پیامبر اکرم (ص) خطاب به حضرت امیرالمومنین على (ع) مى فرمایند: «پس از من 12 امام (ع) خواهد آمد، اول آنها تو هستى اى على و آخر ایشان «قائم» همان کسى که به لطف خداى متعال بر همه شرق و غرب جهان پیروز مى شود.»، امام جواد (ع) نیز در روایتى خطاب به حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) درباره حضرت مهدى (عج) مى فرماید: «اى ابوالقاسم! قائم (عج) ما همان مهدى است که لازم است در غیبت او انتظارش را بکشند و در هنگام ظهورش اطاعتش کنند، او سومین از فرزندان من است.»
تولد
از حضرت مهدی (عج)، به عنوان آخرین امام شیعیان جهان و منجی عالم بشریت نام برده شده است، ایشان در 15 شعبان سال 255 قمری در خانه ای در کوچه ای به نام «راضه» یا «وصافه» در شهر سامرا به دنیا آمدند، این خانه هم اکنون به حرم مطهر امامین عسکریین (ع) مبدل شده است، این محل در مرکز خلافت عباسیون قرار داشت.
ایشان فرزند امام حسن عسکری (ع) است، در برخی احادیث و منابع مکتوب شیعه مانند الکافی و کمال الدین، در کتب شیعه نام ایشان با حروف جدا و به صورت «م ح م د» آمده است، این جدانویسی به سبب احادیث متعددی است که بردن نامِ ایشان را ممنوع دانسته اند، ایشان در رابطه با نام بردن اسم اصلی ایشان در جمع فرموده اند: ملعون و مغضوب است کسی که نام اصلی مرا در جائی بیان کند، هر که نام اصلی مرا در جمع مردم بر زبان آورد، بر او لعنت و غضب خداوند است. (وسائل الشیعه: ج ۱۶، ص ۲۴۲، ح ۱۲، بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۸۴، ح ۱۳ و ۱۴)، در مورد زمان تولد ایشان ماه های دیگری هم ذکر شده اما قوی ترین و محکم ترین زمان همین نیمه شعبان سال 255 قمری است.
دشمنان اسلام می دانستند، ایشان آخرین امام هستند و تمام بساط ظلم و جور را در سراسر دنیا بر می چینیند، به همین خاطر مرتب مراقبت می کردند تا از تولد ایشان جلوگیری کنند؛
خلفای بنی عباس بنابر روایات پیامبر(ص) و ائمه اظهار (ع) می‌دانستند که دوازدهمین امام شیعیان، همان مهدی موعود (عج) است؛ بنابراین مراقبانی بر امام حسن عسکری (ع) و منزل آن حضرت گماردند، مورخان گفته‌اند معتمد عباسی به قابله‌ها امر کرده بود تا وقت و بی‌وقت، سرزده وارد خانه سادات – به ویژه خانه امام عسکری(ع) - شوند و درون خانه را بگردند و از حال همسر او باخبر شوند و گزارش دهند، نقل شده است کنیزی به نام «ثقیل»، گویا برای حفظ جان امام زمان (عج) ادعای بارداری کرد و بازداشت شد و مدت 2 سال تحت نظر قرار گرفت تا اطمینان به عدم بارداری، وی حاصل شد و سپس او را رها کردند.
نقل مشهور از شرح ولادت امام زمان (عج)، بر اساس روایت حکیمه خاتون (س) عمه امام عسکری (ع) است، در بخش‌هایی از گزارش شیخ صدوق از سخنان حضرت حکیمه (س) آمده است:
«امام حسن عسکری (ع) مرا به نزد خود فراخواند و فرمود: ای عمه! امشب نزد ما باش که شب نیمه شعبان است و خدای تعالی امشب حجت خود را (که حجت او در روی زمین است) ظاهر سازد. گفتم: مادر او کیست؟ فرمود: نرجس. گفتم: فدایت شوم! اثری از حمل در او نیست. فرمود: همین است که به تو می‌گویم.
حکیمه (س) گوید: آمدم و چون سلام کردم و نشستم، نرجس (س) آمد، تا کفش مرا از پایم درآورد و گفت: بانوی من و بانوی خاندانم حالتان چطور است؟ گفتم: تو بانوی من و بانوی خاندان من هستی. [نرجس] از کلام من ناخرسند شد و گفت: عمه! این چه سخنی است؟ بدو گفتم: دخترم! خدای تعالی امشب به تو پسری خواهد بخشید که در دنیا و آخرت آقاست. نرجس خجالت کشید و حیا کرد. چون از نماز فارغ شدم، افطار کردم و در بستر خود خوابیدم. نیمه‌های شب برای ادای نماز برخاستم و آن را به جای آوردم؛ در حالی که نرجس در خواب بود و هیچ تغییری در او پدید نیامده بود. به تعقیبات نماز پرداختم و پس از آن دراز کشیدم، سپس هراسان بیدار شدم، او همچنان خواب بود. پس برخاست و نماز گزارد و خوابید.
حکیمه (س) در ادامه گوید: بیرون آمدم و در جستجوی فجر به آسمان نگریستم. دیدم فجر اول دمیده است و او در خواب است، شک بر دلم عارض شد، در این هنگام «ابومحمد» (امام عسکری (ع)) از اتاق خود صدا زد: ای عمه! شتاب مکن که آن امر، نزدیک شده است. گوید: نشستم و به قرائت سوره‌های «الم سجده» و «یس» پرداختم، در این میان او هراسان بیدار شد، به نزد او رفتم و گفتم: آیا چیزی احساس می‌کنی؟ گفت: آری ای عمه! گفتم: بر خودت مسلط باش و دلت را استوار دار، که این حالت، همان است که با تو گفتم. حکیمه (س) گوید: مرا چُرتی فراگرفت و تولد انجام یافت، پس با ندای سرورم به خود آمدم و جامه را از روی او برداشتم و او (فرزند نرجس) را دیدم که در حال سجده بود و مواضع سجودش بر زمین است. او را در آغوش گرفتم. دیدم پاک و تمیز است.
