خبرگزاری شبستان __یاسوج: نظام حاکم بر جمهوری اسلامی ایران، نظامی نشأت گرفته از قرآن است که می کوشد تا بر مبنای آرمان ها و ارزش های مکتب اسلام اداره شود، لذا با هیچ یک hز حکومت های موجود در جهان، مشابه نیست.
این نظام برای برقراری ارتباط با جامعه و ابلغ خود به شهروندان، از ابزارها و پایگاه های ویژه ای برخودار است. پایگاه هایی چون نماز جماعت، نماز جمعه و اجتماع عظیم حج.
پنجم مردادماه سالگرد اقامه نخستین نمازجمعه تهران به امامت آیت‌الله سید محمود طالقانی از مبارزان انقلابی است که با حضور گسترده مردم برگزار شد.
سابقه خواندن نمازجمعه در تهران به دوره قاجار برمی‌گردد، اما اقامه آن به شکل رسمی و با حضور گسترده مردم برای نخستین بار توسط آیت الله طالقانی اقامه شد.
پیشنهاد برگزاری چنین مراسمی از سوی خود مرحوم طالقانی به امام خمینی (ره) ارائه شد و امام نیز مسئولیت این کار را به ایشان واگذار کردند.
توجه آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه به پیش از انقلاب مربوط می‌شود. وی در سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۶ که در زندان قصر زندانی بود، هر جمعه برای زندانیان خطبه می‌خواندند.
از آنجاکه در زمان پهلوی مانند دوران قاجار نماز جمعه توسط آخوندهای درباری اقامه می‌شد، برخی روحانیون انقلابی در شهرها اقدام به برگزاری نمازجمعه کردند.
برای مثال در سال ۱۳۴۷ نخستین نماز جمعه تهران مستقل از دولت، توسط آیت‌الله طالقانی در مسجد جامع نارمک اقامه شد.
با پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی از ۱۰ اسفند سال ۱۳۵۷ به قم رفته و در این شهر مستقر شدند.
آیت‌الله طالقانی به حاج احمد (ره) در تماسی می‌گوید «به امام (ره) بگویید حالا که نظام جمهوری اسلامی برقرار شده دستور فرمایید نماز جمعه هم اقامه شود» مرحوم حاج احمد پیام را به امام می‌رسانند و امام (ره) فرمودند «خودشان (مرحوم طالقانی) این کار را انجام دهند و نماز جمعه را بخوانند».
موعد نخستین نماز جمعه پایتخت فرا رسید و آیت‌الله طالقانی روز پنجنم مرداد ۱۳۵۸ در زمین چمن دانشگاه تهران با حضور میلیونی مردم و اقشار مختلف نمازی به یاد ماندنی را اقامه کردند.
آیت‌الله طالقانی در یکی از نمازجمعه‌های تهران
با گذشت بیش از ۴۲ سال از انقلاب اسلامی، نماز جمعه در جهت جلب نظر مردم به تعاون و همیاری، تجهیز نیرو، کمک مالی به جبهه ها در طی دوران دفاع مقدس، ایجاد فضای روانی سالم توأم با آرامش در پشت جبهه ها و اطلاع رسانی و آگاهی بخشی در زمینه های مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... دارای نقش مشهود و تأثیرگذار بوده است.
پنجم مرداد سالروز اقامه نخستین نماز جمعه پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که ۴۲ سال از این رویداد بزرگ می‌گذرد و اکنون نگاهی بر گذشته نشان می‌دهد کمک خودجوش نمازگزاران نماز جمعه در طول هشت سال جنگ تحمیلی، حضور پرشور در کمک به زلزله زدگان، سیل‌زدگان و رفتار مومنانه در این روزها که کشور درگیر کرونا است همه نشات گرفته از تقویت وحدت و همدلی به برکت نماز جمعه است.
برپایی نمازجمعه در سال‌های پس از انقلاب در واقع از نشانه‌های اقتدار و عظمت نظام مقدس اسلامی است که از مهم‌ترین ارمغان‌های این فریضه عبادی و سیاسی می‌توان به تبیین خط مشی سیاسی، تشویق مردم به مشارکت سیاسی و اجتماعی، افزایش انسجام اجتماعی، ارتقا آگاهی های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی اشاره کرد.
نماز جمعه در واقع پایگاهی انقلابی است که در آن به مسائل دینی و دنیوی، امور معاش و معاد پرداخته می شود.
در تریبون های نماز جمعه آنچه که خوب و مناسب و همچنین بد و ناپسند است برای مردم بازگو و سفارش می‌شود و مردم با سلایق و دیدگاه‌های مختلف نیز در میعادگاه های نماز جمعه حضور یافته و نظرات خود را بیان می کنند.
اهمیت نماز جمعه در آیات و احادیث
نماز جمعه عبادتی است که در ظهر روز جمعه و با شرائط خاصی انجام می شود و فضیلت های زیادی دارد. در دین اسلام به نماز جمعه تاکید فراوانی شده و خداوند در قرآن مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است.
