خبرگزاری شبستان- گیلان؛ ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد کشور به منظور احیای نقش واقعی مساجد در ترویج فرهنگ دینی و کادرسازی، توانمندسازی و هدایت ظرفیت‌های موجود مردمی به سمت اهداف بلند استقرار ارزش‌های دینی و استفاده بهینه از اعتبارات و امکانات وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی که امکان بهره‌وری فرهنگی در حوزه مساجد را دارند و در راستای تحقق منویات امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) و اصول و سیاست‌های فرهنگی کشور با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۱۸اسفند سال ۷۱تاسیس شد.
هم اکنون ۲۵هزار و ۹۹۳ کانون در مساجد سراسر کشور فعالیت می‌کنند که بیش از ۲میلیون و ۴۸۶ هزار جوان و نوجوان مسجدی را با یک میلیون و ۷۹۲هزار برنامه فرهنگی و هنری تحت پوشش قرار داده اند.
در گیلان نیز حدود سه هزار مسجد وجود دارد که یک سوم این مساجد دارای کانون فرهنگی و هنری هستند. همزمان با سالروز تاسیس کانونهای فرهنگی و هنری مساجد به گفتگو با حجتالاسلام «محمدعلی رضوانی‌نژاد» مدیر هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد گیلان پرداختیم.
*رسالت کانونهای فرهنگی هنری مساجد چیست؟ چه تعداد کانون فرهنگی و هنری در سطح مساجد استان تاسیس شده‌اند؟
کانونهای مساجد مرکزی برای ریل‌گذاری علمی برنامه‌های فرهنگی متناسب با وضعیت جمعیتی و جغرافیایی هر مسجد بر اساس خرد جمعی است که با هدف تبلیغ، گسترش و تعمیق فرهنگ روحبخش اسلام و تاکید بر آرمان‌ها و ارزش‌های معنوی و فرهنگ اسلامی و گسترش زمینه مشارکت و مباشرت مردم در امور فرهنگی، هنری ، اجتماعی، علمی و غیره تاسیس شده‌اند.
هم‌اکنون ۹۳۰ مسجد استان مجوز کانون فرهنگی هنری را اخذ کرده‌اند که دارای توانمندی‌های مختلف هستند. بیش از ۳۷۷کانون مساجد استان از توانمندی ویژه‌ای برخوردار هستند که از این تعداد، ۹۵کانون توانستند در طرح ملی ایران قوی با کسب امتیازات ویژه ضمن موفقیت در رقابت استانی به رقابت کشوری راه یافته و با ۷۲۴ کانون دیگر که از کل کشور به این مرحله رسیده اند، توانستند به مرحله داوری فعالیت‌ها برسند.
*کانون های مساجد چگونه مورد حمایت قرار می‌گیرند؟ تاثیر گذارترین برنامه‌هایی که در دبیرخانه کانونهای مساجد استان در این راستا انجام داده‌اید، چیست؟
حمایت از کانونهای فرهنگی هنری مساجد بر مبنای فعالیت‌ها و امتیازاتی که در سامانه یچه‌های مسجد کسب می‌کنند، صورت می‌گیرد. سال گذشته برای کانون های فرهنگی هنری بر مبنای امتیازاتی که کسب کردند بالغ بر هفت میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال اختصاص یافت که ۲ میلیارد و۹۵۰ میلیون ریال وام بدون بهره و مابقی در قالب حمایت های نقدی و اهدای کتاب صورت گرفته است.
در کنار حمایت‌های ستادی، با توجه به امتیازات حاصله از هر نوع اهدای بسته‌های معیشتی و برنامه‌های مواساتی و ... غیره که توسط این کانون ها انجام می‌شود، این کانون‌ها در رتبه اول ارتباط با ستاد قرار داشته و به‌عنوان مشاور و راهنما جهت سایر کانون‌ها اقدام می‌کنند.
*بیشترین اعتبارات اختصاص یافته به کانونهای مساجد در چه موضوعاتی بوده است؟
از حمایت‌های مذکور به جز مبلغ وام، ۶۲۰ میلیون ریال به اهدای کتاب و حدود ۵۷۴ میلیون ریال برای حمایت نقدی از فعالیت‌های مختلف کانون و ۱۱۲ میلیون ریال نیز به‌عنوان هدیه نقدی به مدیر کانونهای برتر اهدا شده است.
*مشکلاتی که در سطح کانونهای فرهنگی و هنری مساجد دیده می شوند کدامند؟ و مطالبات کانون های مساجد از دستگاه‌های فرهنگی چیست؟
فعالیت‌های فرهنگی که از سوی نیروهای خودجوش مردمی در قالب کانونهای فرهنگی هنری مساجد انجام می‌شود علاوه بر دارا بودن صرفه اقتصادی، میزان تأثیرگذاری آن در مخاطب بیشتر و ماندگارتر است ضمن اینکه به چابکسازی، آماده‌سازی و خلاق‌سازی نیروهای مردمی نیز کمک می‌کند.
اختصاص هر یک ریال هزینه مستقیم به فعالیت‌های فرهنگی مساجد، بازده چند ده برابری که مستقیما برای فعالیت‌های فرهنگی جذب می‌شود را داراست.
متاسفانه در چند سال اخیر نتوانستیم هیچگونه بودجه استانی را برای کانونهای فرهنگی هنری جذب کنیم و این در حالی است که در اکثر استان‌ها، کانونهای فرهنگی هنری از چند برابر حمایت‌های ستادی توسط منابع استانی برخوردار هستند.