ابومحمد (ع) فرمود: ای عمه جان! فرزندم را به نزد من آور! او را نزد وی بردم، ابومحمد یک دستش را زیر کمر او و دست دیگر را زیر کتفش گذاشت به گونه‌ای که پاهایش بر روی سینه او قرار گرفت. آن گاه زبانش را در دهان او گذاشت و دستش را بر چشم و گوش و مفاصل وی کشید، سپس فرمود: پسرم! سخن بگو، او گفت: «أشهد أن لااله الا الله وحده لاشریک له و أشهد أن محمدا رسول الله». سپس بر امیر مؤمنان و سایر امامان(ع) درود فرستاد تا آنکه بر پدرش رسید و زبان درکشید».
در روایات نیز به پنهان بودن تولد مهدی و دلیل آن اشاره شده است، امام سجاد(ع) می‌فرماید: «در قائم (عج) ما سنت‌هایی از انبیا هست... اما سنت از آدم (ع) و نوح (ع)، طول عمر است، سنت از ابراهیم (ع)، پنهان‌بودنِ ولادت و کناره‌گیری از مردم است»، همچنین امام صادق (ع) می‌فرماید: «ولادت صاحب الامر بر این خلق پوشیده است تا اینکه ظهور کند؛ برای اینکه بیعت کسی بر گردنش نباشد».
امام صادق (ع) امام زمان (عج) را به ابراهیم (ع) تشبیه کرده که 120 سال عمر کرد ولی همچون جوانی 30 ساله بود، همچنین از امام حسن مجتبی (ع) نقل شده است: «خداوند عُمر نُهمین فرزند برادرم حسین (ع) را طولانی می‌کند، سپس با قدرت خود او را در صورت جوانی با سن کمتر از 40 سال، ظاهر می‌گرداند.»
ایشان با عناوینی از جمله امام مهدی (عج)، امام زمان (عج) و حجت بن الحسن (عج) شناخته می شوند، دوره امامت ایشان پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) در سال ۲۶۰ قمری آغاز شد و هنوز هم ادامه دارد، ایشان در زمان شهادت امام حسن عسکری (ع) تنها پنج سال داشتند در آن زمان عموی ایشان که به جعفر کذاب معروف است، ادعای امامت کرد و می خواست بر پیکر مطهر امام حسن عسکری (ع) نماز اقامه کند که ایشان آمدند وی را کنار زده و فرمودند: «من مقدم تر هستم»، پس از آن در محلی که اکنون به سرداب امام زمان (عج) در سامرا است، از نظرها غایب شدند، البته بر اساس روایات ایشان در میان مردم زندگی می کنند و مردم ایشان را می بینند ولی نمی شناسند تا روزی که به امر الهی ظهور روی دهد.
دوران غیبت
ایشان 2 نوع غیبت داشتند که به غیبت «صغری» و «کبری» مشهور است، زمان غیبت «صغری» ایشان 69 سال و تا سال 329 قمری ادامه داشت و در این مدت ایشان از طریق نواب خاص که به نواب اربعه مشهور هستند، با مردم در ارتباط بودند، نخستین نائب خاص حضرت «عثمان بن سعيد عمروى» بود که در سال 265 قمری درگذشت، پس از وی «محمد بن عثمان عمروى»، «حسين بن روح نوبختى» و «على بن محمد سمرى» از نایبان خاص حضرت بودند که به ترتیب در سال های ۳۰۴، ۳۲۶ و 3۲۹ هجری قمری دارفانی را وداع گفتند،
«ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه» به نقل از «احمد بن حسن» نقل کرده است که در همان سالی که «علی بن محمد سمری» رحلت کرد، در بغداد بودم، چند روز پیش از وفات نزدش رفتم و توقیعی (دست نوشته ای از امام زمان (عج)) را به مردم نشان داد که در آن نوشته بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
یا علی بن محمد السمری اعظم الله اجر اخوانک فیک؛ فانک میت ما بینک و بین سته ایام فاجمع امرک و لا توص الی احد فیقوم مقامک بعد وفاتک، فقد وقعت الغیبه التامه فلا ظهور الا بعد اذن الله تعالی ذکره و ذلک بعد طول الامد و قسوه القلوب و امتلاء الارض جورا و سیاتی شیعتی من یدعی المشاهده. ( و الارتباط بالامام الغائب بعنوان النائب الخاص). الا فمن ادعی المشاهده قبل خروج السفیانی و الصیحه فهو کذاب مفتر و لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم؛
به نام خداوند بخشنده مهربان
ای علی بن محمد سمری! خداوند در سوگ فقدان تو پاداشی بزرگ به برادرانت عطا کند. تو تا شش روز دیگر از دنیا خواهی رفت. کارهایت را مرتب کن و هیچ کس را به جانشینی خود مگمار. دروان غیبت کامل فرا رسیده است و من جز با اجازه خداوند متعال ظهور نخواهم کرد و ظهور من پس از گذشت مدتی طولانی و قساوت دلها و پر شدن زمین از ستم خواهد بود. افرادی نزد شیعیان من مدعی مشاهده من (ارتباط با من به عنوان نایب خاص) خواهند شد. آگاه باشید که هر کس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی چنین ادعایی بکند، دروغگو و افترا زننده است و هیچ حرکت و نیرویی جز به خداوند عظیم نیست.»
