بررسی الگوی کلان مسئله‌های مسجدی/ برکات نظریه سیاستی برای مدیریت مسجد

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، دومین جلسه نقد و بررسی پیش نویس سند ملی مسجد جمعه، 7 خردادماه با حضور محمد همایونفر، نماینده سازمان تبلیغات اسلامی در تدوین سند ملی مسجد، میثم لطیفی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، علیرضا شریف فرد، پژوهشگر پژوهشگاه شهید صدر، وحید یاوری، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، میثم فرخی، عضو هیئت علمی دانشگاه رفاه و روح الله رازینی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، در بستر فضای مجازی برگزار شد.

همایونفر دبیر کمیسیون تخصصی مسجد در ابتدا گزارشی از اعمال ویرایش‌های جدید در پیش نویس سند ملی مسجد خبر داد و با اشاره به اینکه سرفصل دوم، بحث «نظریه سیاستی» است به تبیین فلسفه وجودی آن در سند پرداخت و اظهار کرد: نظریه سیاستی یک روح کلی حاکم بر سند است. کثرت مفاهیم و ابعادی که درباره یک سند است گاهی اوقات یک وحدت مفهومی را دربر ندارد؛ نظریه سیاستی زاویه نگاه و زنجیره ارزش را تبیین می‌کند.

وی تصریح کرد: نظریه سیاستی اولویت را در انبوهی از سیاست‌ها مشخص کرده و کمک می‌کند از میان همه مسئله‌ها روی یکی دو نقطه تمرکز کنیم. همه اذعان دارند که اگر مدیر طبیعی مسجد وجود داشته باشد بقیه مسائل از جمله هماهنگ سازی بخش‌های مختلف و انسجام بخشی به برنامه‌ها و... درست می‌شود.

دبیر کمیسیون تخصصی مسجد در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه سند ملی مسجدی پیوستی با عنوان نگاشت نهادی، خواهد داشت، گفت: این پیوست وظایف ارگان‌ها و نهادهای مختلف را مشخص و تقسیم کار ملی می‌کند.

همایونفر با تأکید بر اینکه می‌خواهیم سند ملی مسجد رنگ و بویی از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را به خود بگیرد، تاکید کرد: ما نمی خواهیم برخورد شعاری با بیانیه گام دوم انقلاب داشته باشیم. خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی، تکلیفی است که بیانیه برای ما مشخص کرده است؛ بنابراین، تربیت اجتماعی و مداخله در مسائل اجتماعی باید با محوریت مسجد شکل بگیرد و این مسئله در پیش نویس سند با عنوان «جامعه پردازی» مشخص شده است.

وی به دستور این جلسه اشاره کرد و گفت: موضوع نخستی که در این جلسه می‌خواهیم به آن بپردازیم این است که آیا اصلاً به بخش نظریه سیاستی نیاز داریم؟ و همچنین اینکه در مورد جزئیات آن نظرات خود را بفرمایید.

معرفی مسجد تراز در نظریه سیاستی

در ادامه یاوری در تبیین دیدگاه خود درباره نظریه سیاستی، بیان کرد: به نظر بنده لازم است یک بخشی داشته باشیم که چنین فضایی را ترسیم کند. نظریه سیاستی باید بگوید مسجد مطلوب و چشم انداز ما چیست؟. مسجد مطلوب ارکان مختلفی دارد که باید در اینجا مشخص شود و طبیعتاً مهم‌ترین رکن آن امام است. مدل عملیاتی و معطوف به عمل است از جنس هنجاری که نحوه مداخله حاکمیتی را بیان می‌کند و از این لحاظ و با این تعریف وجود این مطلب در سند لازم است.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)  مهم ترین کارکردهای نظریه سیاستی را ایجاد شفافیت در اولویت بندی سیاست‌ها برشمرد و گفت: تدوین نظریه سیاستی منجر به یکسان سازی و ایجاد انسجام نظری در اسناد و برنامه‌های پایین دستی می شود. اگر این بخش حذف شود این پرسش پاسخ داده نمی شود که مسجد مطلوب چیست و جایگاهش در جامعه کجا است؟

لطیفی نیز در این زمینه بیان کرد: جا دارد که الگوی مطلوب و مسجد تراز اسلامی، آرمان و افق پیش روی ما، در این بخش مطرح شود که مشخص کند که ما می‌خواهیم به چنین مسجدی دست پیدا کنیم.

رازینی با اشاره به سطوح پنجگانه ای که در این بخش از مسجد ارائه شده است، گفت: در مجموع نحوه بیان سطوح پنجگانه را پسندیدم اما باید مبسوط تر و دقیق تر به بحث سطوح پنج گانه پرداخته شود.

فرخی با توجه به رویکردهای مختلف خادمانه، حامی و نظارتی در حوزه سیاست گذاری و خط مشی گذاری، گفت: رویکردهای دیگری نیز وجود دارد که طبیعی است اقتضای سند این نیست که به آنها پرداخته شود. در بخش سطوح پنج گانه ادبیات خوبی به کار رفته و کاری ابداعی است مثلاً عناوین مسجد مسئله پرداز، جامعه پرداز و تمدن ساز را قبلاً در جایی نداشتیم.

شریف نیز در بیان دیدگاه خود ابراز کرد: به نظر می‌رسد بهتر است که در یکی دو پاراگراف چشم انداز ما نسبت به مسجد مطلوب نوشته شود و رویکرد ما از چشم انداز به اهداف نیز در چند بند بیاید.

بررسی الگوی کلان مسئله‌های مسجد

در بخش دوم این نشست مجازی طبق سر فصل‌های مشخص شده، بنا شد که پیرامون الگوی کلان مسئله‌های مسجد بحث شود؛ همایونفر در توضیح این بخش گفت: عنوان اصلی این بخش مسائل، مشکلات و چالش‌ها است. سعی کرده ایم دغدغه مصرف کنندگان سند را در این بخش لحاظ کنیم و مطالب را ساده سازی کنیم.

یاوری پیشنهاد دسته بندی مسائل را داد تا بر اساس آن بتوانند مسائل ریشه ای را اولویت بدهند.

رازینی نیز پیشنهاد عرضه مدل مفهومی مسائل با حداقل دو سطح برش و به صورت ماتریسی را برای تبیین مسئله، مطرح کرد؛ او معتقد است که باید ناظر مبداء و منشاء حل مسئله تقسیم بندی صورت بگیرد و به مسئله‌ها ساختاردهی شود.

فرخی ضمن بیان اینکه در این بخش دسته بندی خوبی انجام شده است، خاطرنشان کرد: همان طور که در بحث اصول هم گفتم ابتدا باید یک دسته بندی کلی‌تری داشته باشیم؛ برای اینکه مسائل بهتر تبیین شوند خوب است که سرشاخه‌هایی داشته باشیم و مسائل را در داخل آن بگنجانیم.

شریف نیز در پایان این جلسه تأکید کرد: در کلان مسئله‌های مسجد، نظام تربیتی و نظام تشکیلاتی باید مشخص شود؛ اینکه چه نظام تعاملاتی را می‌خواهیم داشته باشیم.