سخاوت ویژگی بارز امام حسن مجتبی(ع) است/صلحی که تحمیل شد

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، امام حسن بن علی المجتبی (ع) دومین امام شیعیان جهان و سبط اکبر رسول مکرم اسلام حضرت خاتم الانبیاء (ص) است، پدر بزرگوارشان حضرت امیرالمؤمنین(ع) و مادر ارجمندشان حضرت فاطمه زهرا (س) دختر پیامبر خدا (ص) و مهتر زنان دو عالم است،امام حسن (ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان سال سوم هجری قمری در مدینه منوره متولد شدند که مادر گرامیشان حضرت زهرای اطهر (س) در آن زمان، دوازدهمین بهار زندگى بابرکت خویش را پشت سر نهاده بود.ایشان نخستین پسری بود که خداوند متعال به خانواده امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) عنایت فرمودند. لذا در این خصوص با حجت الاسلام «علی اصغر ظهیری» مدرس حوزه علمیه سفیران هدایت و پژوهشگر گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

در خصوص زندگینامه امام حسن مجتبی (ع) توضیح دهید؟

بنا به قول ها و روایت های مشهور پانزدهم ماه مبارک رمضان منسوب به ولادت امام حسن مجتبی (ع) است؛ ضمن اینکه این روز به ولادت وجود مقدس امام جواد (ع) نیز نسبت داده شده است. امام حسن مجتبی (ع) اولین فرزند حضرت صدیقه کبری (س) و امیرالمومنین (ع) می باشد. ماجرای ازدواج این دو عزیز بسیار مهم و در تاریخ به نیکی از آن یاد شده است. زمانی که برخی از سران عرب به خواستگاری حضرت فاطمه (س) می آمدند، ایشان می فرمودند که اختیار ازدواج فاطمه دست من نیست یعنی یک امر الهی است لذا به گفته علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار یکی از دلایل نهادن لقب «علی» به امیرالمومنین (ع) همین آسمانی بودن ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) است که اولین فرزندشان هم امام حسن مجتبی (ع) می باشد.امام حسن مجتبی(ع)در روایات اهل بیت (ع) به سبط اکبر مشهور است. پیامبر اکرم (ص) امام حسن مجتبی (ع) را از جهت شخصیتی در کلمات موازی با خود مورد توجه قرار می دادند و فرمودند: «لو کان العقل رجلاً لکان الحسن» اگر عقل در قالب انسانی جلوه‌گر شود، امام حسن( علیه السلام ) همان انسان خواهد بود.

دوران کودکی امام حسن مجتبی (ع) چگونه سپری شده است؟

امام حسن مجتبی (ع) فقط پنج سال از دوران پیامبر اکرم (ص) را درک کردند. در زمان رحلت خاتم الانبیاء (ع) حضرت یک کودک پنج ساله بودند. شاید حساس ترین دوران زندگی امام حسن مجتبی (ع) بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) بود، چون بزرگترین حوادث تاریخ اسلام در همین برهه زمانی رخ داد. ماجرای ثقیفه که یکی از تلخ ترین حوادث تاریخ اسلام به شمار می رود بعد از آن شهادت مادر بزرگوارشان حضرت صدیقه کبری (س)، سپس شهادت امیرالمومنین (ع) در چهلم هجری که حساسیت زندگی حضرت در این دوره به اوج می رسد، چون با شهادت حضرت علی (ع) سکان هدایت مردم به دست ایشان می رسد و شروع امامت حضرت با شهادت پدر بزرگوارشان امیرالمومنین (ع) همزمان می شود و اوج حوادثی که یکی پس از دیگری امام را احاطه می کنند.

دوران امامت امام حسن علیه السلام ویژگی‌های خاصی داشت. به طور کلی زندگی ایشان به چند مقطع تقسیم می‌شود؛ اول، از ولادت حضرت تا رحلت رسول اکرم. دوم، دوران امامت پدر بزرگوارشان در دوره 25 سال سکوت امیرالمومنین و پنج سال خلافت ایشان. دوره سوم زندگی امام حسن، دوران امامت ایشان است؛ از زمان شهادت پدر تا شهادت خودشان. آن دوران هم به دو دسته قابل تقسیم است: دوره حکومت داری ایشان و دوره 10 سال کناره گیری از حکومت و صلح اجباری که با نقشه معاویه و عمر بن عاص امام به صلح راضی شد، حکومت ظاهری نزدیک به دو سال بیشتر در اختیار امام نبود، در این مدت ، معاویه كه دشمن سرسخت على (ع ) و خاندان او بود و سالها به طمع خلافت جنگیده بود؛ به عراق كه مقر خلافت امام حسن (ع ) بود لشكر كشید و جنگ آغاز كرد.