حسن بن احمد نقل کرده است که ما توقیع شریف را نوشته و نسخه برداری کردیم و از نزد علی بن محمد سمری بیرون رفتیم و 6 روز دیگر، مجددا به حضور وی رفتیم، دیدیم وی در حال جان دادن است، در آن حال، یکی از هم نشینان از او پرسید: «وصی تو پس از وفاتت کیست؟» وی به آرامی پاسخ داد: «لله أمر هو بالغه و قضی؛ خداوند را امری است که خود آن را به بلوغ و اتمام خواهد رسانید.»، این جمله را گفت و روح از بدنش به ریاض جنان پرواز کرد.
علی بن محمد سمری، 6 روز پس از دریافت توقیع از محضر مبارک امام زمان (عج)، در نیمه شعبان سال ۳۲۹ هجرى قمرى در گذشت و در بغداد دفن شد، مدفن وى نزدیک آرامگاه عالم و محدث بزرگ ثقه الاسلام محمد بن یعقوب کلینی است، پس از درگذشت ابوالحسن علی بن محمد سمری، مرحله جدیدی در تاریخ که به دوران غیبت کبری معروف است، آغاز شد.
نواب خاص حضرت هنگام ظهور امام عصر (عج) رجعت کرده و به یاران خاص حضرت ملحق می شوند، هنگامی که ایشان ظهور می کنند و قیام ایشان فراگیر می شود بسیاری از حاکمان دنیا در برابر ایشان تسلیم شده و تواضع می کنند و برخی هم درصدد مقابله بر می آیند که شکست خورده و از بین خواهند رفت.
در زمان غیبت کبری که از سال 329 قمری آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد، افرادی توانستند با سیر سلوک، زهد و تقوا به خدمت آن حضرت شرفیاب شوند که این افراد عبارتند از «اسماعيل بن حسن هرقلى»، «سيد محمد بن عباس جبل عاملى»، «سيد عطوه علوى حسنى»، «اميراسحاق استرآبادى»، «ابوالحسين بن ابى بغل»، «شريف عمر بن حمزه»، «ابوراجح حمامى»، «شيخ حر عاملى»، «مقدس اردبيلى»، «محمد تقى مجلسى»، «ميرزا محمد استرآبادى»، «علامه بحر العلوم»، «شيخ حسين آل رحيم»، «ابوالقاسم بن ابى جليس»، «ابو عبداللَّه كندى»، «ابو عبداللَّه جنيدى»، «محمد بن محمد كلينى»، «محمد بن ابراهيم بن مهزيار»، «محمد بن اسحاق قمى» و «محمد بن شاذان نيشابورى».
نشانه های ظهور
برای ظهور ایشان 2 نوع نشانه وجود دارد که به حتمی و غیرحتمی تقسیم می شوند، تعداد نشانه های غیرحتمی بسیار است و همه آنان که در روایات بوده، تاکنون رخ داده است و اکنون همه منتظر وقوع نشانه های حتمی هستند، در روایات نشانه‌هایی حتمی برای ظهور برشمرده شده است که عبارتند از «خروج سفیانی»، سفیانی (لعنت الله علیه) فردی است که بر اساس روایتی از امیرالمومنین علی (ع)، وی مردی چهارشانه، آبله‌رو و تک‌چشم است که مردم از دیدن او وحشت می‌کنند، گفته می شود نامش «عثمان بن عنبسه» البته اسامی دیگری هم از وی عنوان کرده اند، وی از نوادگان یزید بن معاویه (لعنت الله علیهما) است بر شام مسلط می شود و برای از بین بردن مدینه و مکه لشکر کشی می کند؛ امام رضا (ع) می فرمایند: «ظهور قائم (عج) از جانب خدا حتمی است و خروج سفیانی هم حتمی است و بدون خروج سفیانی، قائم (عج) ظهور نخواهد کرد.»، در روایتی از امام صادق (ع) هم آمده است: «خروج سفیانی حتمی و در ماه رجب است.»، امام باقر (ع) می فرمایند: «خروج سفیانی، سید یمانی و سید خراسانی در یک سال، یک ماه و یک روز واقع خواهد شد.»، سفیانی بر اساس روایات 15 ماه حکومت می کند که 9 ماه آن در جنگ و خونریزی است.
«خسف زمین بیداء»، سپاه سفیانی در منطقه ای به نام بیداء در زمین فروخواهد رفت، درباره جزئیات خسف به بیداء سخن روشنی در روایات نیامده و تنها به فرو رفتن سپاهیان سفیانی در این زمین اشاره شده است، امام باقر (ع) فرمود: «سفیانی گروهی را به مدینه روانه می کند و مهدی (عج) از آنجا به مکه می رود، خبر به فرمانده سپاه سفیانی می رسد که مهدی (عج) به سوی مکه رفته است، او لشکری به تعقیب امام (ع) می فرستد ولی او را نمی یابند تا اینکه مهدی (عج)، داخل مکه می شود، هنگامی که سپاه سفیانی وارد سرزمین بیداء می‌شوند منادی از آسمان ندا می‌کند: «ای دشت! آن قوم را نابود ساز»؛ سپس زمین، لشکر سفیانی را فرو برده و همگی به جز سه نفر از بین می‌روند.»، یکی از بازماندگان که در روایات با صفت «بشیر» معرفی شده است به طرف امام زمان (عج) رفته و در مکه هلاکت لشکریان سفیانی را به ایشان بشارت می دهد و شرحی از حادثه را نقل می‌کند.»، تعداد لشکریان سفیانی را برخی 12، 170 و یا 300 هزار نفر عنوان کرده اند، پدیده خسف پس از ظهور و قبل از قیام امام زمان (عج) اتفاق می افتد، بعضی روایات زمان این اتفاق را پس از ظهور معرفی کرده و برخی دیگر آن را پس از بیعت یاران خاص امام مهدی (عج) دانسته اند و برخی زمان این حادثه را حدود یک ماه پس از ظهور تخمین زده‌اند.
