انتقاد از بی توجهی مسلمانان به جنبه اجتماعی و سیاسی حج/ وحدت راهبرد اساسی مسلمانان در حج است

به گزارش خبرگزاری شبستان، مولوی نذیر احمد سلامی عضو مجلس خبرگان رهبری در کنگره بین‌المللی «حج؛ جهان اسلام، چالش‌ها و راهکارها» که عصر امروز به صورت مجازی از سوی حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت برگزار شد، حج را یکی از ارکان اسلام عنوان کرد که در آن زائران اعمال و روش و منش مقدس‌ترین بندگان عالم و جهان هستی را که انبیاء (ع) بوده‌اند، انجام می‌دهند.
وی گفت: از وقوف در عرفه تا وقوف در مشعر الحرام، رفتن به منا و رمی جمرات و طواف خانه کعبه و نماز طواف پشت مقام ابراهیم، و سعی بین صفا و مروه، همه اعمالی هستند که مقدس‌ترین بندگان جهان هستی، بنا بر دستور خداوند متعال این اعمال را به گونه‌ای انجام دادند. این افراد آنچنان به دنبال اخلاص و تقوا بودند که مورد پسند خداوند متعال قرار گرفتند که خداوند تبارک و تعالی مستمر بودن این اعمال را بر آیندگان تثبیت فرمودند و برنامه آن را طراحی کردند.
عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: تردیدی نیست که حج و انجام اعمال حج حائز مقام معنوی بسیار بالایی است که اگر مورد قبول حضرت حق قرار بگیرد، همانطور که در روایات آمده است، کسی که حج را با تقوا و اخلاص انجام دهد، و حج مورد قبول حضرت حق قرار بگیرد، این انسان از گناهان پاک می‌شود، مانند طفلی که روز اول از مادر به دنیا آمده است.

وی با ابراز تأسف از اینکه جنبه اجتماعی و سیاسی حج مغفول مانده است، گفت: آیه 27 و 28 سوره حج، یکی از اهداف مهم حج را شاهد بودن و اطلاع پیدا کردن از مضراتی است که امت اسلامی با آن‌ها مواجه است؛ یا ارزیابی کردن فرصت‌ها و چالش‌ها است و برنامه‌ریزی کردن برای اینکه چگونه ما از فرصت‌ها استفاده بهینه ببریم و با چه روش و منشی بتوانیم چالش‌ها را به فرصت‌ها تبدیل کنیم؛ این یک جنبه اجتماعی و سیاسی حج هست که عموماً مورد غفلت قرار گرفته است و کمتر به آن توجه می‌شود.
مولوی نذیر احمد سلامی، اندیشیدن و انتقال فرصت‌ها و چالش‌ها بین حجاج را دارای اهمیتی خاص دانست و اظهار داشت: اگر امروز ما نگاهی به ظرفیت‌ها و امکانات و پتانسیل‌های امت اسلامی بیاندازیم می‌بینیم که امت اسلامی بیش از هر ملل از این توانمندی‌ها و پتانسیل‌ها بهره‌مند است؛ اما در عین حال وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جهان اسلام از همه امت‌ها پایین‌تر است و از مستکبران ستم می‌بیند.

وی افزود: امت اسلامی بالاترین جمعیت را دارد، ظرفیت معنوی بالای ایمان و قرآن اسلام را دارد، مسلمانان صدر اول با تمسک به این ظرفیت‌ها و استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها در کوتاه‌ترین مدت ممکن، اسلام را به اطراف و اکناف جهان گسترش دادند.  
عضو مجلس خبرگان رهبری، استفاده نکردن از ظرفیت‌های جهان اسلام یا در اختیار دشمنان قرار دادن این‌ها را گناهی اجتماعی و غیر قابل بخشش عنوان کرد و اظهار داشت: علامه اقبال می‌گوید خداوند متعال از گناهان اجتماعی می‌گذرد اما گناه جمعی هرگز مورد عفو قرار نخواهد گرفت؛ ای کاش از ظرفیت‌های جهان اسلام در سایه خرد جمعی استفاده بهینه می‌شد.

