به گزارش خبرگزاری شبستان، دوازدهمین شماره «پژوهشنامه حج و زیارت» به صاحب‌امتیازی حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت منتشر شد.
د این شماره مقالاتی با عناوین «استفاده از شوینده‌های خوش‌بو در حال احرام»، «تأملی بر انگاره سرایت حکم حرم مکه به مساجد در عدم جواز اجرای حدود شرعی»، «حکم عمره تمتع در فرض خروج از مکه قبل از انجام حج»، «کارکردشناسی و تحلیل چرایی صدور اخبار باب استطاعت»، «حدیث شبلی در اسرار حج؛ روایت شیعیان یا حکایت صوفیان؟»، «تحلیل فقهی تاثیر عقد ازدواج در احرام بر حرمت ابدی»، «فراترکیب عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی» برای علاقمندان ارائه شده است.
حکم عمره تمتع در فرض خروج از مکه قبل از انجام حج
در چکیده مقاله «حکم عمره تمتع در فرض خروج از مکه قبل از انجام حج» می‌خوانیم: «نوشتار پیش‌رو درصدد بررسی حکم عمره تمتع، در فرضی است که متمتع قبل از انجام حج تمتع از مکه خارج شود. در این صورت، اگر متمتع در همان ماه قمری انجام عمره به مکه بازگردد به‌اتفاق فقیهان امامیه، عمره تمتع او صحیح است؛ البته برخی از فقیهان معاصر، معتقدند عمره تمتع فردی که بدون عذر از مکه خارج شده باشد، باطل است. اما حکم عمره تمتع در صورت بازگشت در غیر ماه انجام عمره، مورد اختلاف است. گرچه مشهور فقها در این فرض، قائل به لزوم تجدید عمره، به نیت تمتع شده‌اند؛ اما برخی فقیهان معاصر، احرام و انجام عمره جهت ورود مجدد را لازم ندانسته یا درصورتی که مکلف از میقات بگذرد لازم دانسته‌اند. برخی نیز لزوم تجدید عمره را گذشت سی روز از انجام عمره اول قرار داده و با فرض ورود به مکه در غیر ماه خروج و گذشت کمتر از یک ماه، انجام دوباره عمره تمتع را از باب احتیاط، لازم شمرده‌اند.
نتایج حاصل از این تحقیق که به‌صورت کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری و با تحلیل ادله صورت گرفته، حاکی از تأثیرپذیری مسئله مورد گفت‌وگو از حکم خروج از مکه، بعد از عمره تمتع و ملاک در جواز ورود به مکه بدون احرام است و درهرصورت به نظر می‌رسد قول به لزوم تجدید عمره به نیت تمتع به دلیل ورود به مکه در غیر ماه قمری، انجام عمره به صواب نزدیک‌تر است.»
تحلیل چرایی صدور اخبار باب استطاعت
در طلیعه مقاله «کارکردشناسی و تحلیل چرایی صدور اخبار باب استطاعت» آمده است: «وجوب حج در گرو تحقق استطاعت است. درباره چیستی استطاعت و چگونگی تحقق آن، اخبار و احادیثی وارد شده است. این اخبار از دو جهت قابل تأمل هستند:
اول، کارکردشناسی آنهاست که دو احتمال درباره آن می‌رود: یکی اینکه این اخبار از حیث تفسیر صادر شده و شارع در مقام جعل مصطلح شرعی بوده است. احتمال دوم اینکه از حیث تطبیق صادر شده و شارع در مقام تبیین مفهوم عرفی موضوعات است که عناصر مذکور در اخبار، صرفاً مصادیقی از آن مفهوم هستند.
دوم که قابلیت تأمل دارد و مترتب بر عرفی دانستن مفهوم استطاعت است، چرایی صدور اخبار و احادیث در مقام تفسیر و تبیین استطاعت است؛ حال آنکه استطاعت به همان معنای عرفی‌اش، موضوع قرار گرفته است. در این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی به نگارش درآمده، اثبات شده که کارکرد این اخبار، تبیین همان معنای معهود عرفی است. ضمناً وجهی برای لغوانگاری این تبیین وجود ندارد؛ بلکه به دلایل متعدد، چنین تبیینی حکیمانه است.»
حدیث شبلی در اسرار حج
در طلیعه مقاله «حدیث شبلی در اسرار حج؛ روایت شیعیان یا حکایت صوفیان؟» آمده است: «در برخی از متون متأخر شیعه، گفت‌وگویی میان امام زین‌العابدین(ع) با شخصی به نام «شبلی» نقل شده که در آن، امام(ع) به تأویل مناسک حج و اسرار معنوی آن با صبغه عرفانی پرداخته است. این روایت از زمانی که محدّث نوری آن را در «مستدرک الوسائل» نقل کرده، مورد توجه و استناد نویسندگان معاصر شیعه قرار گرفته است. با این‌حال، درباره این روایت، ابهامات متعددی در زمینه سند، اعتبار و ماهیت شخص مورد خطاب امام(ع) وجود دارد که نویسندگان شیعه درباره آنها به نتیجه قطعی و روشنی نرسیده‌اند.
یافته‌های این پژوهش، نشان‌دهنده آن است که در متون نسبتاً کهن صوفیان و گاه سایر منابع عامه، تحریرهای متفاوتی از این گفت‌وگو، اما با ساختاری مشابه آن، وجود دارد که در بیشتر آنها تأویل عرفانی مناسک حج از زبان یکی از مشایخ صوفیه، در قالب گفت‌وگویی میان جنید بغدادی و مرید وی ابوبکر شبلی، دو صوفی برجسته مکتب تصوف بغدادی در سده‌های سوم و چهارم هجری، یا میان شبلی و صوفی دیگری روایت شده است و تحریر شیعی و مفصل‌تر آن، احتمالاً در دوره‌ای متأخر، به شکل گفت‌وگوی میان شبلی و امام زین‌العابدین(ع) به متون شیعه راه پیدا کرده است.»
نظر شما