«ندای (صیحه) آسمانی»: جبرئیل در آسمان ندایی سرمی‌دهد و همگان آن را خواهند شنید، امام باقر(ع) فرمود: «ندا دهنده ای از آسمان به نام قائم (عج) ندا میدهد و هر کس در شرق و غرب است، آن را می‌شنوند.»، این ندای آسمانی در ماه مبارک رمضان روی می دهد و اولین نشانه حتمی ظهور است که رخ می دهد، مضمون آن حمایت از امام زمان (عج) و بر حق بودن ایشان است، برخی روایات و اسناد شیعه می نویسند در این ندای آسمانی گفته می شود «الحق مع علی و شیعتهم، یعنی حق با علی (ع) و شیعه علی (ع) است»، فردای آن روز هنگان ظهر شیطان ندا می دهد «حق با عثمان و پیروان آنست»، این باعث تردید برخی می شود.
این ندا را که توسط جبرئیل ایجاد می شود، هر کس آن را به زبان و گویش خود خواهد شنید، روایات، بیان می‌کنند که این ندا از آسمان شنیده می‌شود، از ویژگی‌های ندا یا صیحه آسمانی این است که از نزدیک و دور یکسان شنیده می‌شود، انسان‌های خواب را بیدار کرده و همگان را به وحشت می‌اندازد، برای مومنان رحمت و برای کافران عذاب است و از آن پس نام حضرت مهدی(عج) بر سر زبان‌ها می‌افتد.
مطابق دیدگاه بیشتر عالمان، صیحه آسمانی در ماه رمضان سال قبل از ظهور اتفاق خواهد افتاد. دلیل این گروه روایتی از امام باقر(ع) است که فرمود: آن صیحه جز در ماه رمضان بر نخواهد خاست؛... نداکننده‌ای از آسمان به نام حضرت قائم (عج) ندا سر میدهد و هر که در مشرق و مغرب است، آن را می شنود.»
«قیام یمانی» که به آن «قیام قَحْطانی» هم می گویند، در آخرالزمان فردی از اهالی یمن قیام می‌کند و مردم را به سوی امام مهدی(ع) دعوت می‌کند، بنابر گزارش روایات، قیام او با خروج سفیانی و قیام سید خراسانی همزمان خواهد شد.
«قتل نفس زکیه» فردی از نسل امام حسین (ع) در کنار کعبه در حال دعوت به سوی امام زمان کشته می‌شود، وی، محمد بن الحسن نام داد که به دلیل زهد و عبادت، در روایات به او لقب «نفس زکیه» داده شده است، کشته شدن نفس زکیه پیش از ظهور و 15 روز قبل از قیام امام زمان (عج) خواهد بود، «شیخ صدوق (ره)» با ذکر سند از امام صادق (ع) نقل کرده است: «بین قیام قائم آل محمد (عج) و کشتن نفس زکیه تنها پانزده شب فاصله خواهد بود.»، امام باقر(ع) می فرمایند: «نفس زکیه در مسجد الحرام بین رکن و مقام ابراهیم کشته خواهد شد.»
برخی خروج دجال، فردی که یک چشم در میانه پیشانی دارد و ادعای نبوت سپس ادعای الوهیت می کند را هم جزیی از نشانه از ظهور و برخی از نشانه های قیامت عنوان کرده اند.
اعتقاد به ظهور در ادیان دیگر
شماری از ادیان برآنند که سرانجام مردی ظهور می کند که با رسالتی الهی انسان‌ها را از تاریکی و ظلم و گمراهی و گناهکاری می رهاند و برای زمین و زمینیان خوشبختی و خیر می آورد، ادیان ابراهیمی و آیین‌های زرتشتی، هندو و بودایی از وجود منجی با صراحت یا کنایه یاد کرده‌اند، در دین یهود، «ماشیح» را موعود می دانند، در دین مسیحیت، ایشان را «پسر انسان» عنوان کرده اند، زرتشتیان، با نام «سوشیانس» یا «سوشیانت» می شناسند، بودایی ها هم «میتریا» یا «بودای پنجم» را موعود می دانند.
روایات زیادی در رابطه با «انتظار فرج» عنوان شده است، در روایات بهترین کارها را انتظار فرج عنوان کرده اند، این روایت هم از پیامبر (ص) و هم امام جواد (ع) نقل شده است، در برخی روایات منتظران فرج را در زمره «اولیا الله» و برترین مردم روی زمین عنوان کرده اند که در جنگ «بدر» همراه رسول الله (ص) بوده اند و یا در رکاب حضرت مهدی (عج) به نبرد پرداخته اند؛ البته انتظار فرج و گشایش در امور به معنی آنست که باید تکامل فرد و جامعه را در پی داشته باشد.
ظهور حضرت مهدی (عج)
رسول خدا (ص) درباره حتمى بودن ظهور مى فرمایند: «اگر از عمر دنیا جز یک روز باقى نمانده باشد، خداوند آن روز را آن قدر طولانى کند تا مردى از اهل بیتم که نامش نام من است بیاید و زمین را پس از آن که از ستمگرى و بیداد پر شده بود، از عدل و داد پر کند.»