وحدت راهبرد اساسی مسلمانان در حج است

رییس تجمع علمای مقاومت تصریح کرد: وحدت به عنوان یک راهبرد اساسی مطرح است. لذا اجتماع مسلمانان را در حج مقرر کرد و به مسلمانان  می فرمايد؛ همانند مشرکین نباشید که گروه گروه شدند و هر کسی به گروه خود و اعمال خود و هر آن چه خود دارد  خشنود است و افتخار می کند.

بنابراین گزارش، شیخ ماهر حمود رئیس تجمع علمای مقاومت در کنگره بین‌المللی «حج؛ جهان اسلام، چالش‌ها و راهکارها»، گفت: خداوند عید قربان را روز تذیحه قرار داد و این عید را به خاطر لبیک حضرت ابراهیم به امر خداوند در مسلخ بردن فرزندش که خداوند در کبر سن به او داده بود، لبیک گفتند و از امتحان الهی سرفراز بیرون آمدند، چنین روزی را روز عید برای مسلمانان قرار داد و. این بیانگر اهمیت این عمل حضرت ابراهیم  است. 
وی با بیان اینکه خداوند روز عید قربان را روز سبقت در خیرات ، روز استغفار و وحدت قرار داده است، بیان داشت: خداوند وعده داده است که نصرتش را در وحدت مسلمین و نیات خیر آنان قرار داده است. 

رییس تجمع علمای مقاومت تصریح کرد: وحدت به عنوان یک راهبرد اساسی مطرح است. لذا اجتماع مسلمانان را در حج مقرر کرد و به مسلمانان  می فرمايد؛ همانند مشرکین نباشید که گروه گروه شدند و هر کسی به گروه خود و اعمال خود و هر آن چه خود دارد  خشنود است و افتخار می کند.
وی تاکید کرد:مسلمانان باید به رغم تنوع مذهب و طایفه و قوم به عنوان اجتماع واحد با نیت صادق و عمل خالص در راه هدف تلاش کنند، زیرا خداوند یاری‌اش را به نیت‌های صادق و عمل خالص و مجاهدان در راهش عطا می کند.
شیخ ماهر خاطرنشان کرد: امروز مهمترین و بالاترین مساله جهان اسلام مساله رژیم صهیونیستی به عنوان غده سرطانی است که باید خط مقاومتی را که امام خمینی و امام خامنه ای ترسیم کردند ادامه دهیم.  آن خط مقاومت و استقامت است که در لبنان، فلسطین و یمن و پیروزی جبهه حق بر باطل در سوریه بر دشمن فائق آمد . ان شاءالله  با نصرت خداوند بر دشمن پیروز خواهیم شد، اگر متحد و صادق و همدل و مقاوم باشیم.

پیشرانی حج در تحولات آینده جهان اسلام

بنابراین گزارش در ادامه این کنگره دکتر گودرزی، معاون دانشگاه امام صادق (ع) در سخنرانی خود با موضوع «پیشرانی حج در تحولات آینده جهان اسلام» سخن می‌گفت اظهار داشت: برگزاری مراسم حج با ابعادی که دارد و مؤلفه‌هایی که دارد، در جهان اسلام ایجاد اعتماد به نفس می‌کند.
وی ادامه داد: اینکه یک اندیشه‌ای بتواند میلیون‌ها نفر را در یک ساعت و روز مشخص با اعمال و رفتار مشخص سازماندهی کند، یک مدیریت اندیشه‌ای را نشان می‌دهد؛ یعنی این اندیشه توان مدیریت کردن جوامع را دارد و توان جامعه‌سازی دارد.
وی اندیشه‌ای که توان مدیریت حج را با ابعاد اشاره شده را داشته باشد، توانمند در دادن اعتماد به نفس به افراد خودش هست و اظهار داشت: اعتماد به نفس نخستین کلید حل مشکلات است.

