قصه تلخ گلخانه روستای مرغزار/ وقتی پای حمایت از تولید لنگ می زند

خبرگزاری شبستان _ فاروج؛ برای دیدن تنها گلخانه بخش خبوشان بعد از گذر از روستاهای یام، شهر تیتکانلو، روستای حاج تقی و میر فضل الله، به روستای مرغزار می رسیم، پیدا کردن تنها گلخانه بخش، کار سختی نیست نرسیده به شرکت تعاونی، گلخانه خودنمایی می کند. سراغ بانی راه اندازی این واحد را می گیریم، آقای «لایی» را اهالی به خوبی می شناسند و اسمش را که می برند سری از روی تاسف هم تکان می دهند. این کشاورز با روی باز اما دلی پر درد از ما استقبال کرد. با او برای سر زدن به سالن های گلخانه همراه می شویم.

 

گلخانه پژمرده و بی رمق است، گوجه فرنگی های درشتی که چند وقتی است شادابیشان را از سر بی توجهی از دست داده اند، تصویر ناخوشایندی ایجاد کرده و ناخوشایندتر آنجاست که گوسفندانی را می بینیم که از بوته ها آویزانند و در تقلا برای چیدن گوجه بهتر، همدیگر را هُل می دهند.

 

این گلخانه دار که 11 سال است در این حوزه فعالیت می کند و کارش را با کشت آلُورا آغاز کرده، گفت: با امید به رونق اقتصادی و ایجاد فرصت شغلی برای خانواده و جوانان روستا، برای گلخانه با همه زندگیم سرمایه گذاری کردم اما ثمره آن مقروض شدن به بانک و مردم شد.

 

«حسن لایی» افزود: بازار، پاشنه آشیل کشت گلخانه است، بازار را نداشتم و هربار به جای بهتر شدن شرایط بر گرفتاری ها افزوده شد.

 

وی افزود: سال 90 تا 93 مشغول کشت آلورا بودم، همه راه ها را برای عرضه محصولم امتحان کردم اما به در بسته خوردم و تحریم ها هم بلای جان شد و راه صادرات آن را بست.

 

وی با اشاره به اینکه تاجری با قید این شرط که با توجه به تحریم ها و عدم امکان انتقال پول، صادرات محصول در قبال دریافت کالا انجام شود، مرا به ادامه کار امیدوار کرد، گفت: اما این شکل از صادرات هم اتفاق نیفتاد و در قبالش کالایی هم به دست ما نرسید.

 

این تولید کننده افزود: تنگناهای اقتصادی، نیافتن بازار کار را به مرحله ای رساند که به عمد با توجه به تامین نشدن هزینه ها، در یک دوره گاز گلخانه را قطع کردم و محصول را سرما زد که منجر به از دست رفتن 250 تُن آلورا شد.

 

وی با اشاره به کم هزینه بودن محصول آلورا گفت: به رغم این شرایط اما نبود بازار، همان اندک هزینه ها را تامین نمی کرد.

 

وی گفت: بعد از دور ریختن محصولم، مسئولان وقت جهاد کشاوزی با این دستور کار سراغم آمدند که اگر به کشت ادامه دهم، مجوز یک واحد صنایع تبدیلی برای تولید آب میوه و مربای این محصول را برایم صادر می کنند.

 

لایی افزود: با توجه به مشکلات اقتصادی، شریک سرمایه گذاری یافتم، شرکتی را به ثبت رساندیم و این روند سه ماه به طول انجامید و از آنجایی که گیاه آلورا کم هزینه بود نیازی به کود و آب و فضای کمی داشت و سوخت هم زیاد مصرف نمی شد ولی بازار عرضه نبود.

 

این فعال حوزه کشاورزی گفت: سراغ کارخانه های آبمیوه هم رفتم اما با نرخی که آنها می گفتند حتی نمی صرفید محصول را بچینم.

 

وی افزود: با توجه به مشکلات اقتصادی، شریک مالی پیدا کردم، شرکتی تشکیل و آن را ثبت کردیم و بعد از سه ماه پیگیری گفتند در محدوده روستایی مجوز داده نمی شود و اولویت راه اندازی واحد در شهرک صنعتی است که ما بضاعت مالی در آن سطح را نداشتیم.