امام محمد باقر (ع) می فرمایند: «قيام كننده از ما منصور به رعب و مويّد به نصر است، زمين از براى او در نورديده شود و گنج هاى پنهان را براى او آشكار كند، سلطنت و حكومت او شرق و غرب را فرا خواهد گرفت و خداوند منان، به دست او دين خود را بر همه دينها غالب گرداند، اگر چه مشركان را خوش نيايد، در روى زمين هيچ خرابى باقى نماند، مگر اين كه آبادش كند و روح اللَّه، عيسى بن مريم از آسمان نازل شده و بر او اقتدا كند و پشت سرش نماز بخواند.»
بنا بر روایت نقل شده از امام جعفر صادق (ع)، چون حضرت مهدى (عج) به در آید به مسجد «الحرام» رود و رو به کعبه و پشت به «مقام ابراهیم» بایستد و 2 رکعت نماز گذارد و آنگاه فریاد برآورد: «اى مردمان! منم یادگار آدم (ع)، یادگار نوح (ع)، یادگار ابراهیم (ع)، یادگار اسماعیل (ع)، منم یادگار موسى (ع)، عیسى (ع)، محمد(ص )؛ منم یادگار پیامبران (ع)، منم وارث آدم (ع)، گزیده نوح (ع)، خلاصه ابراهیم (ع) و عصاره محمد (ص)، منم صاحب قرآن و زنده کننده سنت، فریاد مرا پاسخ گویید، من شما را از همه چیز آگاه مى کنم، آنچه مى دانید و آنچه نمى دانید، هر کس کتاب هاى آسمانى را مى شناسد، گوش فرا دهد، آنگاه به خواندن کتاب هاى آسمانى مى پردازد و صحیفه آدم، شیث، نوح و ابراهیم (ع) را مى خواند و هم تورات و انجیل و زبور را و سپس قرآن کریم را»
ایشان هنگام ظهور حضرت عیسی بن مریم (ع) را با خود به همراه دارند و حضرت عیسی (ع) پشت سر امام زمان (عج) به اقامه نماز می پردازند، بر طبق روایات ایشان در زمان ظهور به کعبه تکیه زده و بانگ می زنند «انا بقیة الله فی ارضه، و خلیفته و حجته علیکم»، بر اساس روایات وارد شده، این صدای حضرت را هر کس با زبان خویش در تمام عالم می شنود، ایشان پس از بیعت با 313 نفر از یاران خاص خویش با دیگر یاران که بالغ بر 10 هزار نفر می شوند به سوی کوفه می روند.
زمان ظهور حضرت مهدی (عج)، مشخص نیست و حضرت باقرالعلوم (ع) مشخص کننده زمان ظهور را دروغگو می خوانند، در احادیث آمده است ایشان پس از ناامیدی مردم و در آخرالزمان ظهور می کنند، روایات ظهور ایشان را در سال های فرد عنوان کرده اند، ایشان در یکی از روزهای جمعه، عاشورا و یا نوروز ظهور می کنند.
پس از ظهور حضرت مهدی (عج) دنیا پر از عدل و داد می شود کما اینکه قبل از آن پر از ظلم و ستم بود، برخی روایات آورده اند در زمان حکومت امام زمان (عج)، اگر زنی ظرفی پر از طلا بر روی سر بگذارد و از شق به غرب عالم برود، هیچ کس مانع او نمی شود و تعرضی به او نمی کند، همچنین در دیگر روایت آمده است، در آن زمان مرزهای کشورها برداشته می شود و همه دنیا تحت نظارت حکومت عدل الهی زندگی می کنند، در روایات اسلامی، مرکز حکومت ایشان کوفه، محل حکومت شان مسجد کوفه و محل زندگی آن حضرت مسجد سهله نقل شده است.
رجعت
بر اساس روایات پس از پایان عمر شریف امام زمان (عج)، امام حسین (ع) نخستین نفری است که رجعت می کند و ایشان را غسل داد و کفن می کند و بر پیکر مطهر ایشان نماز می گزارد، پس از آن همه ائمه اطهار (ع) رجعت کرده و حکومت عدل الهی را به دست می گیرند، برخی روایات می گویند زمان حکومت حضرت امام حسین (ع) آنقدر زیاد است که ابروها و مژه های ایشان سفید شده و به روی صورت می ریزد.
کتاب هایى که اهل سنت درباره حضرت مهدى (عج) نوشته اند و یا روایات مربوط به ایشان را جمع آورى کرده اند، بسیار است، کتاب «منتخب الاثر»، بیش از 60 کتاب معتبر اهل سنت را که به این موضوع پرداخته اند نام مى برد که برخى از عالمان مشهور و بلند آوازه و نیز اکابر اهل سنت، از جمله «احمد بن داود»، «ابن ماجه»، «ترمذى»، «بخارى»، «مسلم»، «نسائى»، «بیهقى»، «ماوردى»، «طبرانى»، «سمعانى»، «ابن عساکر»، «کسائى»، «ابن اثیر»، «حاکم»، «ابن جوزى» و «شارح معتزلى» در این باب سخن گفته اند، اعتقاد به ظهور مهدى نامى از نسل حضرت فاطمه (س) از اعتقادات ضرورى اهل سنت به شمار آمده است و لذا انکار مهدى موعود (عج) را موجب خروج از دین مى دانند.