گودرزی در بیان نکته دوم ابراز داشت: ظرفیت حج، یک ظرفیت گفتمانی ایجاد می‌کند که نخبگان جهان اسلام بتوانند کنار اعمال و مناسکی که به جا می‌آورند، بتوانند با گفتمان‌های متفاوت مسائل جهان اسلام را بررسی کنند، به دنبال راهکار باشند و راهکارهای مناسب را شناسایی کنند و در اختیار مردم و رهبران قرار بدهند. این ظرفیت گفتمانی نخبگان در حج، خود پیشران دیگری برای مدیریت تحولات آینده است.
وی در اشاره به نکته سوم صحبت‌های خود گفت: جنس تحولات جهان اسلام در دو دسته قابل جمع‌بندی است؛ یکی تحولات سخت‌افزاری و فن‌آوری که در سطح جهان اتفاق می‌افتد و جهان اسلام را هم تحت تأثیر خود قرار می‌دهد که اتفاقاً از این محضر حج می‌تواند یک فرصت باشد برای اینکه بعضی از فناوری‌ها را در ایام حج هم به کار ببریم و اثرات آن را هم ببینیم و انتقال فناوری در این حوزه شکل بگیرد.

معاون دانشگاه امام صادق (ع) که بر بعد نرم‌افزاری تحولات جهان اسلام تأکید بیشتری داشت اظهار داشت: در بعد نرم‌افزاری اگر قبول کردیم که یکی از مشکلات آینده همه جوامع بویژه جهان اسلام اثرات فناوری‌های نرم، یا به تعبیری فناوری‌های هویت‌ساز بر جوامع است؛ یا مشکلاتی که مردم در موضوع ذهن و فکرشان برایشان اتفاق می‌افتد، حج این توان را دارد که بتواند در ابعاد فناورانه و چه فناوری سخت و چه فناوری نرم و با تأکید بر فناوری نرم مشکلات را رصد و پایش کند و برای آن‌ها راهکار بدهد.
وی به وجود آمدن این تحولات نرم را از سه طریق میسر دانست و ابراز داشت: از طریق گفتمان نخبگان، از طریق گفتمان حاکمان و از طریق مراوده مردم و حجاجی که در حج هستند یا افرادی که در حج مرتبط هستند، ممکن است این اتفاق بیفتد.
وی در باب پیشرانی حج درباره تحولات آینده جهان اسلام توضیح داد: ابعاد سیاسی حج بسیار مهم است؛ در حج ابعاد و مؤلفه‌های سیاسی هم مهم است، مانند موضوع برائت از مشرکین، فلسطین، جهان اسلام، همین موضوع کرونا در جهان اسلام و مسائل دیگر، حج این توان را دارد که نه تنها گفتمان‌سازی کند، بلکه راهکار تولید کند، بلکه به استقرار و اجرای راهکارها در سطح جهان اسلام کمک کند تا این مشکلات حل شوند.
وی افزود: در بسیاری از مسائل جهان اسلام مانند کرونا، موضوع فلسطین، بیداری اسلامی، جریان‌های تکفیری و مانند این‌ها، جریان حج می‌تواند یک جریان زنده و پویا برای این باشد که ما در آنجا تولید محتوا کنیم و این تولید محتوا را عرضه کنیم تا بتوان بخشی از مشکلات را حل کرد.