 

وی گفت: با این نتیجه گیری، 180 میلیون ریال هزینه سوخت روی دوشم ماند و ما این کشت را رها کردیم.

 

لایی با اشاره به اینکه در این شرایط سر رسید قسط ها و معوق شدنشان از یک سود و تبدیل سود 12 درصد به 20 درصد به انضمام 6 درصد جریمه  که به رقم 27 درصد رسید بر مشکلات افزود و حالا در قبال یک میلیارد و 370 میلیون ریال تسهیلات گرفته شده در سال 88  که تاکنون سه میلیارد پرداخت کرده ام به گفته عاملان بانک باید هفت میلیارد ریال دیگر پرداخت کنم.

 

وی رقم تسهیلات دریافتی برای تامین سیستم گرمایشی گلخانه را یک میلیارد و 930 میلیون ریال عنوان کرد و افزود: در قبال این رقم هم باید سه میلیارد و 600 میلیون ریال پرداخت کنم.

 

این تولید کننده با بیان اینکه هفت سند مردم به صورت زنجیره ای در رهن بانک است، گفت: مردم، با گذشت این همه سال، سندهای خود را می خواهند و حتی بابت آن به دادگاه هم فراخوانده شده ام اما بانک وثیقه شدن گلخانه را که سه یا چهار سال پیش کارشناسش آن را هشت میلیارد ارزشگذاری کرده بود و الان تا 30 میلیارد هم نرخ گذاری شده، قبول نمی کند و با این روند، هر روز باید به مراجعه صاحبان سند در منزل پاسخ دهم.

 

وی با اشاره به اینکه به امید دوباره بلند شدن، کشت را به خیار تغییر داده ام، که برداشت آن با شیوع کرونا همراه شد و محصول روی دستم ماند، گفت: اسفند 98 در حدود 400 میلیون ریال از سه سالن گلخانه، رقم فروش محصول خیار که به کیلویی دو هزار تومان رسید، شد اما هزینه گاز در دو دوره مصرف سه ماه زمستان 98 و 99 به 350 میلیون ریال رسید که با سایر هزینه ها باز هم شرایط اقتصادی را بهبود نبخشید.

 

وی افزود: این در حالیست که چندی پیش خیار در میدان تره بار به قیمت 150 هزار ریال خرید و فروش می شد.

 

این تولید کننده که یک ماه است گلخانه خود را رها کرده، افزود: در زمانی که خیار کیلویی هفت هزار ریال خرید و فروش می شد کود اوره کیسه ای 20 هزار ریال بود که الان این رقم در نوع دولتی به 650 هزار ریال و آزاد به دو میلیون ریال رسیده است.

 

وی دو آفت مگس سفید و پروانه مینوز را دامنگیر همه گلخانه ها عنوان کرد و افزود: هفته ای 90 میلیون ریال فقط برای مبارزه با این دو آفت در گلخانه هزینه می شود حالا فقط این رقم را در کنار گوجه فرنگی کیلویی 20 هزار ریال قرار دهید.

 

لایی بیان کرد: هر جعبه 10 کیلویی گوجه فرنگی صد هزار ریال است و برای خرید هرجعبه باید پنج کیلو گوجه بفروش برسد بدون احتساب حق کمیسیون میدان بار و حمل و نقل با این اوصاف آیا چراگاه شدن گلخانه به صرفه تر نیست؟!

 

این کشاورز، فضای خالی بین دو سالن را نشانمان داد و گفت: تنگناهای اقتصادی باعث شد لوله های گاز و سیستم گرمایشی سوله ای را به ناچار به یک سوم قیمت به یک خریدار ضایعات بفروشم و حالا یک ماه است که گلخانه را رها کرده و سم و کودی در آن استفاده نمی کنم و گوسفندان از گوجه های رسیده تغذیه می کنند.

 

این تولید کننده گفت: تعویض پلاستیک سوله ها در نیم هکتار با دستمزد دو میلیارد و 500 میلیون ریال است این در حالیست که عمر پلاستیک در صورت کشت مداوم 5 تا 7 سال است و اگر متناوب کشت انجام نشود، گرمی و سردی هوا، پلاستیک را پودر می کند.

