به گزارش خبرگزاری شبستان: همواره در بروز بلایای طبیعی رسانه‌ها از واژگان تکراری و آشنایی استفاده می‌کنند که یکی از آنها اصطلاح «حوادث و بلایای غیرمترقبه» است، اما شریفی‌سده معتقد است در دانش امروز مدیریت بحران ما چیزی تحت عنوان غیرمترقبه نداریم چراکه همه حوادث و رخدادهای طبیعی قابل پیش‌بینی‌اند: «هرچند زمان وقوع حوادث طبیعی قابل تخمین نیست اما تمامی این حوادث و رخدادها در کشوری که به تکرار تجربه سیل، زلزله و … را داشته قابل پیش‌بینی است و سازمان‌های امدادگر و مردم باید آماده باشند تا در زمان وقوع حوادث در قالبی منسجم حرکت کنند.»
او گرچه دستگاه‌های امدادی و فعال در عرصه امدادرسانی به حادثه‌دیدگان را دعوت به کار منسجم می‌کند اما اعتراف می‌کند: «متاسفانه دستگاه‌های امدادرسان ما به دلایلی چون وجود قوانین و مقررات دست‌وپا گیر و مشخص نبودن حد و مرز مسئولیت دستگاه‌ها نمی‌توانند به صورت منسجم و دقیق کنار هم کار کنند به خاطر همین با مشکلات بسیاری در بخش رفع بحران روبه‌رو می‌شوند.»
به اعتقاد این مدرس بحران، دستگاه‌ها زمانی می‌توانند در هنگام وقوع حوادث و بلایای طبیعی حضوری مثمرثمر داشته باشند که کنارهم کار کردن را تجربه کرده باشند. هرچند او برگزاری مانورهای آمادگی را یکی از ضرورت‌های این بخش می‌خواند اما برگزاری مانور به شکل کنونی را رد می‌کند: «مانورها در کشور ما ناقص دنبال می‌شود به همین علت است که مانورها کارکرد اصلی خود را از دست داده‌اند و بیش از آنکه به تأثیرگذاری و کیفیت خود در کاهش مشکلات بحران بیندیشند به برگزاری یک مانور نمایشی در قالب رژه و … رضایت می‌دهند. این روند باعث شده تا در طول 20سال گذشته شاهد مشکلات بسیاری به علت همین ناهماهنگی بین دستگاهی در زمان وقوع بحران‌ها باشیم.»
او البته ریشه تمام این ناهماهنگی‌ها را نقص در سیستم‌های مدیریتی برمی‌شمرد و می گوید: «سازمان‌های ما علی‌رغم تجارب بسیار در زمان بحران درس‌آموخته سازمانی نشدند. شاید در یک سازمان ده‌ها نفر آموزش‌ها و تجارب خوبی داشته باشند اما ما در هنگام وقوع بحران با عملکرد یک سازمان روبه‌رو هستیم و لازم است سازمان‌ها براساس درس‌آموخته‌هایشان پیش بروند.»
معاون توسعه منابع انسانی و پشتیبانی جمعیت هلال احمر در ادامه توضیحات خود به نقش آموزش‌ها در آماده‌سازی برای رویارویی با حوادث و بلایای طبیعی اشاره کرد و گفت: «آمادگی برای رویارویی با حوادث و بلایای طبیعی دو جنبه دارد؛ یکی جنبه مردمی است. در این جنبه آموزش‌های عمومی و همگانی اعم از روش‌های پناهگیری و حفظ جان افراد خودشان اهمیت پیدا می‌کند، این آموزش‌ها براساس شرایط فرهنگی، اجتماعی و معماری هر منطقه فرق می‌کند.»