اوصاف حضرت مهدی (عج)
در برخی روایت ها، پیامبر اسلام (ص)، امام مهدی (عج) را از نظر خصوصیات جسمی، شبیه ترین فرد به خودشان توصیف کرده اند، امام حسن عسکری (ع)، چهره و اخلاق ایشان را شبیه‌ترین به پیامبر (ص) عنوان کرده اند، امام علی (ع) فرمودند: «هنگامی كه مهدی (عج) قیام میكند، سن او بین 30 تا 40 سال خواهد بود.»، امام صادق (ع)، چهره ایشان را جوانی كامل و معتدل توصیف می کنند، علامه مجلسی در توضیح این روایت می‌نویسد: «مراد از معتدل بودن این است كه در سنین متوسط و یا آخر سنین جوانی است.»
در کتاب «مکیال المکارم»، جمال و زیبایی امام مهدی (عج)، یکی از ویژگی‌های او بیان شده و تاکید شده که مثل ماه می‌درخشد، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «مهدی از من است، پیشانی گشاده و بینی کشیده دارد.»، در روایتی دیگر پیامبر (ص)، امام مهدی (عج)، را دارای رنگ چهره‌ای عربی و اندامی اسرائیلی توصیف می کند که بر گونه راست او خالی است که همانند ستاره درخشان است، امام باقر (ع) از پدر و جدش روایت می کند که روزی امام علی (ع) در حالی که بالای منبر بود، فرمود: «از فرزندان من در آخرالزمان، مردی ظهور می‌کند که رنگ صورتش سفید متمایل به سرخی و سینه اش فراخ... و شانه‌هایش قوی است و در پشتش دو خال است، یکی به رنگ پوستش و دیگری مشابه خال پیامبر (ص).»
امام مهدی(عج) از نظر اخلاقی شبیه ترین فرد به پیامبر اسلام (ص) دانسته شده است، امام رضا (ع) نقل شده است: «او (مهدی) به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدران و مادران‌شان برای آنها دل‌سوزتر است، او از همه مردم در برابر خدا، متواضع تر و در عمل به آنچه خود بدان فرمان میدهد، سختكوش تر و در دوری گزیدن از آنچه خود از آن نهی میكند، خوددارتر است.»، همچنین امام رضا (ع) فرمودند: «وی را داناترین و حكیم‌ترین، پرهیزگارترین، بردبارترین، سخی ترین و عابدترین آنان توصیف می‌کند که فرشتگان با او سخن می‌گویند.» و امام حسین (ع) درباره ایشان می فرمایند: «مهدی را از روی آرامش و وقاری که دارد و همچنین دانش او به حلال و حرام و نیازمندی مردم به او و بی‌نیازی او از مردم می‌شناسید.»، امام صادق (ع)، ایشان را فردی در نهایت زهد معرفی کرده كه پوشاک او سخت و خشن و خوراكش نان جو، معرفی کرده اند، وی بر كارگزاران دولت خود سخت گیر و با مردم بسیار بخشنده و با مستمندان، مهربان است، امام باقر (ع)، ایشان را فردی معرفی می کنند که به كتاب خدا عمل کرده و هیچ منكری را نمی بیند مگر آن كه با آن مخالفت میكند.
مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران، روز هفدهم رمضان ۳۷۳ هجری به فرمان حضرت بقیه الله (ارواحنا فداه)، در کنار روستای جمکران تاسیس شد.
دُر کلام حضرت مهدی (عج)
امام زمان (عج) می فرمایند:
* الَّذی یَجِبُ عَلَیْکُمْ وَ لَکُمْ انْ تَقُولُوا: إنّا قُدْوَهٌ وَ ائِمَّهٌ وَ خُلَفاءُ اللهِ فی ارْضِهِ، وَ اُمَناوُهُ عَلی خَلْقِهِ، وَ حُجَجُهُ فی بِلادِهِ، نَعْرِفُ الْحَلالَ وَ الْحَرامَ، وَ نَعْرِفُ تَاْویلَ الْکِتابِ وَ فَصْلَ الْخِطابِ.
بر شما واجب است و به سود شما خواهد بود که معتقد باشید بر این که ما اهل بیت رسالت، محور و اساس امور، پیشوایان هدایت و خلیفه خداوند متعال در زمین هستیم، همچنین ما امین خداوند بر بندگانش و حجت او در جامعه هستیم، حلال و حرام را می شناسیم، تاویل و تفسیر آیات قرآن را عارف و آشنا هستیم. (تفسیر عیّاشی: ج ۱، ص ۱۶، بحارالانوار: ج ۸۹، ص ۹۶، ح ۵۸)
* انَا خاتَمُ الاْوْصِیاءِ، بی یَدْفَعُ الْبَلاءُ عَنْ اهْلی وَ شیعَتی.
من آخرین وصی پیغمبر خدا هستم به وسیله من بلاها و فتنه ها از آشنایان و شیعیانم دفع و برطرف خواهد شد. (دعوات راوندی: ص ۲۰۷، ح ۵۶۳)
* الحَقُّ مَعَنا، فَلَنْ یُوحِشَنا مَنْ قَعَدَعَنّا، وَ نَحْنُ صَنائِعُ رَبِّنا، وَ الْخَلْقُ بَعْدُ صَنائِعِنا.
حقانیت و واقعیت با ما اهل بیت رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلم می باشد و کناره گیری عدّه ای، از ما هرگز سبب وحشت ما نخواهد شد، چرا که ما دست پروره های نیکوی پروردگار هستیم و دیگر مخلوقین خداوند، دست پرورده های ما خواهند بود. (بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۷۸، ضمن ح ۹)
* انَا الَّذی اخْرُجُ بِهذَا السَیْفِ فَامْلاَالاَْرْضَ عَدْلا وَ قِسْطاً کَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً.