 

لایی افزود: روشن بودن فن تهویه ربطی به داشتن کشت یا نداشتن آن ندارد و مدام باید روشن باشد که ماهیانه دو میلیون و 500 هزار تومان فقط هزینه برق آن است.

 

این تولید کننده با اشاره به اینکه سطح گلخانه اش یک هزار و 450 هکتار است، افزود: حداقل چهار نیروی دائم و چند نیروی پاره وقت برای سرکشی از گلخانه نیاز است که تمام اعضای خانواده هم درگیر همین کار شده اند به انضمام نیروهای فنی که مقطعی به کار گرفته می شوند و با این شرایط خروجی، سنخیتی با هزینه ها و نیروی به کار گرفته شده، ندارد و ما را مقروض تر  می کند.

 

 

الگوی خوبی برای معرفی شدن نیستم

 

وی با اشاره به اینکه هرکه می خواهد در این مسیر گام بردارد سراغ من که می آید پا پس می کشد، گفت: تنها گلخانه دار بخش هستم و نمی دانم چرا وقتی از ما حمایت نمی شود اصرار به افزایش سطح زیر کشت گلخانه ها هست.

 

 

ضعف مدیریت، گلخانه داران را به ورشکستگی کشانده است

 

یک فعال دیگر در این حوزه گفت: ضعف مدیریت در بخش های مختلف حوزه کشاورزی به ویژه در بخش ارائه الگوی کشت مناسب،تسهیلات، بازار، مدیریت قیمت گذاری، تولید و توزیع سم و کود و... گلخانه داران را به ورشکستگی کشانده است.

 

«کریم زاده» افزود: کشت گلخانه از اسمش پیداست که یعنی تولید در خارج از فصل، اما گلخانه داران شهرستان شرایط این اصل اولیه در این نوع کشت را ندارند.

 

وی گفت: کشاورزان حسب سابقه کشت های گذشته خود رغبتی برای استفاده گاز در فصل زمستان برای به بار نشاندن گلخانه با توجه به هزینه های بالای تولید و نبود بازار عرضه محصول را ندارد.

 

وی بی ثباتی قیمت ها، تورم و سود بالای تسهیلات را موانع رونق کشت گلخانه در شهرستان عنوان کرد و افزود: کشاورز محصول خوب تولید می کند اما بازاری برای عرضه ندارد و بزرگترین مشکل فعالان این بخش فروش تولیداتشان است.

 

کریم زاده با اشاره به اینکه  آبان ماه قیمت خیار به  160 هزار ریال رسید اما محصول گلخانه ای که به مرحله عرضه رسید، قیمت به 25 هزار ریال کاهش یافت و با این قیمت حتی هزینه جعبه محصول هم تامین نمی شود.

 

وی دو آفت گلخانه ها را مگس سفید و پروانه مینوز عنوان کرد و گفت: کشاورز هر دو هفته تقریبا 200 تا 300 میلیون ریال فقط باید صرف خرید سم کند اما آیا به نظر شما با در آمد روزانه 10 میلیون ریال آنهم در صورتی که مشتری باشد، می توان هزینه های گلخانه را تامین کرد؟

 

وی با اشاره به اینکه سود بالای تسهیلات هم کمر شکن است، گفت: گلخانه دار برای پرداخت سود تسهیلات، گلخانه را هم تبدیل به پول کند نمی تواند سود را پرداخت کند و مقرروض به بانک می شود.

 

این تولید کننده با بیان اینکه اگر منبع درآمد دیگری نداشته باشی برای تامین هزینه ها این تولید، مثل یکی از گلخانه داران روستای مرغزار باید چوب حراج به داشته هایت بزنی، گفت: مادامی که ثبات قیمت نباشد و یا قیمت مصوب و تضمینی ارائه نشود از سویی الگوی کشت مناسب نداشته باشیم این کار تولیدی توام با ضرر است.

