چهارمین امام شیعیان جهان، در روز پنجم شعبان 38 قمری به دنیا آمدند، پدرشان امام حسین (ع) و مادرشان «شهربانو» دختر یزدگرد ساسانی است، از این رو برخی مورخان یک سو از نسب ایشان را ایرانی می دانند، گفته می شود، مادر ایشان در حین وضع حمل از بین می روند.
مهمترین کنیه ایشان «ابوالحسن» عنوان شده است، البته در منابع تاریخی کنیه های دیگر هم برای ایشان ذکر کرده اند، همانطور که در تاریخ تولد ایشان روزها و حتی سال های مختلفی هم عنوان شده است، اما در این گزارش به مهمترین آن پرداخته می شود، البته برای شهادت ایشان هم 2 روز 12 و 25 محرم نقل قول وجود دارد.
ایشان به علت کثرت سجده و عبادت به «سجاد»، «سیدالساجدین» و «زین العابدین» معروف هستند، این امام همام در 23 سالگی پس از شهادت امام حسین (ع) در واقعه عاشورا، زعامت شیعه را به عهده گرفتند و 34 سال امامت شیعیان را بر عهده داشتند.
ایشان در زمان جنگ کربلا، بنا به مصلحت الهی، بیمار شدند و در این جنگ شرکت نجستند پس از جنگ به همراه اسیران به کوفه و شام منتقل شدند، خطبه های آتشین ایشان در زمان اسارت دست «یزید (لعنت الله علیه)» را رو کرد و جایگاه اهل بیت (ع) را به مردم نمایان ساخت.
ایشان به علت اختناق دوران اموی به صورت دعا پیام خود را می رساندند و دعا های مختلف امام سجاد (ع) در کتابی به نام «صحیفه سجادیه»، برای شیعیان به یادگار باقی مانده است، همچنین «رساله الحقوق» امام سجاد (ع) کتابی است که در آن 50 حق از حقوق خدا و بندگان، مردم و حاکمین، والدین و فرزندان و همچنین همسایگان به یکدیگر، به جا مانده است، دعای سحر ماه مبارک رمضان که به دعای «ابوحمزه ثمالی» معروف بوده و زیارت «امین الله» از ایشان برای شیعیان به یادگار مانده است.
برخی از حق های شمارش شده در «رساله الحقوق»؛ حق خدا، حق نفس، حق زبان، حق نماز، حق صدقه، حق معلم، حق رعیت، حق زن، حق مادر، حق پدر، حق فرزند، حق برادر، حق بنده، حق همنشین، حق همسایه، حق وام خواه، حق خصم بر تو، حق شادکننده تو، حق بدکننده و حق اهل ذمه است.
ایشان همچون امیرالمومنین علی (ع) و سایر ائمه اطهار (ع) توجه ویژه ای به فقرا داشتند و به آنان کمک می کردند، ایشان از لحاظ فضل، علم، عبادت و پرهیزکاری از جمله برترین های جامعه زمان خود بودند به نحوی که کتاب های اهل سنت هم به این موضوع پرداخته و آن را ستوده اند.
مهمترین همسران ایشان «فاطمه (س)» مشهور به «ام عبدالله» دختر امام حسن مجتبی (ع) بود که فرزند آنان امام محمد باقر (ع) است، ایشان فرزندان و همسران دیگری هم داشته اند.
مالک بن انس می گوید: امام زین العابدین (ع) در شبانه روز هزار رکعت نماز به جای می آورند.
در زمان امامت امام سجاد (ع) به واقعه قیام «حره»، قیام «توابین» و قیام «مختار» روی داد که در هر سه این قیام ها امام (ع) حضور نداشتند.
علمای اهل سنت امام سجاد (ع) را دارای علم و جایگاه والا دانسته اند و ایشان را ستوده اند، «محمد بن مسلم زهری»، از تابعین، فقیه و محدث اهل سنت قرن اول و دوم هجری درباره ایشان می‌گوید: «نه هاشمی ای را برتر از او و نه کسی را فقیه تر از او دیدم.»، از «ابو حاتم الاعرج» هم نقل شده که «هاشمی ای برتر از علی بن حسین (ع) ندیدم.»
