خبرگزاری شبستان – خراسان جنوبی؛ جواد شریفی نیا- خراسان جنوبی از استانهای گرم و خشک و بیابانی کشور است که شغل بیشتر روستائیان استان دامداری سنتی است، هر چند که تعداد زیادی هم واحد دامپروری صنعتی در استان وجود دارد اما غالب دام ها به صورت گله‌ای و سنتی پرورش داده می‌شوند که این موضوع باعث شده تا بیشتر دامداران علوفه مورد دام خود را از علف های بیابان و مراتع به صورت چرا تامین کنند.
بیش از دو دهه است که خشکسالی بی سابقه ای این استان کویری را در بر گرفته و در برخی از سالها دامداران مجبور به فروش حتی دام های مولد خود هم شدند، یا گاها برخی موارد مانند اختلاف قیمت دلار و در نتیجه قیمت گوشت در کشورهای حاشیه خلج فارس با ایران باعث می شد تا خیلی از دام های حتی مولد برای کشتار و ذبح به آن کشورها هدایت شوند که با ورود به موقع دستگاههای نظارتی مربوطه تا حدی از این موضوع جلوگیری شد.
گرانی و کمیاب شدن گوشت قرمز در سال 98 را می توان نمونه ای از خروج بی سابقه دام های مولد از کشور دانست، زمانی که دولت مجبور شد برای کنترل بازار هزاران تن گوشت قرمز از خارج کشور وارد کند تا بازار تنظیم شود و از طرفی هم خیلی از دامداران دام های مولد خود را از دست داده بودند و جلسات متعددی در استانداری ها برای تامین دام مولد گرفته می شد که در خراسان جنوبی هم تعداد قابل توجهی دام مولد توسط برخی از دستگاههای مربوطه از کشور افغانستان وارد استان شد تا مشکل کمبود برطرف شود.
سال 98 حدود یک میلیون و 500 هزار راس دام سبک و سنگین در استان وجود داشته است که این تعداد در سال 99 به یک میلیون و 670 هزار راس رسیده است و امسال با جهش قابل توجه به دو میلیون و 300 هزار راس رسیده است. سال 98 و البته اوایل 99 را می توان جزو سالهای پر باران و سرسبز خراسان جنوبی دانست، زمانی که دامداران به دلیل مراتع سرسبز خیلی نیاز جدی حداقل در چند ماه اول سال به علوفه نمی دیدند و این باعث شد تا دام های خودشان را به فروش نرسانند.
به گفته کارشناسان سالانه باید حدود 20 درصد دام های استان برای کشتار به کشتارگاه‌ها بروند، اما در سال 99 این تعداد به دلیل شرایط مراتع به کشتارگاه نرفته و حالا شاهد افزایش 40درصدی دام استان نسبت به سال قبل هستیم، این افزایش دام باعث شده تا کمبود علوفه و در نتیجه گران شدن علوفه وکاه و نهاده های دامی را شاهد باشیم به طوری که هر کیلو کاه نسبت به دو سال قبل حداقل 7 تا 10 برابر افزایش داشته باشد.
دلیل اصلی گرانی کاه را دامداران هزینه بالای حمل عنوان می کنند و معتقدند چون در استان کاه به اندازه کافی برای دام ها وجود ندارند، مجبورند از استانهای غربی کاه وارد کنند که بسیار هزینه بر و سنگین در می آید.
افزایش 40 درصدی دام در خشک‌ترین سال نیم قرن اخیر
حالا نگاهی اجمالی به میزان واردات جو و علوفه و نهاده های دامی در سالهای 98 و 99 و 1400 می اندازیم تا دلیل کمبود و گلایه دامداران بیشتر ظاهر شود، به گفته « محمد ابراهیم ابراهیمی» معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه نیاز علوفه ای استان برای اغذیه دام ها، در شرایط کنونی حدود یک میلیون و 689 تن است، گفت: میانگین برداشت علوفه از مراتع استان در شرایط موجود تنها 308 تن است که مابقی را باید از طریق واردات از سایر استان ها تامین کرد.