 

وی افزود: هر استان تعداد گلخانه هایش مشخص است و مثل زمین های کشاورزی نامحدود نیست آیا نمی شود براساس میانگین مصرف و نیاز کشور الگوی کشت برای هر استان تعریف شود تا اینقدر کشاورزان روی هوا کشت نکنند و با گران شدن هر محصول در یک سال، سال بعد همه به آن کشت رو نیاورند؟

 

وی با اشاره به اینکه استان ما در منطقه سردسیر است و به تناسب شرایط آب و هوایی و با انتخاب کشتی که کمترین هزینه ها را در این شرایط ایجاد می کند باید تولید انجام شود، افزود: برنامه ای برای صادرات تولیدات کشاورزی نیست و بارها شاهد بوده ایم  که یک بخشنامه دستوری جلوی صدور محصول به بازاری که به سختی در کشورهای همجوار پیدا شده را گرفته آنهم با این توجیه که قیمت فلان محصول در کشور بالا رفته پس صادرات تعطیل است.

 

کریم زاده با بیان اینکه تا سه چهار سال پبش کسی در زمستان گوجه و خیار مصرف نمی کرد، گفت: متولیان بگذارند گلخانه دار کشت خارج از فصلش را صادر کند تا هزینه هایش تامین شود.

 

وی افزود: یکی از گلخانه داران در روستای همجوار ناگزیر به فروش گوجه تولیدی خود به کارخانه با نرخ 9 هزار ریال شد که با این روند حتی هزینه های تولیدش تامین نشد.

 

وی با بیان اینکه 99 درصد گلخانه داران با تسهیلات، کار خود را شروع کرده اند و اکثر آنها هم به مرحله ورشکستگی رسیده اند، گفت: در زمان مشکلات، کشاورزان متولی دیده نمی شوند اما برای ضرر رساندن همیشه بخشنامه ای هست.

 

 

بازار نقش تعیین کننده ای در خصوص کشت گلخانه دارد

 

مدیر جهاد کشاروزی شهرستان فاروج گفت:  تولید با عرضه معنا پیدا می کند و بازار نقش تعیین کننده ای در خصوص کشت گلخانه دارد.

 

«حبیب الله مقتدر» افزود: کشت محصولی که سال گذشته قیمت بالایی داشته رویکرد اشتباهی است که در بین کشاورزان رایج شده و این روند بازار را تحت تاثیر قرار می دهد.

 

وی گفت: این اتفاق در بیشتر محصولات هر ساله تکرار می شود و ما اهرم اجرایی برای مقابله با کشت بی رویه یک محصول از سوی کشاورز را نداریم.

 

وی افزود: مثل کشت زعفران که تنها عامل بازدارنده از سوی ما پرداخت نکردن تسهیلات برای آن بود اما مردم از دستگاه های دیگر و یا با سرمایه شخصی اقدام به کشت کردند که وضعیت  زعفران در بازار نابه سامان شد.

 

مقتدر با اشاره به اینکه در سطح شهرستان 12 هکتار گلخانه مجوز گرفته که از این مقدار  فقط دو هکتار فعال است، افزود: حوزه فعالیت ما در بخش گلخانه داران، تسهیلات از یک سو و ارائه مشاوره و بازدید از این فضاهاست.

 

وی با اشاره به اینکه با توجه به گرانی محصول خیار در سال گذشته، بیشتر گلخانه داران به کشت خیار روی آورده اند، گفت: با افزایش تولید، قیمت ها کاهش می یابد  و باز کشاورز متضرر می شود.

 

وی از احتمال اعلام الگوی کشت طی هفته های آتی خبرداد و افزود: براین اساس با ارزیابی های انجام شده، بررسی میانگین مصرف محصولات، نیاز کشور و... به هر استان الگوی کشتی ارائه می شود تا کمتر شاهد نوسانات بازار در حوزه محصولات کشاورزی باشیم.

 

وی با بیان اینکه خواه ناخواه با توجه به مشکلات  کمبود آب رویکرد به سمت توسعه کشت گلخانه ها است، گفت: با رعایت الگوی کشت، بهره وری گلخانه ها بالا می رود.

 

مدیر جهاد کشاورزی فاروج با بیان اینکه رعایت تناسب منطقه با کشت محصولات سود کشاورز را بالا می برد، گفت: در گلخانه های بعضی استان ها مثلا در حوزه استفاده از سوخت، فقط دمای تنظیمی به کار رفته اما در شهرستان با توجه به سردسیر بودن منطقه، سوخت زیادی استفاده می شود که سود کشاورزان را پایین می آورد.