خانه تکانی سنتی و استقبال از نوروز در مازندران

خبرگزاری شبستان - مازندران؛ کمتر از یک هفته به سال نو و عید نوروز باقی مانده است و همه ما از کودکی یکی از بهترین حس هایی که با رخت بربستن زمستان تجربه می کردیم؛ همین خانه تکانی ها دم عید بود؛ وقتی که پنجره ها و پرده‌ها بعد از سرمای زمستان باز می شدند و هوای تازه بهاری وارد خانه می شد و همه جا نو بود و بوی پاکی و پاکیزگی می‌داد.

 این روزها با توجه به ادامه دار بودن شیوع ویروس کرونا در استان مازندران همچون سراسر کشور و جهان، بانوان مازندرانی اگر چه با احتیاط و رعایت دستور العمل های بهداشتی، اما همچنان در حال تر و تمیز کردن منازل و خانه های خود هستند و پخت شیرینی های محلی این روزها در خانواده ها به دلیل رعایت پروتکل های بهداشتی رواج بیشتری دارد.

در این بین بانوان روستایی در روستاهای مختلف مازندران، تجربه زیباتری از اهالی شهر در روزهای پایانی سال تجربه می کنند و علاوه بر تر و تمیز کردن منازل خود، گل مالی کردن دیوار خانه‌ها و پخت شیرینی ها و نان های محلی از هنرهایی است که از آنان دور نمی شود.

با نزدیک شدن فصل بهار و در روزهای پایانی سال به سراغ بانوان و زنان روستاهای مازندران رفته ایم که با گرد گیری منازل، گل مالی کردن دیوار خانه‌ها و پخت شیرینی ها و نان های محلی با سنت ها و رسم و رسوم های گذشته خود به استقبال نوروز می‌روند.

عید نوروز به عنوان عیدباستانی ما ایرانیان دارای سنت های خاص خود است؛ سنت هایی همچون عمو نوروز، عیدی دادن، سفره هفت سین و بسیاری از آداب و سنت هایی که مخصوص مناطق مختلف است و عید نوروز در ایران  با مجموعه ای از آیین ها و سنت ها برپا می شود و سنت دیرینه خانه تکانی ، اولین سنتی است که معمولاً تمام ایرانیان به آن پایبند هستند و با روش خاص در برخی از مناطق و روستاها برگزار می شود.

«سیده صدیقه عقیلی» یکی از بانوان روستای آغوزدره گلوگاه در شرق مازندران است که همچون همه بانوان روستایی این روها به همراه همسرش در حال خانه تکانی است.

او که در سال های قبل همچون همه بانوان روستایی با همراهی فرزندان و دختران و عروسان خود به این سنت خانه تکانی و گل مالی کردن منازل مشغول بوده است؛ این روزها به دلیل شیوع کرونا مجبور شده است؛ به قول خود دست تنها به این کار بپردازد.

می گوید: گل مالی کردن منزل رسمی از گذشتگان است که همواره در بین ما بوده است و 10 روز تا یک هفته مانده به عید؛ مردهای روستا برای تهیه خاک مناسب برای گل مالی کردن به روستاهای اطراف و معادن مختلف می رفتند تا خاک مناسب برای این کار بدست آورند.

عقیلی به خبرنگار شبستان گفت: در گذشته تلاش می کردیم تا خانه های خود را دو رنگ کنیم و از دو نوع خاک روشن و قرمز استفاده می کردیم و به نوعی دیوار اتاق را به دو قسمت تبدیل می شد و قسمت بالا را با خاک معمولی و قسمت پایین را با خاک قرمز گل مالی می کردیم تا زیبایی خاصی داشته باشد و اکنون به دلیل اینکه خاک قرمز کمتر پیدا می شود به همان خاک معمولی اکتفا می کنیم.

وی افزود: گل مالی کردن منزل در کنار خانه تکانی ها از سنت های خاص منازق روستایی ما در آغوزدره و همه روستاهای منطقه است که با ذوق و شوق رسیدن بهار انجام می شود و دور هم بودن و تلاش همگانی برای تر و تمیز کردن منزل حس خوب دورهمی ها و کمک به یکدیگر را افزایش می دهد که امسال به دلیل شیوع کرونا کمرنگ شده است و امسال من و همسرم به تنهایی خانه تکانی می کنیم.

«بتول محمدی» یکی دیگر از بانوان و از اهالی روستای گلوگاه هم با اشاره به فلسفه گل مالی کردن منازل می گوید: گل مالی کردن منازل روستایی در حکم همان رنگ آمیزی کردن منازل در شهرهاست اما با روش ها و سنت های مختلف برگزار می شود و با مخلوط کردن گل و کاه و آب و مالیدن آن به دیوارها در واقع به قول گذشتگان از ورود زنبور و حیوان های مزاحم به داخل خانه جلوگیری می شود.

وی به خبرنگار شبستان گفت: از گذشتگان و ریش سفیدان روستا شنیده ایم که گل مالی کردن خانه ها موجب می شود که زنبورها در خانه های روستایی که اغلب از چوب و گل هستند؛ لانه نکنند؛ ضمن اینکه این گل مالی کردن به عنوان عایق در سرما و گرما در منازل روستایی عمل می کند .

محمدی اظهار کرد: در گذشته روزهای خاصی برای گل مالی کردن در نظر گرفته می شد و به عنوان مثال بانوان یک روز همه با هم در منزل یکی از همسایگان جمع می شدند و با گل مالی کردن خانه و صرف غذاهای محلی که اغلب آش بود؛ روزهای خوبی را در آستانه ساتل نو کنار هم بودند اما از سال گذشته و با شیوع ویروس کرونا این سنت ها به دلیل رعایت بهداشت، کمرنگ شده است و اکنون هر کسی در منزل خود به تنهایی انجام می دهد و برخی از افراد کهنسال هم از این امر به دلیل عدم توانایی لازم باز می مانند.