وی با اشاره به اینکه سال 99 حدود 91 هزار تن کنسانتره و جو یارانه ای وارد استان شده است، این در حالی است که در سال 1400 در همین چهار ماهه نخست حدود 69 هزار تن نهاد وارد استان شده است، افزود: چنانچه نگاهی به آمار واردات نهاده های دامی در سال 98 بیندازیم می بینیم که در اسفند 98 حدود پنج هزار و 213 تن نهاده یارانه ای وارد استان شده است، این در حالی است که در تیرماه امسال بیش از 22 هزار تن نهاده وارد استان شده است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه در شرایط عادی برای 2 میلیون و 300 هزار راس دام، حدود 14 هزار تن نهاده دامی نیاز است، افزود: فقط در تیرماه امسال 8 تن نهاده دامی مازاد در استان توزیع شده است اما تاثیرات شدید خشکسالی و اختلاف قیمت بالای نهاده های یارانه ای با بازار آزاد باعث شده تا با وجود این سهمیه مازاد اما باز هم دامداران مشکلاتی داشته باشند.
یکی از راهکارهای مسئولان استان در شرایط فعلی برای جلوگیری از خسارت بیشتر دامداران خرید تضمینی دام و دادن سهمیه سه کیلو جو به ازای هر کیلو دام برای ذبح است، که این طرح با مخالفت برخی دامداران مواجه شده و آنها معتقدند دامی که خیلی لاغر شده باید قبل از ذبح جو در اختیار دامدار قرار گیرد تا به وزن متناسب برسد و بعد برای ذبح اقدام شود، اما مسئولان استانی اعتقاد دارند که دام های مازاد باید برای ذبح از استان خارج شوند تا تغذیه اختصاصی به سایر دام ها برسد و راندمان دامدار بالاتر برود.
صدور دام از استان آزاد است
در حال حاضر هیچ منعی برای خروج دام زنده از استان وجود ندارد و به گفته «محمد اصغرزاده» مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی، قانون منع خروج دام زنده از استان برداشته شده و دامداران می توانند دام های مازاد خود را برای فروش به سایر استانها ببرند.
وی گفته امسال هیچ منعی برای خروج دام زنده از استان وجود ندارد، این طرح باعث شده تا در عید قربان امسال حدود 50 تا 80 هزار راس دام در استان ذبح و یا از استان برای فروش خارج شوند. علاوه بر این مسئولان استان تلاش دارند تا با برخی استانهای دیگر برای خرید دام های استان رایزنی داشته باشند.
«غلامرضا قوسی» رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم با اشاره به افزایش 20 تا 25 درصد سهمیه نهاده های دامی استان در قیاس با سایر استانها، گفت: پایین بودن قیمت گوشت و شیر جوابگوی هزینه های دامداران نیست.
وی با بیان اینکه روزانه حدود 100 راس دام خریداری و تحویل کشتارگاههای استان شده است، افزود: علاوه بر این مقرر شده که روزانه حدود 500 راس دام خریداری و تحویل کشتارگاه های استان یزد شوند.
هر چند که رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان این را هم گفته که سیاست در بحث حذف دام ها، به صورت تدریجی صورت می گیرد و قرار نیست، دام های مولد حذف شوند و طرح جوهای یارانه ای بابت کشتار دام هایی داده می شود که برای دامدار صرفه اقتصادی ندارد.
خروج دام مازاد به صورت اورژانسی از چرخه پرورش!
استاندار خراسان جنوبی معتقد است یکی از مهترین راهکارهای حل فوری این معضل، ورود علوفه و نهادهای دامی بیشتر به استان و از طرفی خروج دام های مازاد از چرخه پرواربندی و رفتن به سمت ذبح و یا سایر استانها است که باید به صورت جدی و اورژانسی دنبال شود.
به گفته «حمید ملانوری» مسئولان باید طبق یک برنامه کارشناسی طوری دام های مازاد استان را ذبح کنند، که استان در چند ماه آینده با مشکل تامین و کمبود گوشت قرمز مواجه نشود.
وی با بیان اینکه باید با اقدامات موثر خرید دام از دامدار را چندین برابر کنیم، افزود: در حال حاضر روزانه حدود 600 دام خریداری می شود که بسیار اندک و با توجه به اینکه حدود 400 هزار دام باید از چرخه خارج شوند روند طولانی و در نتیجه اقدامات برای تامین علوفه ها بی تاثیر خواهد بود، باید تعداد دام های خرید تضمینی در استان افزایش پیدا کند.
به نظر می رسد آنچه در شرایط کنونی استان می تواند یک مسکن موقت برای حل مشکل نهاده های دامی باشد، همین طرح فروش دام های مازاد است، هر چند که نباید از این موضوع هم غافل شد که اندک کوتاهی و عدم نظارتی در این موضوع خود برای سالهای آینده استان را دچار مشکلات زیادی در زمینه گرانی و کمبود گوشت قرمز، کمبود دام های مولد و حتی کمبود شیر و گرانی لبنیات کند که مدیریت و نظارت قوی مدیران را می طلبد.
نظر شما