به گزارش خبرگزاری شبستان، پنجاه و نهمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم بعدازظهر امروز ۲۲ تیرماه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر اعضای این کمیسیون در سالن جلسات وزارت ارشاد برگزار شد.
رونمایی از سامانه جامع فعالیت‌های قرآنی کشور، حمد
در بخشی از این جلسه، سیدفخرالدین اسماعیلی، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بیان توضیحاتی در مورد سامانه جامع فعالیت‌های قرآنی کشور (سامانه حمد) پرداخت و گفت: راه‌اندازی این سامانه به نوعی حرکت به سمت دیجیتال شدن فعالیت‌ها در موسسات فرهنگی قرآن و عترت است. با این سامانه، افزایش ضریب نفوذ برنامه‌های قرآنی در بین مردم را شاهد خواهیم بود و علاوه بر آن راحت‌تر شدن مدیریت موسسات و بررسی وضعیت دغدغه‌ها نیز فراهم خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه راه‌اندازی این پلتفرم حاصل تلاش ۱۶ هزار ساعت بررسی کارشناسی و توسعه فنی است، افزود: یکی از کارکردهای این سامانه بحث شفافیت است که با استفاده از سامانه حمد می‌توان گزارش‌های لحظه‌ای دریافت کرد. همچنین می‌توان جریان قرآنی موسسات را آن چنان که مدنظر هست، هدایت کرد و نظارت‌های شهرستانی، استانی و کشوری نیز در آن انجام داد. در این سامانه امکان ایجاد دسترسی‌های متفاوت و متعدد برای نقش‌ها و سازمان‌های گوناگون فراهم شده است.
فعال کردن هفت سامانه در سه سال
در ادامه عبدالهادی فقهی‌زاده، دبیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم نیز به بیان مطالبی در مورد سامانه‌های مورد استفاده در معاونت قرآنی وزارت ارشاد پرداخت و گفت: در سال ۱۳۹۶ که وارد معاونت شدم، تنها یک سامانه تعریف شده بود که تنها چندگام مقدماتی آن انجام شده بود و بسیاری از فرایند آن باقی مانده بود. پس از حضور وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۷، فاز اول سامانه جامع قرآنی افتتاح شد و فازهای دوم و سوم به خاطر حذف اعتبارات از دستور خارج شد.
وی افزود: از اسفندماه سال ۱۳۹۷ تا‌کنون حداقل شش سامانه دیگر به سامانه جامع قرآنی کشور ملحق شده است و در حال حاضر در معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد هفت سامانه که یکی از آنها سامانه حمد است، فعالیت می‌کند. اعتقاد ما بر این است که از این حیث، یک تحول به وجود آمده است و امیدوار هستیم با کمک همکاران، روزبه روز توسعه پیدا کند تا به مرحله بلوغ برسد.
بر اساس گزارش، در بخش دیگری از پنجاه و نهمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم از این سامانه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد.
بررسی سند جامع مسابقات قرآن
در بخش دیگری از این جلسه، سند راهبردی مسابقات قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران مورد بحث و بررسی اعضا قرار گرفت. در این بخش، ابتدا محمدمهدی عزیززاده، مدیرکل دبیرخانه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به بیان نکاتی در مورد این سند پرداخت و با تأکید بر اینکه این سند فرایند پنج ساله‌ای طی کرده تا به این مرحله رسیده است، گفت: نسخه اولیه این سند مربوط به بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ است که بعدها در تیرماه سال ۱۳۹۷ به مرحله وصول به کمیسیون رسید و مورد بحث جدی قرار گرفت. در نهایت نیز در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ جهت انجام اصلاحات با یک گزارش کارشناسی دقیق و مفصلی به ستاد عالی مسابقات قرآن کشور مرجوع شد. مقرر شده بود تا آبان ماه سال گذشته در اختیار کمیسیون قرار بگیرد. فرایند تنظیم با هماهنگی‌هایی که وجود داشت، طولانی‌تر شد و امیدواریم در این جلسه به تصویب نهایی برسد.
وی به وارد بودن پنج ایراد به نسخه اولیه اشاره و اظهار کرد: از جمله این ایرادها قلمرو موضوعی سند بود که در نسخه اولیه مسائلی فراتر از حوزه مسابقات در متن سند گنجانده شده و الزامات اجرایی برای آن پیش‌بینی شده بود. بیش از ۹۰ درصد اشکالات وارده برطرف شده و سایر اشکالات نیز در ادامه مرتفع خواهد شد. یکی دیگر از اشکالات وارده به سند، گستردگی بیش از حد اقدامات بود. در نسخه اولیه، ۶۵ اقدام در نظر گرفته شده بود که به ۶۰ اقدام کاهش یافت، پیشنهاد دبیرخانه کمیسیون این است که این اقدامات می‌تواند تا ۵۰ اقدام نیز کاهش پیدا کند.