من آن کسی هستم که در آخر زمان با این شمشیر - ذوالفقار - ظهور و خروج می کنم و زمین را پر از عدل و داد می نمایم همان گونه که پر از ظلم و جور شده است. (بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۷۹، س ۱۴، و ج ۵۵، ص ۴۱.)
* اما تَعْلَمُونَ انَّ الاْرْضَ لا تَخْلُو مِنْ حُجَّه إمّا ظاهِراً وَ إمّا مَغْمُوراً.
آگاه و متوجه باشید که در هیچ حالتی، زمین خالی از حجّت خداوند نخواهد بود، یا به طور ظاهر و آشکار و یا به طور مخفی و پنهان. (بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۹۱، س ۵، ضمن ح ۱۹)
* إنَّهُ لَیْسَ بَیْنَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَیْنَ اَحَد قَرابَهٌ، وَ مَنْ انْکَرَنی فَلَیْسَ مِنّی، وَ سَبیلُهُ سَبیلُ ابْنِ نُوح.
بین خداوند و هیچ یک از بندگانش، خویشاوندی وجود ندارد - و برای هرکس به اندازه اعمال و نیّات او پاداش داده می شود - هرکس مرا انکار نماید از (شیعیان و دوستان) ما نیست و سرنوشت او همچون فرزند حضرت نوح (ع) خواهد بود. (بحارالانوار: ج ۵۰، ص ۲۲۷، ح ۱، به نقل از احتجاج)
* اکْثِرُواالدُّعاءَ بِتَعْجیلِ الْفَرَجِ، فَإنَّ ذلِکَ فَرَجَکُمْ.
برای تعجیل ظهور من - در هر موقعیت مناسبی - بسیار دعا کنید که در آن فرج و حل مشکلات شما خواهد بود. (بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۸۱، س ۲۳، ضمن ح ۱۰)
* إنَّ اللهَ مَعَنا، فَلا فاقَهَ بِنا إلی غَیْرِهِ، وَالْحَقُّ مَعَنا فَلَنْ یُوحِشَنا مَنْ قَعَدَ عَنّا.
خدا با ما است و نیازی به دیگران نداریم; و حق با ما است و هر که از ما روی گرداند باکی نداریم. (بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۹۱، إکمال الدّین: ج ۲، ص ۵۱۱)
صلوات همراه با «عجل فرجهم»
علامه امینی نیسنده کتاب «الغدیر» در مورد اضافه کردن عبارت «عجل فرجهم» به انهای صلوات می گوید: «هر کس بعد از صلوات «و عجل فرجهم» بگوید من او را در ثواب نوشتن کتاب «الغدیر» شریک خواهم کرد.»
علاوه بر زیارت های جامعه که می‌توان همه ائمه اطهار (ع) را با آن زیارت کرد، برای ارتباط با امام زمان (عج)، دعاها و زیارت‌های مختلفی نقل شده که از مهمترین آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد: «دعای ندبه»، «دعای سلامتی امام زمان(عج)»، «استغاثه به امام زمان (سَلامُ اللهِ الکامِلُ التّام...)»، «زیارت آل یس»، «دعای غریق»، «دعای عهد»، «صلوات مخصوص امام زمان (عج)» و «زیارت روز جمعه».
دعای «الهی عظم البلا»
دعای فرج، دعایی است که با عبارت «إلهی عَظُمَ البَلاء» آغاز می شود، این دعا برای اولین بار در کتاب «کنوز النجاح» شیخ طبرسی آمده و آثاری، چون «وسائل الشیعه» اثر شیخ حر عاملی و «جمال الاسبوع» اثر سید بن طاووس نیز آن را نقل کرده اند.
متن و ترجمه دعای فرج:
إِلٰهِى عَظُمَ الْبَلاءُ، وَبَرِحَ الْخَفاءُ، وَانْکَشَفَ الْغِطاءُ، وَانْقَطَعَ الرَّجاءُ، وَضاقَتِ الْأَرْضُ، وَمُنِعَتِ السَّماءُ، وَأَنْتَ الْمُسْتَعانُ، وَ إِلَیْکَ الْمُشْتَکىٰ، وَعَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِى الشِّدَّةِ وَالرَّخاءِ.
خدایا گرفتاری بزرگ شد و پوشیده بر ملا گشت و پرده کنار رفت و امید بریده گشت و زمین تنگ شد و خیرات آسمان دریغ شد و پشتیبان تویی و شکایت تنها به جانب تو است، در سختی و آسانی تنها بر تو اعتماد است.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ أُولِى الْأَمْرِ الَّذِینَ فَرَضْتَ عَلَیْنا طاعَتَهُمْ، وَعَرَّفْتَنا بِذَلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ، فَفَرِّجْ عَنّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عاجِلاً قَرِیباً کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ.
خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست آن صاحبان فرمانی که اطاعتشان را بر ما فرض نمودی و به این سبب مقامشان را به ما شناساندی، پس به حق ایشان به ما گشایش ده، گشایشی زود و نزدیک همچون چشم بر هم نهادن یا زودتر.
یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِىُّ، یَا عَلِىُّ یَا مُحَمَّدُ اکْفِیانِى فَإِنَّکُما کافِیانِ، وَانْصُرانِى فَإِنَّکُما ناصِرانِ.
ای محمّد و‌ای علی،ای علی و‌ای محمّد، مرا کفایت کنید که تنها شما کفایت‌کنندگان منید و یاری‌ام دهید که تنها شما یاری‌کنندگان منید.