او در ادامه تأکید بر نقش آموزش‌های همگانی برای آمادگی مقابله با بحران این را هم متذکر می‌شود که صرف ارایه آموزش‌های همگانی ملاک اطمینان برای زمان بحران نیست بلکه این آموزش‌ها زمانی می‌توانند موثر واقع شوند که سبب تغییر رفتار افراد شوند: «صداوسیما به‌عنوان رسانه ملی باید این آموزش‌ها را در دستور کار خود قرار دهد و این آموزش‌ها را در قالب پیام‌های کوتاه و بلند، مستندهای دیدنی و … به مردم و مخاطبان خود آموزش دهد. از سوی دیگر سازمان‌های امدادگر و دخیل در حوزه بحران باید از تجارب زیسته خود نهایت استفاده را ببرند و اجازه ندهند بی‌توجهی به این تجارب زمینه‌های تکرارشان را فراهم کند. درس‌آموخته‌ها حاصل تدبر و تأمل جدی در حادثه است؛ تجارب زیسته اگر تبدیل به تجارب اندیشیده نشوند موثر نخواهند بود.»
شریفی‌سده برای توضیح صحبت‌های خود به عملکرد کشورهای دیگر بعد از مشارکت در عملیات امداد اولیه اشاره می‌کند: «در دنیا بلافاصله بعد از تمام شدن عملیات امدادی همه دستگاه‌های دخیل و مشارکت‌جو دور هم جمع می‌شوند و در این دورهمی با مرور چالش‌ها و مشکلات سعی بر رفع آنها در حوادث احتمالی بعدی می‌کنند. این جلسات به بارش افکار شهرت دارد و نتایج حاصل از آن همان درس‌آموخته‌هاست.»
مدیران سنتی در برابر روش‌های نوین
دانش مدیریت بحران و دانش عملیات نجات در کشور ما از وضع خوبی برخوردار است. ما امروز با حجم زیادی از مقالات علمی و افزایش رشته‌های دانشگاهی و تعداد دانشجویان فعال در این بخش روبه‌رو هستیم. وضعی که به هیچ‌وجه با 20سال پیش قابل مقایسه نیست اما مشکل ما در کشور عدم راهیابی این یافته‌های علمی به سازمان‌هایی است که در حوزه مدیریت بحران مشغولند. معاون توسعه منابع انسانی و پشتیبانی جمعیت هلال احمر با این توضیح ادامه می‌دهد: «متاسفانه سازمان‌های دخیل در حوزه امداد امروز به دست مدیران سنتی اداره می‌شود که هیچ اعتقادی به نوآوری‌های جدید در حوزه مقابله با بحران ندارند.»
به اعتقاد شریفی‌سده، ورود فناوری‌های جدید به مدیریت بحران می‌تواند روند امدادرسانی را با سرعت بیشتری پیش ببرد: «امروز دنیا با توسل به سیستم‌ها و تجهیزات نوین در تخمین میزان خسارت با کمک نقشه‌ها و تجهیزات ماهواره‌ای سرعت انجام کار در این بخش را بیشتر کرده است. علاوه بر این با بکارگیری سیستم‌های توزیع کمک‌های امدادی ضریب امنیت در مناطق بحران‌زده را افزایش داده‌اند. روش‌هایی که ما هم می‌توانیم به راحتی استفاده کنیم اما حقیقت امر این است که این روش‌ها را با مدیران سنتی نمی‌توانیم بکار بگیریم.»
سی‌سخت و تجربه‌هایش
معاون توسعه منابع انسانی و پشتیبانی جمعیت هلال احمر می‌گوید سی‌سخت تجربه جدیدی در حوزه مدیریت بحران بود: «درست است در این حادثه خسارت جانی نداشتیم اما این حادثه به ما نشان داد ممکن است در حاشیه رسیدگی به یک حادثه درگیر شرایط بد اقلیمی شویم و باید خود را برای رویارویی با این شرایط آماده کنیم. از سوی دیگر بحران در مناطق محروم شکل و رنگ دیگری دارد ما در سی‌سخت انبار امدادی نداشتیم و مانند هر بحران دیگری با چالش امنیت در منطقه بحران‌زده روبه‌رو شدیم. این تجارب باید به‌عنوان درس‌آموخته‌ها آویزه گوش‌مان شود.»
نظر شما