*چگونه باید از ظرفیت مساجد و کانونهای مساجد در راستای مقابله با هجمه فرهنگی دشمن بهره برد؟
کانونهای فرهنگی هنری مساجد دارای فاکتورهای مهم موفقیت هستند و آن اینکه اگرچه کانونهای مساجد یک مجموعه غیردولتی به شمار می‌روند و به صورت مردمی اداره می‌شوند اما فعالیت‌های آنها در یک مجموعه منسجم با اختلاف بسیار کم در کیفیت فعالیت‌ها نسبت به یکدیگر هست و چنین یکنواختی را با این گستردگی در هیچیک از انجمن‌های مردمی شاهد نیستیم. این ظرفیت ایجاب می‌کند که مدیران ارشد، برنامه‌ریزان و بودجه‌ریزان فرهنگی نظام اعم از سطوح کشوری، استانی و حتی شهرستانی به اهمیت، توانایی‌ها و قدرت تأثیرگذاری این کانون‌ها ایمان داشته باشند و آنها را مورد توجه و حمایت مادی و معنوی قرار دهند.
حضور مویرگی کانون‌ها به تبع مساجد در گستره بومی محلی، شهرستانی، استانی و حتی ملی یک نقش بی‌بدیل و تأثیرگذاری را ایجاد کرده که در صورت حمایت درست و شایسته می‌توان با برنامه‌ریزی درست به اهداف بزرگ فرهنگی از جمله مقابله با هجمه فرهنگی دشمن دست یافت.
*کیفیت برنامه‌های اجرایی در کانونهای مساجد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به‌ویژه در دوران پاندمی کرونا عملکرد کانونهای مساجد چگونه بود؟
کانونهای مساجد از موفق‌ترین مجموعه‌هایی بود که توانست خود را با دوران کرونا وفق بدهد و با رعایت همه توصیه‌های بهداشتی، برنامه‌های متناسب با این دوران را پی‌ریزی و اجرا کنند. از باب نمونه، کانونهای فرهنگی هنری استان علی‌رغم مشکلات محدودیت‌های تجمع توانستند صرفا از ابتدای پائیز تا ۲۲ بهمن با اجرای ۴۸ عنوان برنامه در ۱۲ رواق و سه شبستان حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار فعالیت را ثبت کنند که خود حرکت بی‌نظیری در این دوران بوده است.
اکثر عناوین فعالیت اعم از مسابقات کتابخوانی، آموزش‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی و هنری و حتی مسابقات قرآن در بستر فضای مجازی انجام شد. به عنوان مثال شرکت‌کنندگان در مسابقات قرآنی مدهامتان کلیپ اجرای نماز مکبری، اذان و حتی تلاوت خود را با تلفن‌های همراه ضبط و برای شرکت در مسابقه ارسال می‌کردند که حدود ۵۰۰ اثر صرفا در موضوعات قرآنی با چنین نمونه اجرایی برای شرکت در مسابقات کشوری ارسال شده است.
*حضور جوانان را در مساجد چگونه ارزیابی می‌کنید و راهکارهای جذب جوانان به مساجد با استفاده از ظرفیت کانون های مساجد چیست؟
جوانان، مدیران فردای جامعه اسلامی ما هستند. پس از اتمام تحصیلات عالیه، جوان فرصتی برای کسب تجربه‌های مدیریتی ندارد و سریعا وارد بازار کار و عهده‌دار شدن مسئولیت می‌شود. لذا شایسته است در دوران تحصیل فرصت مناسبی برای جوانان جهت کسب تجربه‌های فرهنگی، اجتماعی قرار داده شود تا پس از اتمام تحصیلات عالیه توانایی عهده‌دار شدن مسئولیت‌های متناسب را داشته باشند.
به نظر می‌رسد فعالیت‌های فرهنگی، هنری، اجتماعی مساجد بهترین فرصت برای کسب تجارب ذیقیمت مدیرتی برای جوانان است. یقینا جهت جذب جوانان باید فعالیت‌های متناسب با ظرفیت جوانان در سطح مساجد برنامه‌ریزی و امکانات مورد نیاز در این راستا فراهم شود.
فراهم کردن امکاناتی چون وسائل ورزشی، وسایل مسابقات فکری و مجازی، استفاده از هنر و ایجاد جذابیت در فعالیت‌های مساجد و ایجاد شیرینی جهت جذب مخاطبین که اغلب جوانان و نوجوانان هستند مدخل خوبی برای جذب و پرشور کردن حضور جوانان در مساجد و کانون های فرهنگی هنری است.
*دلیل کمرنگ بودن فعالیت‌های کانونهای مساجد در بین سایر نهادهای مذهبی و فرهنگی چیست؟
در چند سال اخیر انقلابی در نوع برنامه‌ریزی کانونهای فرهنگی هنری با طراحی و راه‌اندازی رویداد فهما(سامانه بچه های مسجد) پدید آمده است. فهما (فرهنگ و هنر مساجد ایران) طرح نوینی است که می‌تواند با حداقل هزینه‌ها، بالاترین بهره‌برداری را در سطح کلان برای مخاطبین کانون‌ها در سطح خانوارهای اطراف مساجد در محلات و روستاها، بخش‌ها و شهرها ایجاد کند.
موفقیت این سامانه به این است که مدیران و اعضای کانون‌ها نقش خودشان را به درستی در این سامانه بشناسند و به‌خوبی این نقش را در آن ایفا کند. شناخت این سامانه از سوی کانون و ارتباط مؤثر با آن می‌تواند به راحتی بسیاری از کارها و فعالیت کانون‌ها را برنامه‌ریزی و به منصه ظهور و بروز برساند که متاسفانه علی‌رغم جایگاه خوبی که کانونهای استان بالنسبه به سایر استان‌ها برخوردار هستند، به دلیل برخی نارسایی‌ها و عدم همکاری‌ها شاید نتوانسته‌ایم در حد توقع واقع بشویم.
نظر شما