عزیززاده یکی دیگر از ایرادات وارده به سند مسابقات قرآن را ضعف انسجام و هم‌سطحی اقدامات عنوان کرد و گفت: در این سند از تهیه تیزر تا تشکیل یک انجمن بین‌المللی برای متسابقان مورد اشاره قرار گرفته و این نشان می‌داد اقدامات همسطح نبوده است. برآورد ما این است که بالغ بر ۸۰ درصد این اشکال در اقدامات نسخه فعلی مرتفع شده است.
اولین گام‌های اجرایی کردن سند در مسابقات بین‌المللی سی و هشتم
در ادامه مهدی قره‌شیخلو، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه نیز به بیان نکاتی در مورد این سند پرداخت و گفت: تلاش بر این بود سند تبدیل به مجموعه‌ای شود که قابلیت اجرایی شدن و عملیاتی شدن داشته باشد. سند اولیه فراتر از حوزه قرآنی دیده شده بود و در آن مقایسه‌هایی با جشنواره‌هایی که در دنیا مرسوم است، صورت گرفته بود، در حالی که هیچ تناسب موضوعی و محتوایی با مسابقات نداشتند.
وی افزود: نکته دیگر که در این سند لحاظ شده، این است که مقرر شده هر سال بخشی از عملیات و اقدامات در نظر گرفته شده به صورت فاز‌بندی شده اجرایی شود، لذا کار نسبت به گذشته سبک‌تر و عملیاتی‌تر شده است. تلاش ما این است که بلافاصله بعد از ابلاغ، مرحله اجرایی را آغاز کنیم و امسال که سی و هشتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن برگزار می‌شود، بتوانیم بخشی از سند را اجرایی کنیم و به مرور به نقطه مطلوب برسیم.
تداخل و ابهام در برخی مفاهیم
در ادامه برخی از اعضای حاضر در جلسه به بیان نکاتی در مورد این سند پرداختند. در این بخش ابتدا سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن به بیان نکاتی پرداخت و گفت: ما باید تعریفی از رویدادهایی که این سند ناظر و حاکم بر آن رویدادها هست ارائه دهیم. در این سند هم از تعبیر «مسابقات» استفاده شده و هم از تعبیر «رویدادهای قرآنی» به صورت مطلق و «رویدادهای رقابتی قرآنی» استفاده شده است. تعبیر مد نظر باید مشخص شود و رویدادهایی که این سند شامل آنها می‌شود نیز مشخص شود تا تداخل و ابهامی در این موضوع به وجود نیاید.
وی افزود: به عنوان مثال، اگر دستگاهی در حوزه هنرهایی همچون نقاشی و ... رویدادی را طراحی کند، آیا این سند و ستاد عالی مسابقات بر این رویداد رقابتی نظارت دارد یا خیر؛ بنابراین یکی از اقدامات لازم، این است که رویدادها مشخص شود. بهتر است اشاره مستقیمی به قرائت و حفظ قرآن در چشم‌انداز شود که محور اصلی سند است. همچنین بحث رقابت، ارتقاء و کمک به رشد کادر جریان قرائت و حفظ در چشم انداز مورد توجه قرار گیرد. همچنین در یکی از بندها تلاوت احسن، خاشعانه و ... مورد تأکید قرار گرفته است که فراتر از حوزه شمول ماموریت‌های ستاد عالی مسابقات و این سند است.
بر اساس گزارش، در بخش دیگری از این جلسه، ولی یاراحمدی، عضو حقیقی کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم نیز به بیان نکاتی پرداخت و گفت: از زمانی که این سند به ستاد ارائه شد در سه نوبت که هر نوبت چندین جلسه به طول انجامید مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در نوبت آخر طی سه جلسه با حضور ۱۱ نفر از کارشناسان و صاحب‌نظرات مورد بررسی قرار گرفت.
ملاحظاتی که در بازمعماری مسابقات باید لحاظ شود
وی با اشاره به اینکه مسابقات یک رویداد و پدیده صرفاً تخصصی و نخبگانی نیست، افزود: این پدیده دارای مسئولیت اجتماعی است و باید اثرگذاری‌های خاص خود را داشته باشد، این موضوع در روح سند مورد لحاظ قرار گرفته است. توجه جدی به معماری مسابقات بر اساس منویات مقام معظم رهبری نکته دیگر است. به روزرسانی و بازمعماری، استانداردسازی، به کارگیری فناوری‌های نوین و مخاطب‌محوری از جمله مواردی است که باید در این بازمعماری لحاظ شود. همچنین در این سند، توسعه همراه با عمق‌بخشی به اقدامات نیز مورد توجه قرار گرفته است.
