خانه های تاریخی، هویت و سند تاریخی هر شهری به شمار می روند که مولفه های معماری و سبک زندگی در ادوار گذشته را به تصویر می کشند و حفظ و بقای آنها حفظ هویت شهرها به شمار می رود. متاسفانه در سال های اخیر شاهد تخریب برخی خانه های تاریخی در استان فارس بوده ایم که در ماه های گذشته شهرستان کازرون نیز از این اقدام بی نصیب نبوده است، مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون با اشاره به تهیه نقشه بافت تاریخی شهرستان کازرون می گوید: یکی از شهرهایی که تاریخ کهن دارد، شهرستان کازرون در استان فارس است که قدمت سکونت در آن حداقل به یک هزار و 700 سال قبل بازمی گردد.
«محمدجواد جوکاری» می افزاید: یکی از ویژگی های شاخص تاریخی در کازرون، پیشینه آثار معماری و بافت شهری است که این شهر را از منظر تاریخ معماری ایران، برجسته می کند.
وی اضافه می کند: یکی از مشکلات اساسی در حوزه تاریخ و فرهنگ هر شهر، عدم هماهنگی میان ادارات و سازمان های دخیل در مدیریت شهری است که هر نهاد با توجه به وظایف و نوع دیدگاهش اقدامی انجام می دهد.
جوکاری تاکید کرد: اما این اقدامات در بسیاری از موارد با منافع جمعی در تضاد است و موضوع بافت تاریخی و سنتی شهرستان کازرون نیز در چند سال گذشته دست خوش تحولاتی بوده است.
وی با تاکید بر ضرورت تهیه نقشه جامع بافت قدیم کازرون بیان می کند: یکی از ضرورت های حفظ هویت شهری کازرون تهیه نقشه جامع بافت قدیم بود تا این نقشه جامع بتواند در برنامه ریزی های جامع شهری مورد توجه جدی قرار گیرد.
جوکاری ادامه می دهد: با تهیه این نقشه از روند تخریب ناآگاهانه خانه های تاریخی نیز جلوگیری می شود و اقدام موثری برای بالا بردن سطح آگاهی عمومی نسبت به آثار ارزشمند در بافت تاریخی به شمار می رفت.
وی اضافه می کند: اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با حمایت بنیاد «کازرون پژوهی» در یک طرح فشرده طی یک سال گذشته، برنامه شناسایی، نقشه برداری و تهیه نقشه جامع بافت قدیم و خانه های تاریخی را مد نظر قرار داده است که با همکاری گروهی از علاقمندان کازرونی در دانشگاه های مختلف کشور به پایان رسیده است.
حفظ خانه های تاریخی با ایجاد بومگردی
بافت تاریخی شهر به عنوان ضربان و قلب تپنده شهر می تواند نقش موثری در رونق اقتصادی شهرها داشته باشد. استان فارس در شهرهایی همچون شیراز و کازرون دارای خانه های تاریخی بی نظیری است که دارای معماری ویژه هستند و با مرمت و حفظ آنها می توان به شهر رونق اقتصادی بیشتری داد.
ورود به یک بافت تاریخی زمانی جذاب تر می شود که گردشگر بتواند از نزدیک با اصالت خانه های تاریخی بافت، شامل معماری، عناصر تزئینی و ... آشنا شود و حتی چند ساعتی را در آنجا سپری کند و این امکان با تغییر خانه های تاریخی به موزه، نمایشگاه، اقامتگاه بومگردی و ... فراهم می شود.
خانه های تاریخی فرصت مطلوبی در ایجاد اشتغال دارند و با تغییر کاربری اصولی آنها به مراکز بومگردی می توان علاوه بر حفظ بقای این سازه های با اصالت در رونق اقتصادی نیز موفقیت های قابل توجهی کسب کرد.
یک راهنمای گردشگری با اشاره به اقدامات موثری که در بافت های تاریخی در این زمینه به انجام رسیده است، می گوید: در سال های اخیر در شهر شیراز شاهد رونق گرفتن بافت تاریخی با افزایش شمار اقامتگاه های بومگردی بوده ایم.