در مورد مسایل خانوادگی امام حسن مجتبی (ع) توضیح دهید؟

متاسفانه در مورد انتخاب همسر تهمت های زیادی به امام حسن مجتبی (ع) زده اند که اصلا در شأن ایشان نیست و ظاهرا همه این حرف ها ساختگی بود. بزرگان دین فرموده اند با توجه به اینکه پیامبر اکرم (ص) علاقه زیادی به امام حسن مجتبی (ع) داشتند و حضرت سبط اکبر خاتم الانبیا بودند، گاهی مواقع مردم به خاطر اینکه ارادت خود را به پیامبر اکرم (ص) نشان دهند، پیشنهاد می دادند که ما می خواهیم با شما وصلت کنیم و پیوند خویشاوندی داشته باشیم لذا این ظلمی است که در تاریخ به امام حسن مجتبی (ع) وارد شده است و برداشت های دیگری از زندگی ایشان دارند.

برخورد امام حسن مجتبی (ع) در منزل با خانواده چگونه بود؟

رفتار و برخورد امام حسن مجتبی (ع) یک جنبه کاربردی برای جامعه امروز ما دارد. همسر حضرت، دختر اشعث بن قیس بود. اشعث بن قیس خاندان خود را در تاریخ به نام خاندان جنایت نام گذاری کرده است، چون خودش با تهدید ابن ملجم مرادی امیرالمومنین (ع) را به شهادت رساندند، یکی از پسرانش مسلم بن عقیل را به شهادت رساند و پسر دیگرش در کربلا در صف اول قاتلان ابا عبدالله الحسین (ع) قرار داشت و دخترش جعده که همسر امام حسن مجتبی (ع) بود به دلیل عدم معرفت کافی حضرت را به مقام شامخ شهادت رساندند. با وجود اینکه ما معتقدیم امامان علم به غیب دارند و به همه مسایل آگاه می باشند اما امام حسن مجتبی (ع) هم با علم به همه این مسایل یک برخورد بسیار خوب و استثنایی با همسرشان در منزل داشتند.

اخلاق اجتماعی امام حسن مجتبی (ع)  چگونه بود؟

مردم جامعه امروز ما بیشتر از هر زمان دیگری به اخلاق اجتماعی امام حسن مجتبی (ع) نیاز دارند. یکی از مهمترین ویژگی های اجتماعی حضرت، نوع برخورد با افتادگان و فقرا بود. امام در طول زندگی خود سه مرتبه اموال خود را میان فقرا و مستمندان تقسیم کردند؛ حتی دو جفت کفش داشتند که یک جفتش را بخشیدند. امام حسن مجتبی (ع) به حسن و کریم شهرت داشتند. کریم اهل بیت لقب این امام بزرگوار است. یکی از بزرگترین درس های زندگی امام حسن مجتبی (ع) این است که به مردم نشان می دهد که سخاوتمند باشید، در خانه هایتان به روی همه باز باشد. قرآن کریم به انسان های بخیل وعده عذاب داده است و از آنها به بدترین جنباندگان یاد می کند. جالب است بدانید فرعون ادعای خدایی می کرد ولی خداوند با ایشان برخورد خوبی داشتند. وقتی علت را سوال کردند، پروردگار فرمود: چون فرعون انسان سخاوتمندی است، به نیازمندان رسیدگی می کند، سهل الوصول است و به راحتی مردم را می پذیرد. با وجود اینکه ادعای خدایی می کند ولی بعضی از ویژگی هایش مورد تایید من است.

داستان جالب دیگری در مورد فرعون وجود دارد. یک روز آب رود نیل کم شد. مردم نزد فرعون آمدند و گفتند مگر تو خدای ما نیستی، مشکل آب رود نیل را حل کنید. فرعون چیزی نگفت، رفت و شب هنگام لباس کبر و غرور را از تن درآورد و لباس بندگی پوشید. خطاب به پروردگار گفت: خدایا من یک اشتباهی کردم و به مردم گفتم من خدای شما هستم، اکنون آبروی من در خطر است، اگر آب به رود نیل برنگردد آبروی من می رود. همان جا دعای فرعون به درگاه پروردگار مستجاب شد و رود نیل پر از آب شد. حضرت موسی (ع) در مناجات خود به خداوند فرمودند: من به مردم می گویم،  فرعون را نپرستید او خدای شما نیست ولی تو دعای ایشان را مستجاب کردی. با این کار شما تمام زحمات من هدر می رود. پروردگار متعال در جواب موسی بن عمران (ع) گفت به خاطر اینکه فرعون سخاوتمند است، به خاطر اینکه لباس کبر و غرورش را از تن درآورد و لباس بندگی و تعبد پوشید و از من عذرخواهی کرد؛ پس سخاوتمند بودن و رسیدگی به حال محرومان بسیار مهم و ضروری است که می طلبد در جامعه ما به عنوان یکی از درس های زندگی امام حسن مجتبی (ع) در جامعه ما فرهنگ سازی شود.