یاراحمدی تصریح کرد: مسابقات باید محدوده مشخصی داشته باشد، نه باید آنچنان محدود باشد که تبدیل به یک پدیده تخصصی نخبگانی باشد که با بخش مردمی ارتباطی نداشته باشد و نه آن‌قدر مبسوط که توجیهی برای آن نداشته باشیم. توجه به گفتمان قرآنی و مفاهیم‌محوری برای ترویج انس با قرآن کریم و عملگرایی نیز در این سند مورد توجه قرار گیرد. جداسازی سطح ملی از بین‌المللی از نکات دیگر است که در این سند مورد توجه قرار گرفته است. سند قبلی بیشتر به بحث بین‌المللی پرداخته بود، اما در سند فعلی این مشکل وجود ندارد و نسبت و سیطره مسابقات با سایر دستگاه‌ها لحاظ شده است.
این عضو حقیقی کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به برش‌های زمانی در نظر گرفته شده در این سند اشاره کرد و افزود: در این سند، ۶۰ اقدام در نظر گرفته شده که باید در یک افق ۱۰ ساله محقق شود، با توجه به اینکه حدود پنج کمیته تخصصی ذیل ستاد فعالیت دارد، سهم هر کمیته اجرایی کردن حدود یک اقدام در طول سال خواهد بود. یعنی اگر هر کمیته در یک سال یکی از اقدامات را عملیاتی کند، در افق در نظر گرفته شده، تمام اقدامات محقق می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه این سند نقشه راه ستاد عالی مسابقات قرآن کشور است، بیان کرد: این ستاد موظف است برش سالانه این سند را در دستور کار کمیته‌های تخصصی قرار دهد. همچنین موظف است تقسیم کار ملی نیز در این حوزه داشته باشد.
تکراری بودن برخی مفاهیم، راهبردها و اقدامات
در ادامه این جلسه محمدحسین حسنی، رئیس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور به حدود ۱۳ مورد از مفاهیم، راهبردها و اقدامات مورد استفاده در این سند که تکراری هستند، اشاره و اظهار کرد: اگر نگاهی به اقدامات داشته باشیم، متوجه شباهت برخی اقدامات و راهبردها با یکدیگر خواهیم داشت. اقدام ششم از راهبرد یک که موضوع فضاسازی معنوی را یادآوری می‌کند، تکرار شده است. اقدام چهار و اقدام شش می‌تواند تبدیل به یک اقدام شود. راهبرد دوم در ادامه همان اقدام هفتم است، بنابراین یکی از اینها می‌تواند حذف شود. اقدام نهم نیز می‌تواند در موضوع اقدام دوم که مشارکت گروه‌های مرجع است، ادغام شود.
وی افزود: این اتفاق در اقدامات هفدهم و هجدهم هم لحاظ شده است، چرا که اجرای برنامه فرهنگی، جزئی از توسعه منابع پایدار مردمی می‌تواند تلقی شود، بنابراین این دو یک ماهیت دارند. اقدام ۱۹ که در رابطه با پیش‌بینی سازوکارهای ایجاد پیوستگی گفت‌وگو می‌کند، با اقدام ۲۵ می‌تواند به عنوان یک اقدام تلقی شود. اساساً تبلیغ کردن اقدام نیست و اینجا می‌تواند یک تأکید بر بحث آموزش صورت بگیرد. ساماندهی مسابقات قرآن سایر دستگاه‌ها هم با مورد ۲۲ که به تدوین نظام واحد مسابقات مربوط است، مشابه است و دلیل اینکه یک بار دیگر تکرار شده، مشخص نیست.
در ادامه برخی دیگر از اعضا به بیان نکاتی پرداختند. «توجه به مفهوم «مسابقه» در سند و مشخص نبودن ارتباط آن با جشنواره‌های دانشگاهی»، «خروج از موضوع در سند وجود دارد»، «ادبیات سند دارای ایراد است» و «استفاده از دو مفهوم «سند» و «برنامه جامع» و ناهماهنگی که این موضوع می‌تواند به دنبال داشته باشد» از دیگر مباحث مطرح شده در این زمینه سند جامع مسابقات قرآن بود.
در نهایت و پس از طرح مباحث طولانی، این سند به رأی گذاشته شد و با اکثریت آراء به تصویب رسید. همچنین مقرر شد اعضای کمیسیون ایرادات مطروحه را به صورت مکتوب به دبیرخانه ارائه دهند تا در نسخه نهایی مورد لحاظ قرار گیرد.