یَا مَوْلانا یَا صاحِبَ الزَّمانِ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ، أَدْرِکْنِى أَدْرِکْنِى أَدْرِکْنِى، السَّاعَةَ السَّاعَةَ السّاعَةَ، الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّاهِرِینَ.
ای مولای ما‌ای صاحب زمان، فریادرس، فریادرس، فریادرس، مرا دریاب، مرا دریاب، مرا دریاب، اکنون، اکنون، اکنون، با شتاب، با شتاب، با شتاب،ای مهربان‌ترین مهربانان به حق محمّد و خاندان پاک او.
دعای «إِلهِی عَظُمَ الْبَلاءُ» از سه بخش تشکیل شده است:
بخش اول:
آزمایش بزرگی که مردم در زمان غیبت به آن مبتلا گشتند، اشاره شده است.
بخش دوم:
بعد از درود بر پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، به لزوم فرمان‌برداری مومنان از آن بزرگواران به سبب جایگاه والایی که دارند، می‌پردازد.
بخش سوم:
چنین سفارش شده است که؛ از خداوند بخواهیم، به سبب حقوق و منزلتی که معصومان (ع) بر ما دارند، امور ما را کفایت کرده و ما را یاری کنند.
فضیلت خواندن دعای فرج:
۱- مایه ناراحتی شیطان است.
۲- مایه استجابت دعا می‌شود.
۳- باعث نجات یافتن از فتنه‌های آخرالزمان می‌شود.
۴- باعث آمرزش گناهان می‌شود.
۵- شفاعت آن حضرت در قیامت شامل حال او می‌شود.
۶- نشانه انتظار است.
۷- فرج مولای ما حضرت صاحب الزمان (عج) زودتر واقع می‌شود.
۸- باعث طولانی شدن عمر است
۹- هنگام مرگ به او مژده می‌رسد و با او به نرمی رفتار می‌شود.
۱۰- باعث زیاد شدن اِشراف نور امام زمان (عج) در دل او می‌شود
۱۱- محبوبترین افراد نزد خداوند خواهد بود.
۱۲- کردار بد او به کردار نیک مبدل می‌شود.
۱۴- فرشتگان برای او طلب آمرزش می‌کنند.
۱۵- در امان است از تشنگی روز قیامت.
۱۶- این دعا در عالم برزخ و قیامت مونس مهربانی خواهد بود.
۱۷- باعث دوری غصّه‌ها می‌شود.
۱۸- این دعا خوشایندترین اعمال نزد خداوند است.
۱۹- در روز قیامت هدیه‌های ویژه‌ای دریافت می‌کند.
۲۰- سبب کامل شدن دین است.
۲۱- ثواب کسی را دارد که زیر پرچم حضرت مهدی (عج) شهید شود.
۲۲- با ائمه اطهار (ع) محشور می‌شود.
۲۳- نائل شدن به بالاترین درجات شهدا در روز قیامت.
۲۴- رستگاری به شفاعت حضرت فاطمه زهرا (س) را دارد.
۲۵- درجات او در بهشت بالا می‌رود
۲۶- عزیزترین وگرامی‌ترین افراد نزد پیغمبرمی شود
۲۷- نایل به بالاترین درجات شهدا درروز قیامت
بهترین زمان خواندن دعای فرج:
شیخ حر عاملی دعای فرج را جزو تعقیباتِ نماز امام زمان (عج) آورده است، در کتاب «المزار الکبیر» نیز در آداب سرداب امام زمان (عج) زیارتی نقل شده و بعد از آن 2 رکعت نماز زیارت و بعد این دعا نقل شده است، در کتاب «مفاتیح الجنان» نیز این دعا را در اعمال سرداب و نیز در باب ادعیه، با عنوان دعا‌های کوتاه و نافع آورده است، همچنین از آیت الله محمدتقی بهجت (ره) نقل شده است بهترین کار برای اینکه در آخرالزمان به هلاکت نیفتیم، دعای فرج است، مخصوصا خواندن دعای «عظم البلاء».
حجت الاسلام «یوسف سلمان زاده»، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد استان فارس در رابطه با تعداد مساجد مزین به نام و یا القاب امام مهدی (عج)، گفت: 259 باب مسجد در فارس به نام و یا القاب مطهر امام مهدی (عج) مزین هستند که 48 باب مسجد آن در شیراز قرار دارد.
حجت الاسلام «حسین امیدی»، در رابطه با تعداد کانون های فرهنگی هنری مساجد مزین به نام و یا القاب امام مهدی (عج) هم گفت: 112 باب کانون فرهنگی هنری مساجد در استان فارس به نام و یا القاب حضرت مهدی (عج) مزین هستند و از این تعداد 21 کانون فرهنگی هنری مساجد در شیراز قرار دارند، البته برخی کانون ها اسامی خود را با مشتقاتی از نام حضرت گرفته اند که پیشوند «محبین»، «انصار»، «عشاق» و «یاوران» دارند.
مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد فارس اضافه کرد: 196 باب مسجد در استان فارس به نام و یا القاب ایشان مزین است که میزبان کانون های فرهنگی هنری مساجد هستند که 36 باب آن در شیراز قرار دارد.
روز میلاد ایشان در تقویم رسمی کشور، به عنوان روز «سربازان گمنام امام زمان (عج)» ثبت شده است، نمایندگی خبرگزاری شبستان در فارس، این روز را به سربازان گمنام تبریک می گوید.
اللهم صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
اللهم عجل لولیک الفرج
گزارش: محسن تورع
نظر شما