وی با اشاره به سنت های عید نوروز در روستاها خاطر نشان کرد: در کنار گل مالی کردن خانه و خانه تکانی که در واقع سنت آغازین برای ورود به سال نو است؛ رنگ کردن تخم مرغ ها، پخت نان ها و شیرینی ها محلی از سنت های خوبی است که همچنان ادامه دارد و حال و هوای خوبی را در روستاها حاکم می کند.

پاکیزگی و بهداشت فردی، از سفارشات مهم دین اسلام

امروزه با شیوع ویروس کرونا در سراسر دنیا، توجه به بهداشت فردی و اجتماعی در صدر برنامه ها و اولویت ها قرار گرفته است و مهمترین اصلی که برای مقابله با ویروس کرونا سفارش شده است؛ رعایت بهداشت فردی و اجتماعی است؛ سفارشی که اسلام  بارها و بارها بر ضرورت رعایت آن سفارش کرده بود.

نظافت و زیبایی اصلی مهم در اسلام

حجت الاسلام « قربانعلی اسماعیلی»  با بیان اینکه نظافت و زیبایی در اسلام یک اصل است؛ به خبرنگار خبرگزاری شبستان مازندران گفت: در روایات هم بر آن تأکید شده و پاکیزگی از صفات انبیا است و مسلمانان و تمام ادیان بر این اصل تأکید دارند و از نگاه اسلام، حفظ تندرستی نعمت بزرگی است که باید قدر دانسته شود.

کارشناس فرهنگی و علوم دینی با اشاره به روایات مختلف در مورد پاکیزگی افزود: رسول خدا(ص) در مکارم الاخلاق، فرمود: «اکنسوا افنیتکم ولاتشبّهوا بالیهود» « فضای جلو خانه خود را، جارو بزنید و تمیز کنید و مانند یهودیان کثیف نباشید.»

وی اظهار کرد: امام علی (ع) در مشکوة الانوار فرمودند: «ترک نسج العنکبوت فی البیت یورث الفقر... و ترک القمامة فی البیت یورث الفقر» «تارهای عنکبوت را در اطاق باقی گذاشتن فقر میآورد و خاکروبه و آشغال را در خانه نگهداشتن، انسانرا به تهیدستی میکشاند.» و براساس همین روایات باید تلاش برای توجه به پاکیزگی در دستور کار باشد و اهتمام جدی به این امر مهم داشته باشیم.

اسماعیلی گفت: قرار گرفتن در آستانه بهار و خانه تکانی برای استقبال از نوروز رسم خوبی است که باید علاوه بر خانه تکانی به پاکیزگی روحی و روانی هم بپردازیم و همان طور که آلودگی های مادی را از خود و منازل دور می کنیم؛ صفات بد اخلاقی را نیز از خود دور کرده و روح مان را تمیز و پاکیزه کنیم.

خانه تکانی و رعایت اصول ایمنی

«حسین سراجی» اظهار کرد: در کنار توجه به پاکیزگی و خانه تکانی در آستانه سال نو، توجه به مسائل ایمنی و نکات مهم در این حوزه از موارد مهمی است که نباید از نظر دور نگه داشته شود.

مدیر عامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بهشهر به خبرنگار شبستان گفت: بانوان در روزهای پایانی سال که مشغول خانه تکانی و پاکیزه کردن منازل هستند؛ باید توجه به اصول ایمنی را سرلوحه کار خود قرار دهند.

وی افزود: استفاده از مواد شوینده و شیمیایی، استفاده از نردبان  و ادوات برقی در روزهای خانه تکانی کاربرد فراوانی دارد که در صورت عدم رعایت ایمنی و اصول مختلف ان می تواند خطرات مختلفی را به همراه داشته باشد که با رعایت ایمنی می توان از بروز حوادث ناگوار در آستانه سال نو و فرا رسیدن سال جدید جلوگیری کرد.

افزایش حس مسئولیت پذیری در خانه تکانی

«محمد دماوندی» یکی از شهروندان گلوگاهی اهل روستای اوارد گلوگاه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان، خانه تکانی را افزایش مسئولیت پذیری می داند که روحیه کار دسته جمعی را در میان افراد یک خانه بالا می برد.

وی افزود: همین گل مالی کردن منازل روستایی به عنوان یکی از کارهای خاص در روستاها برای سال نو در واقع نوعی کاری جمعی است که آقایان با تهیه خاک و درست کردن مواد به بانتوان در گل مالی کردن منازل کمک می کنند و در کنار آنان نشان می دهند که کار در خانه جمعی است و مسئولیت پاکیزه نگه داشتن خانه نباید تنها بر دوش یک نفر باشد و باید با همکاری ضمن سبک کردن کارها فضای صمیمیت در خانه ها را افزایش داد.

به گزارش شبستان، خانه تکانی رسمی دیرین است که از روزگار کهن برای ما به یادگار مانده است و در مازندران این استان همیشه سبز که همواره میزبان مسافران و گردشگران در طول سال است؛ با روش ها و سنت های خاص برگزار می شود تا ضمن افزایش پاکیزگی فضایی دلچسب برای ورود مهمانان باشد.

به هر حال خانه تکانی، با هر نیتی برگزار شود، سنتی حسنه و نیک و نشانه ای از فرهنگ والای ایرانیان است که به سلامت روح و جان توجه دارد و می توان با کار جمعی و تلاش برای افزایش پاکیزگی، ضمن تمیزی ظاهر، این فرهنگ متعالی کار جمعی و توجه به سلامت روح و جان را به نمایش گذاریم.