خبرگزاری شبستان_ رشت، مائده اسفندمز؛ زمان کشت برنج آغاز شده و خزانه ها در گوشه و کنار گیلان در حال آماده سازی نشائ این محصول استراتژیک استان و کشور از ارقام مختلف هستند. هرچند برنجکاری یکی از سخت ترین انواع کشاورزی است اما معمولا میزان محصول آن که نتیجه دسترنج چند ماهه کشاورزان است، وابسته به عوامل بسیاری است که تامین نبودن آن ها، سبب بحران در کیفیت و کمیت محصول و در نتیجه معیشت برنجکاران می شود.
محصول برنج به شدت وابسته به آب است و در استانی مثل گیلان که اتکای تامین آب در آن به میزان بارندگی های خدادادی است، تغییر در میزان بارش ها، عاملی اساسی در کمیت و کیفیت محصول برنج است.
با اغاز برنجکاری امسال، کمبود بارش ها طی یک ماه گذشته، نگرانی هایی را برای برنجکاران و مسئولان رقم زده است. در حالی که تابستان سال گذشته (فصل برداشت برنج)، باران های متناوب، خسارات قابل توجهی به محصول برنج گیلان وارد کرد به طوری که بنا بر برآوردهای انجام شده، ۵۰۰ میلیارد تومان به محصول برنج سال گذشته استان ضرر و زیان وارد شد تا این محصول استراتژیک، دستخوش تغییرات قیمت و کاهش محصول کیفی شود اما کاهش بارش های بهاری در نخستین مراحل کشت این محصول طی یک ماه گذشته، سبب پیش بینی های نگران کننده ای درباره سرنوشت برنج امسال شده است.
۳۰ درصد کاهش بارش همزمان با تقویم زراعی
طبق آمارهای هواشناسی، از ابتدای فروردین ماه تاکنون شاهد کاهش ۳۰ درصدی بارش ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته هستیم و از سوی دیگر به دلیل گرمای ماه های پایانی زمستان ۹۹، ذخیره برف و یخ در ارتفاعات کاهش یافته و در زمان نامناسب( فصل غیرزراعی) در رودخانه ها جاری شده و هدر رفته است. این بدین معناست که آب پشت سد سفیدرود در تنگناست و با توجه به اینکه آب زراعی ۱۷۲ هزار هکتار از ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار گیلان از سد سفیدرود تامین می‌شود، پیش بینی ها از میزان بارش کم، تهدیدی جدی برای کشاورزی گیلان محسوب می شود. کاهش قابل توجه بارندگی طی یک ماه گذشته، سبب ابراز نگرانی مدیرکل مدیریت بحران استان شده و تهدید بروز تنش های کم آبی در سال زراعی جاری را جدی تر نشان می دهد.
«امیر مرادی» برای مقابله با تنش کم آبی در سال زراعی کنونی، کشاورزان را به همراه شدن با تقویم زراعی پیشنهادی توصیه کرده و گفته است: کشاورزانی که از شبکه آبیاری استفاده می کنند از هم اکنون می توانند خزانه گیری را انجام دهند و کشاورزان خارج از شبکه نیز برای خزانه گیری از آب های موجود در رودخانه ها و کانال های سطحی و پمپاژ آب چاه و... استفاده کنند تا از تقویم زراعی عقب نمانند.
وی هشدار داده است: کاشت برنج پس از تقویم زراعی، کشاورزان را با پیک کم آبی مواجه می کند.
تنش کم آبی در زمان فصل کشت، چند سالیست که گریبان کشاورزی گیلان را گرفته است و در حالی که کم آبی و خشکسالی تمام کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است، بروز آن موجب تنش های اجتماعی هم می شود. به طوری که در زمان کم آبی، حفاظت از سهم آب در کانال ها و جوی های روان کنار مزارع موجب بروز تنش های جدی بین کشاورزان و حتی دهیاران و آن ها می شود.
زیرساخت های استفاده از منابع آب گیلان فعال نیست
کم آبی به جود آمده باعث واکنش نماینده ولی فقیه در گیلان هم شده است. آیت الله «رسول فلاحتی» با بیان اینکه سخت ترین مدیریت آب دوره ای است که کشاورز نیاز به آب دارد اظهار کرده: زیرساخت های استفاده از منابع آب گیلان فعال نیست و آسیب پذیری دارد و کشاورز هنگام کشت محصول در دوره اضطراب و استرس به سر می برد.
وی افزوده است: بهینه سازی استفاده و بهره برداری از آب، توسط کشاورزان بر عهده متولیان است.
در چنین وضعیتی به تازگی، وزارت نیرو، برنامه سازگاری با کم آبی استان گیلان را به تصویب رسانده است. با اجرای این برنامه، در پایان برنامه هفتم توسعه تا پایان سال ۱۴۰۵، حدود ۵۰ میلیون مترمکعب در برداشت آب استان صرفه‌جویی خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان در توضیح این برنامه اظهار کرد: از میزان ۵۰ میلیون مترمکعب صرفه جویی، ۱۷ میلیون مترمکعب در اثر اقدامات شرکت آب منطقه‌ای، ۱۰ میلیون مترمکعب در اثر اقدامات شرکت آب و فاضلاب استان و ۱۲.۶ میلیون متر مکعب حاصل از اجرای برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی استان خواهد بود.
«وحید خرمی» افزود: طبق برنامه سازگاری با کم‌آبی مصوب شده، سازمان صنعت، معدن، تجارت و شرکت شهرک‌های صنعتی متعهد به کاهش برداشت ۱۰ میلیون مترمکعب از منابع آبی استان شده اند.
هرچند برنامه ریزی های انجام شده در کاهش مصرف آب این امید را به وجود می آورد که طی پنج سال آینده در صورت اجرای درست و هماهنگ برنامه سازگاری با کم آبی گیلان، کشاورزی استان در هاله‌ای از امنیت به دوام خود ادامه دهد اما با اینهمه نمی توان نسبت به افزایش جمعیت استان به دلیل مهاجرت های بی رویه گردشگرانی که خود در جای جای گیلان، صاحبخانه شده اند و همینطور روند رو به جلوی تغییر اقلیم و حتی تغییر کاربری ها بی توجه بود.
عواملی که در کنار کشاورزی سنتی و متکی به غرق در آب، کشت برنج در استان را با چالش های جدی مواجه می کند و بر نگرانی خرده مالکانی که اکثریت برنجکاران گیلانی از آن دسته اند می افزاید.
نظر شما