شيوع «سالک» از نوع مرطوب در شهرستان جهرم

خبرگزاری شبستان - جهرم:

در حالی که شیوع بیماری کرونا، به عنوان یک اپیدمی در کشور درآمده و مدتی است که نگاه ها به سمت این بیماری معطوف شده اما نباید از سایر بیماری ها که در همه گیری مردم در ابتلا به آن نقش اساسی دارند، غافل بود.

از جمله این بیماری ها که البته پیشینه تاریخی هم دارد، «سالک» است که بیماری شناخته شده ای برای مردم بوده که بر اثر گزش نوعی پشه خاکی به انسان منتقل می شود؛ سالانه حدود 20 هزار نفر در کشور به این بیماری مبتلا می شوند اما به گفته کارشناسان، تخمین زده شده که آمار واقعی چند برابر این تعداد است.

این آمار در دنیا بین 700 هزار تا بیش از یک میلیون نفر بوده که البته 20 تا 30 هزار نفر نیز هر سال بر اثر ابتلا به بیماری سالک جان خود را از دست می دهند؛ انگل این بیماری با گزش پشه به داخل پوست سرایت كرده و ایجاد زخم عفونی می كند و در ایران این بیماری بیشتر به صورت ضایعات پوستی مشاهده می شود.

در ایران دو نوع سالک شهری (نوع خشک) و روستایی (نوع مرطوب) وجود دارد؛ در سالک نوع شهری مخزن بیماری عمدتا بیماران مبتلا و به طور تصادفی سگ‌ ها هستند؛ به این ترتیب پشه خاكی ماده پس از خونخواری از اطراف زخم سالک، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.
 

در سالک نوع روستایی موش‌های صحرایی مخزن بیماری هستند و پشه خاكی ماده پس از خونخواری از موش صحرایی مبتلا، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.

مهم‌ترین مخزن آلودگی پشه‌ها انسان است، البته گاهی سگ‌ها هم آلوده می‌  شوند و در این حالت پشه‌ها از روی زخم‌های افراد مبتلا خونخواری کرده و آلوده می‌شوند و این پشه‌ ها پس از یک هفته تا 10 روز، انگل تکثیر خود را کامل کرده و در دهان به‌وفور یافت می‌شوند و با خونخواری از انسان او را آلوده می‌کنند.

فارس رکورددار بیماری سالک در کشور

استان فارس نیز به عنوان یکی از مناطق شیوع این بیماری در کشور محسوب می شود که سالانه بسیاری از افراد را به خود مبتلا می کند؛ به گفته استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز، فارس به علت وسعت و کشاورزی  و وجود جوندگان در کنار کشت های صیفی فارس بسیار مستعد ایجاد سالک است. 

«کوروش عزیزی» معتقد است فارس اولین استان کشور در بیماری سالک است و هزاران مورد سالک در فارس و شیراز دیده شده است.

وی در عین حال گفته فعالیت های کنترلی در استان فارس انجام و این بیماری در استان کنترل شده با این حال اگر هر نوع بیماری در منطقه ای مستقر شود کنترل آن سخت است.

مقابله با سالک در جهرم با اجرای برنامه «جونده کشی»

كارشناس مبارزه با بيماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی جهرم با اشاره به اینکه سالک از طریق انگلی به نام انگل «لیشمانیوز» ایجاد می شود، گفت: این انگل در داخل بدن پشه خاکی ماده زندگی می کند و در ماه های گرم سال از غروب تا طلوع آفتاب فعالیت می كند و در طول روز در جاهای خنک مانند لانه پرندگان یا لانه جوندگان و در اتاق پشت کمد زیر تخت و ... استراحت می کنند.

«هايده پروين» با اشاره به اينكه نوع  بيماری سالک كه در شهرستان جهرم وجود دارد از نوع روستایی یا (مرطوب) است، گفت: علت  اصلی اين نوع از سالک وجود جوندگان است و معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی جهرم از چند سال گذشته اجرای برنامه جونده کشی در دستور کار خود دارد.

به گفته وی حیوانات اهلی مانند سگ نیز می توانند در گسترش بیماری سالک موثر باشند و همچنین انسان مبتلا به سالک نیز یکی از مخازن بیماری هستند که از طریق گزش پشه خاکی می‌تواند این بیماری را به انسان سالم منتقل کند.

مقابله با سالک در روستاها

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی جهرم با اشاره به اینکه این بیماری توسط برخی گونه های پشه خاکی ماده منتقل می شود، خاطرنشان کرد: پشه خاکی بسیار کوچک و اندازه آن حدود یک سوم پشه های معمولی است و به سختی با چشم غیر مسلح قابل تشخیص است.

«سید مجید ارجمند» گفت: شهرستان جهرم نیز یکی از شهرستان های پرشیوع بیماری سالک در استان است كه هر ساله برنامه های کنترلی مانند اجرای برنامه جونده كشی در كانون های پر خطر اين بيماری صورت می گيرد.

وی افزود: در سال ۱۳۹۹ شيوع بيماری سالک یک و نیم برابر سال ۱۳۹۸ بوده است كه در راستای كنترل اين بيماری در شهرستان جونده كشی در پنج نوبت از فصل بهار تا پايان شهريور ماه  انجام می شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جهرم بیان کرد: در ارديبهشت ماه سال جاری مرحله اول و دوم  جونده كشي طبق پروتکل کشوری توسط گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای  معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جهرم در كانون های پر خطر بيماری شامل روستاهای «علویه»، «موسویه»، «گلدامچه»، «یوسف آباد» و شهر «قطب آباد» و از مناطق «حیدرآباد»، «تل ریگی»، «حسین آباد»، «صادق آباد»، «هورموج»، «اسلام آباد» و «نظام آباد» تحت برنامه جونده کشی قرار گرفتند.

وی با اشاره به اينكه مخزن این نوع بیماری جوندگان هستند، گفت: از راه های كنترل اين بيماری از بين بردن كلنی جوندگان در اطراف روستاها است اما در كنار آن می بايست جمع آوری منظم کودهای حیوانی، جمع آوری بهداشتی زباله و نخاله های ساختمانی صورت گيرد.

 ارجمند بيان كرد: از ديگر علت های افزايش بيماری سالک در شهر جهرم وجود خانه های مخروبه و خالی از سکنه، تجمع  نخاله های ساختمانی در زمین های اطراف شهر جهرم، جاری سازی فاضلاب از مناطق مسکونی، تجمع زباله ها در زیر کانال ها و پل های اطراف شهرستان و وجود سگ های ولگرد است.

وی عنوان کرد: برای کنترل این بیماری همکاری و هماهنگی ارگان های مسئول مانند شهرداری، جهادکشاورزی، آب و فاضلاب و غيره لازم است.

 معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جهرم گفت: در خود شهر جهرم «فرهنگ شهر»، «شهرک انقلاب»، «زیبا شهر»، «شهرک ایثارگران»، «هواشناسی» و «خارقان» از مکان های پرشیوع سالک  است.

نتایج تحقیق نشان می دهد حداکثر شیوع بیماری سالک در فصل پاییز و در ماه های آبان و آذر اتفاق می افتد و علاوه بر این همبستگی ضعیفی بین عناصر اقلیمی و شیوع بیماری سالک وجود دارد.

گزارش: مهدی رحمانیان