«عظیمه داوری» ادامه می دهد: گردشگران داخلی و خارجی در تورهای گردشگری تمایل ویژه به بافت گردی نشان می دهند و در این میان صرف یک نوشیدنی سنتی یا غذای محلی در یک خانه تاریخی که به میزبانی از آنها می پردازد، لذت وصف نشدنی به همراه می آورد.
وی اضافه می کند: مرمت و تغییر کاربری اصولی خانه های تاریخی راهی برای جریان بخشیدن بیشتر به زندگی در بافت تاریخی به شمار می رود و در سال های اخیر در نقاط مختلف استان فارس مورد توجه قرار گرفته است.
مستند کردن اطلاعات خانه های تاریخی
یکی از اقدامات موثری که می تواند جلوی تخریب خانه های تاریخی را بگیرد، مستندنگاری و تهیه نقشه جامع از بافت تاریخی است که با جدیت توسط اداره میراث فرهنگی کازرون در حال انجام است:
نقشه جامع بافت قدیم و خانه های تاریخی کارزون با برداشت مختصات GPS و تحلیل و بررسی کارشناسی فنی و تحلیل فضایی انجام گرفته و در این پروژه بیش از سه واحد مورد بررسی قرار گرفت که از این تعداد 413 اثر با ارزش تاریخی و بیش از 116 بنا قابل ثبت شناسایی و مستندنگاری شده اند.
جوکاری با اشاره به وضعیت خانه های تاریخی کازرون می گوید: خانه تاریخی با ارزش ثبت کازرون شامل 99 واحد با کاربری مسکونی، 6 واحد با کاربری مذهبی و سایر خانه ها تجاری، خدماتی، بهداشتی، آموزشی و فرهنگی هستند و انجام این پروژه به شناسایی بافت تاریخی شهر کمک بسزایی می کند.
وی تصریح می کند: با این اقدام از تخریب روز افزون خانه های دارای ارزش تاریخی جلوگیری خواهد شد و فهرست خانه ها، فایل نقشه و نقشه چاپی موقعیت و پراکندگی ابنیه با ارزش تاریخی در اسفند سال گذشته به شهرداری، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و سازمان نظام مهندسی شهرستان کازرون ارائه شد و فرمانداری کازرون، تاییدیه این موضوع را به شهرداری کازرون ابلاغ کرده است.
تخریب 6 خانه تاریخی در بافت تاریخی کازرون
متاسفانه با وجود ابلاغ نامه هایی مبنی بر لزوم استعلام از اداره میراث فرهنگی در سال های 98 و 99 برای اخذ مجوز تخریب در بافت تاریخی کازرون، در چندین ماه گذشته، حداقل 6 خانه تاریخی کازرون بدون استعلام از اداره میراث فرهنگی تخریب شده اند و تهیه نقشه بافت تاریخی کازرون، راهی است تا مانع آسیب رساندن به بافت تاریخی شود.
از خانه های تاریخی که در ماه های اخیر در کازرون تخریب شده اند، می توان به خانه «بهشتی» و خانه ضلع شمالی آن در خیابان «شهدای جنوبی» کوچه «سیمی»، خانه «خجسته»، میدان «انقلاب» کوچه «حکمت»، خانه «دهقان» در کوچه امامزاده «شیرزاد محمد»، خانه «نظری» در خیابان «ابوذر»، خانه «نظافت» در کوچ «شهید قنبریان»، خانه «مختاری» در خیابان «حضرتی شمالی»، مغازه تجاری «رنجبر» در خیابان «سلمان فارسی» و خانه تاریخی مالک نامشخص در کوچه عکاسی «بابک» اشاره کرد که هر کدام از این خانه ها می توانستند با حفظ و تغییر کاربری های اصولی به رونق اقتصادی و اجتماعی شهر کمک قابل توجهی کند.
خاطر نشان می شود، خانه های تاریخی با برخورداری از معماری کهن، سند هویت تاریخی شهرها هستند که تهیه نقشه های جامع و مستندنگاری می توان از تخریب آنها جلوگیری کرد.
گزارش: مریم شمالیان
نظر شما