداری کنند. یکی از اقدامات مهم حضرت در جهت حفظ نظام اجتماعی شیعیان ایجاد تشکیلات سری در بین شیعیان بود و فرمودند یکی از ویژگی های مهم انسان رازداری او می باشد همان گونه که امروزه شاهد هستیم عدم رازداری در خانواده ها آسیب های فردی، اجتماعی و خانوادگی زیادی به جامعه ما وارد کرده است به ویژه در شبکه های اجتماعی می بینیم که جوانان و نوجوانان عکس های شخصی خود را در اختیار دیگران قرار می دهند و این امر گاهی مواقع باعث آبروریزی خانواده ها می شود. همچنین در حوزه کلان حکومتی هم همین طور است، مسئولان امانت دار مردم هستند و باید راز نگه دار افراد جامعه باشند. گاهی مواقع دیده شده که با یک مصاحبه، گفت و گو و یا نوشته آسیبی به نظام اجتماعی وارد می شود که جبران اش امکان پذیر نیست. تجربه جوانان دهه 60 درس خوبی برای جوانان امروز جامعه است. شهدا، ایثارگران و آزادگان درس های خوبی از زندگی امام جواد (ع) گرفته بودند. جود، بخشش، صبر و تقوای حضرت راهگشای بسیاری از مشکلات ما در دوران اسارت بود و تقوای رزمندگان باعث شده بود نه تنها ملت در چنگال دژخیمان صدام گرفتار نشوند بلکه مقاومت هم کنند. این درس بزرگی برای جوانان امروز جامعه ما است که بتوانند ولو در سخت ترین شرایط به مذهب، ملت، عقاید و ولی فقیه خود پایبند باشند.