معاون دانشگاه امام صادق (ع) حج را دارای ظرفیت  بالای انگیزشی عنوان کرد و گفت: در سطح جهان اسلام بسیاری از مردم انگیزه دارند که در حج شرکت کنند؛ تشرف به مسجد الحرام و مدینه منوره و تنفس در آن فضا، به ما امکان می‌دهد که انسان‌سازی کنیم؛ یکی از ظرفیت‌های حج انسان‌سازی است؛ آثار و برکات روحی و معنوی که حج در افراد ایجاد می‌کند، باعث می‌شود شما یک توان بالای پرورش داشته باشید.
وی افزود: در نگاه دینی ما هم تزکیه و هم تربیت لازم است؛ حج فضا و صحنه‌ای است که در آن صحنه انسان‌ها هم تزکیه می‌شوند، هم تعلیم می‌بینند که این باعث می‌شود استعدادهای آن‌ها رشد کند و تقویت شود؛ برای حل مشکلات آتی جهان اسلام، کنار بحث‌های فناورانه و انگیزشی نیاز به انسان‌های معتقد و دارای اراده داریم؛ حج ظرفیت تولید چنین انسان‌هایی را دارد.

وی در بیان نکته‌ای دیگر اظهار داشت: اگر ما تمدن را در یک نگاه کلان، پاسخ به سئوالات کلیدی انسان‌ها دانستیم، تمدن یا حداقل بخش فناوری نرم تمدن و بخش نرم‌افزاری تمدن را هویت‌سازی دانستیم که این هویت‌سازی خود را در سبک زندگی افراد و در تعاملات افراد و در اندیشه افراد نشان می‌دهد؛ اگر این را شما حداقل به عنوان مؤلفه نرم تمدن معرفی کردید، حج این ظرفیت بالا را دارد که بتواند در مسلمانان یک هویت متمایز تشکیل دهد و اگر شما موفق شدید که یک هویت متمایز برای مسلمانان تعریف کنید، این هویت متمایز به معنی دقیق و عالمانه کلمه است، این تمایز لزوماً به معنای برتری نیست؛ شاید تقوا ویژگی مهم این حرکت باشد.
وی حج را به شرط رعایت چهار مطلب دارای ظرفیت هویت‌سازی عنوان کرد و این شروط را اینگونه برشمرد: نخست اینکه فرآیند حج را تنها یک مراسم ساده در ماه ذی‌الحجه نبینیم؛ فرآیند حج فرآیندی است که در طول سال تداوم دارد و نخبگان بایددر طول سال گفت‌وگو کنند و مردم توجه کنند، ثمره و میوه آن را در ایام حج بچینند.

وی در بیان شرط دوم اظهار داشت: حج در همه ابعاد و مؤلفه‌های خود دقیق و عملیاتی دیده شود؛ اثربخش دیده شود، هم در بعد معنوی، هم در بعد رفتاری، هم در بعد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن اثربخش دیده شود.
معاون دانشگاه امام صادق (ع) در بیان نکته سوم ابراز داشت: ابعاد اقتصادی حج به خاطر درگیری کل جهان اسلام با مشکلات اقتصادی باید مورد توجه باشد؛ حج فرصتی است که می‌تواند توازنی اقتصادی بین جهان اسلام برقرار کند؛ و این توازن خود می‌تواند مفید باشد و در ابعادی که قبلاً اشاره شد تأثیر بگذارد.
وی نکته چهارم را اینگونه بیان کرد: حج باید نشانه وحدت جهان اسلام باشد؛ هر چیزی که در حج وحدت جهان اسلام را به هم بزند، می‌تواند به ظرفیت تمدنی خود ضربه بزند؛ منتها این وحدتی را که اشاره می‌کنیم، از سوی دیگر نباید به شکل منفعل دیده شود؛ وحدت فعال، وحدت پیرامون پیامبری واحد، کتابی واحد، قبله‌ای واحد، مسائلی واحد، آینده‌ای واحد و سرنوشتی واحد باشد.
وی تصریح کرد: این واحد بودن به معنای یکسان بودن نیست، بلکه به معنای همسو بودن است؛ جهان اسلام باید تمرین همسویی، تمرین کار مشارکتی، تمرین همفکری و تمرین هم افزایی کند و حج یک صحنه خوب برای این تمرین و فرصتی مغتنم برای این کار است.