در ادامه این جلسه، حکم تمدید عضویت ولی یاراحمدی در کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم که در جلسه پنجاه و هشتم با اکثریت آراء صورت گرفته بود، از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اهدا شد.
در بخش دیگری از این جلسه سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به بیان برخی مطالب پرداخت و گفت: از دوستانی که طی چهار سال در خدمت آنها بودم قدردانی می‌کنم. این جلسات متنعم به عطر و برکت قرآن بود. پیشنهاد می‌کنم دوستان در دبیرخانه یک جمع‌بندی از این دوره چهار ساله داشته باشند تا اتفاقاتی که در این کمیسیون طی این چهار سال رخ داده است تجمیع شود و در پایان دوره دوستان هم این جمع‌بندی را ملاحظه کنند.
وی افزود: یکی از نکته‌هایی که در بخش‌های مختلف وزارتخانه دنبال کرده‌ایم، بحث تجربه‌نگاری مدیریتی در حوزه‌ها، دبیرخانه‌ها و کمیسیون‌ها بوده است. در این تجربه‌نگاری‌ها، چالش‌ها و راهکارهای رفع آن می‌تواند مورد اشاره قرار بگیرد. کمیسیون در این دوره، ۱۷ جلسه داشته و پشت صحنه آن نیز کمیته‌ها و کارگروه‌های مختلفی حضور داشته که به بررسی تخصصی و کارشناسی طرح‌ها و اسناد پرداخته است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: یکی از نکاتی که مقام معظم رهبری به دولت فرمودند، این بود که موقع تحویل دادن، تعیین وضعیت انجام شود و آن را به دولت‌های بعد انتقال دهیم. این حسنی را ایجاد می‌کند تا ببینیم چه مسیری را طی کرده و در چه قسمت‌هایی دچار کمبود بوده‌ایم. این کمبودها را به آیندگان منتقل کنیم تا در راستای رفع آن گام بردارند. دبیرخانه با توجه به همین موضوع، اقدام به جمع‌بندی فعالیت‌های صورت گرفته در چهار سال اخیر داشته باشد تا آن را در اختیار دولت سیزدهم قرار دهد.
گزارشی از روند اجرایی نمایشگاه مجازی قرآن
بر اساس گزارش، در بخش دیگری از این جلسه و در دومین دستور، گزارش روند اجرایی نخستین نمایشگاه مجازی قرآن کریم از سوی مرتضی خدمتکار، مدیرکل دفتر تبلیغ و ترویج معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه شد.
وی با اشاره به اینکه نمایشگاهی که شاهد برگزاری آن بودیم، حدود ۴۰ درصد از برنامه عملیاتی نمایشگاه بود، گفت: این کار صورت گرفت تا پس از دریافت بازخوردهای لازم نسبت به تکمیل آن در فازهای بعدی اقدام کنیم و آن را به صورت ۱۰۰ درصدی اجرا کنیم. لذا آنچه در رمضان ۱۴۰۰ اجرایی شد، حدود ۴۰ درصد از مدل اجرایی طرح مطالعاتی بود. سیاست ما در این نمایشگاه این بود که بتوانیم تمامی ظرفیت‌های موجود در کشور به خصوص در بخش مردمی را به کار بگیریم تا بتوانیم خدمات مناسبی به عموم مردم داشته باشیم. تعامل و همکاری بین دستگاه‌های مختلف کشور در این دوره از نمایشگاه در سطح مطلوبی انجام شد و تجربه نویی برای ما به همراه داشت.
خدمتکار تصریح کرد: با تمام این تفاسیر، نخستین نمایشگاه مجازی قرآن کریم از روز یازدهم تا ۲۲ اردیبهشت مصادف با ۱۸ تا ۲۹ رمضان با شعار قرآن کتاب رشد و رویش بر بستر ایکفا آغاز شد. این سامانه به مدت ۱۰ روز در دسترس مردم بود. از مهم‌ترین اقداماتی که در این رویداد صورت گرفت، تسهیل حضور مجموعه‌های مردمی بود که در قالب‌های مختلف بروز و ظهور داشت. طراحی نمایشگاه در دو باکس فروشگاهی و محتوایی یک تفکیک سنی در سه رده کودکان، نوجوانان و بزرگسالان لازم داشت تا به راحتی به محتواها دسترسی پیدا کنند.
مدیر اجرایی نخستین نمایشگاه مجازی قرآن کریم در بخش پایانی صحبت‌های خود به بیان برخی اطلاعات آماری از این دوره از نمایشگاه پرداخت که طی روزهای آینده انتشار خواهد یافت.
نظر شما