«شافعی»، پایه‌گذار مذهب شافعی، ایشان را فقیه ترین مردم مدینه دانسته است؛ «جاحظ»، متکلم و ادیب معتزلی در قرن دوم و سوم قمری، نیز درباره امام سجاد (ع) گفته است: «کسی را ندیدم که در فضیلت او شک داشته باشد و یا در مقدم بودن او سخنی گوید.» و «سعید بن مسیب»، از تابعین و از فقهای هفتگانه مدینه، درباره ایشان گفته است: «باورع‌تر از او کسی ندیدم.»
ایشان در محرم سال 95 قمری در حالی که 57 سال از عمر شریف شان می گذشت به دستور «ولید بن عبدالملک (لعنت الله علیه)» به شهادت رسیدند، آرامگاه شریف حضرت امام سجاد (ع) در قبرستان بقیع واقع شده است و در جوار قبر امام حسن مجتبی (ع) قرار دارد، پس از آن قبر امام محمد باقر (ع) و امام صادق (ع) هم در جوار این قبر قرار گرفت و این محل به قبور ائمه بقیع بین شیعیان معروف شد، قبل از روی کار آمدن حکومت آل سعود وهابی، روی قبور ائمه بقیع بارگاهی ایجاد شده بود که وهابیون به بهانه های واهی، آن را تخریب کردند.
قطره ای از دریای کلام گهربار امام سجاد (ع)
«پسرک من! بر بلا شکیبا باش و به حقوق دیگران تجاوز مکن و کسی را یاری مکن که زیان آن برای تو بیش از سود آن برای اوست.»
(شهیدی، زندگانی علی بن الحسین (ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۰)
«حق زن این است که بدانی خدای (عزوجل) او را مایه آرامش و انس تو قرار داده و این نعمتی است از خدا بر تو.»
«حق خواهنده، دادن بدو بمقدار نیاز است. حق کسی که چیزی از او خواسته شده اینست که اگر داد، از او با سپاس و قدردانی از فضل او، پذیری. و اگر نداد عذر او را قبول کنی.»
(شهیدی، زندگانی علی بن الحسین (ع)، ۱۳۸۵ش، ص ۱۸۷)
«حق کسی که به تو بدی کند اینست که بر او ببخشی و اگر دانستی که بخشیدن او بد است، دادخود را از او بگیری، خدای (تبارک و تعالی) گوید بر کسی که بدو ستم رسیده باشد و دادخواهی کند گناهی نیست.»
(شهیدی، زندگانی علی بن الحسین، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۷)
امام سجاد (ع) می فرمایند:
«بارالها، چنان کن که از هیبت پدر و مادرم همانسان که از هیبت پادشاه خودکامه، بیمناک باشم و به آنان چون مادری مهربان نیکی کنم و طاعت مرا نسبت به آنان و نیکویی مرا درباره ایشان در نظرم از خواب در چشم خسته شیرین تر کن و از آب خنک در کام تشنه گواراتر، چندان که خرسندی شان را بر خرسندی خود برتری دهم و آرزوشان را بر آرزوی خود مقدم بدارم و نیکویی آنان را، هرچند اندک، درباره خود بسیار شمارم و نیکویی خود را در مورد آنان، هر چند بسیار، اندک انگارم.»
(صحیفه سجادیه، دعای ۲۴، ص۱۵۲)
حجت الاسلام «یوسف سلمان زاده»، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد استان فارس در رابطه با تعداد مساجد مزین به نام و یا القاب امام سجاد (ع)، گفت: 42 باب مسجد در فارس به نام و یا القاب مطهر امام سجاد (ع) مزین هستند که 14 باب مسجد آن در شیراز قرار دارد.
حجت الاسلام «حسین امیدی»، در رابطه با تعداد کانون های فرهنگی هنری مساجد مزین به نام و یا القاب امام سجاد (ع) هم گفت: 14 باب کانون فرهنگی هنری مساجد در استان فارس به نام و یا القاب حضرت امام سجاد (ع) مزین هستند و از این تعداد 2 کانون فرهنگی هنری مساجد در شیراز قرار دارند، البته برخی کانون ها اسامی خود را با مشتقاتی از نام حضرت گرفته اند که پسوند «محبین» دارند.
مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد فارس اضافه کرد: 24 باب مسجد در استان فارس به نام و یا القاب ایشان مزین است که میزبان کانون های فرهنگی هنری مساجد هستند که هشت باب آن در شیراز قرار دارد.
روز میلاد ایشان در تقویم رسمی کشور، به عنوان روز «جانباز» ثبت شده است، نمایندگی خبرگزاری شبستان در فارس، این روز را به جانبازان سرافراز تبریک می گوید.
گزارش: محسن تورع
نظر شما