نماز جمعه باعث حرام شدن آتش جهنم و آسان شدن ترس و هول قیامت و کشیده شدن قلم عفو بر جرائم اعمال گذشته می شود و ثواب شرکت در نماز جمعه برای کسی که قادر به انجام حج نیست، برابر با حج است.
اهمیت نماز جمعه
نماز جمعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است به این دلیل که آیه ای درباره اهمیت آن نازل شده که در آن می فرماید «به محض شنیدن اذان جمعه هر گونه کسب و کار و برنامه مزاحم را رها کنید و به سوی آن بشتابید».
در خطبه ای از پیامبر گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله آمده : «خداوند، نماز جمعه را بر شما واجب کرد. هرکس آن را در حیات من یا پس از وفات من، از روی سبک شمردن و یا انکار رها سازد، خداوند، او را پریشان می کند و به کارش برکت نمی دهد. بدانید! نمازش پذیرفته نمی شود. بدانید! بدانید! زکاتش را قبول نمی کنند. بدانید! حجش، قبول نیست، بدانید! کارهای نیک او قبول نخواهد شد تا آنکه توبه کند و دیگر نمازجمعه را رها نکند، سبک نشمارد، و منکر نشود.» (وسایل الشیعه، ج 5 ص 7)
در صورتی است که نماز جمعه واجب عینی باشد، مذمت های شدیدی در مورد ترک نماز جمعه آمده است. (تفسیر نمونه)
دلیل دیگر بر اهمیت نماز جمعه این است که نماز جمعه یک عبادت بزرگ دسته جمعی است که خواندن آن موجب تلطیف روح و جان، پاک شدن دل از آلودگی های گناه و زدودن زنگار معصیت از قلب می شود.
از نظر اجتماعی و سیاسی، نماز جمعه یک کنگره عظیم هفتگی است که بزرگترین کنگره اسلامی بعد از کنگره سالانه حج است.
در روایتی از پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله نقل شده که : «نماز جمعه حجّ کسانی است که قادر به شرکت در مراسم حجّ نیستند.» (وسائل الشیعه، ج7، ص300)
در حقیقت اسلام، به سه اجتماع بزرگ اهمیت می دهد :
- اجتماعات روزانه که هنگام خواندن نماز جماعت تشکیل می شود.
- اجتماع هفتگی که در مراسم نماز جمعه حاصل می گردد.
- اجتماع حجّ که هر سال یک بار در کنار خانه خدا انجام می گیرد.
در این بین نقش نماز جمعه بسیار مهم است، زیرا در خطبه های آن مسائل مهم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بیان می شود.
رزاق بودن خداوند
برخی از مردم به این دلیل که اگر از کارشان دست بکشند روزیشان کم می شود و ضرر و زیان مالی می بینند در نماز جمعه شرکت نمی کنند، اما خداوند می فرماید «نماز و به ویژه نماز جمعه رزق و روزی می آورد» زیرا در نماز انسان با خداوند قادر و روزی دهنده پیوند بیشتری برقرار می کند و بهترین رازقان و روزی رسانان خداست.
تجارت تنها راه به دست آوردن رزق نیست، بلکه اگر خداوند بخواهد از غیر از کار و تجارت نیز رزق نصیب انسان می شود و این گونه خداوند روزی نمازگزاران جمعه را تضمین کرده است.
برکات و آثار سازنده تربیتی و اجتماعی نماز جمعه
- تقویت روحیه اخوت و برادری
- تشکل نیروهای اسلام
- رشد فکری-سیاسی مسلمانان
- تقویت روحیه جمعی
- مرکزیت بسیج مردم
آیات و احادیث درباره نماز جمعه
خداوند در آیات سوره مبارکه «جمعه» به اهمیت نماز جمعه اشاره کرده است و می فرماید :«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ لِلصَّلاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلی ذِکْرِ اللّهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ* فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الاْ َرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللّهِ وَ اذْکُرُوا اللّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»*
«ای کسانی که ایمان آورده اید! هنگامی که برای نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوی ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید که این برای شما بهتر است اگر می دانستید! و هنگامی که نماز پایان گرفت (شما آزادید) در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا بطلبید و خدا را بسیار یاد کنید شاید رستگار شوید!» (آیه 10 سوره جمعه)
در حدیثی از امام باقر (علیه السلام) آمده است «صَلاةُ الْجُمُعَةِ فَرِیضَةٌ، وَ الاِْجْتِماعُ إِلَیْها فَرِیضَةٌ مَعَ الاِْمامِ، فَإِنْ تَرَکَ رَجُلٌ مِنْ غَیْرِ عِلَّة ثَلاثَ جُمَع فَقَدْ تَرَکَ ثَلاثَ فَرائِضَ، وَ لایَدَعُ ثَلاثُ فَرائِضَ مِنْ غَیْرِ عِلَّة إِلاّ مُنافِقٌ:»
«نماز جمعه فریضه است و اجتماع برای آن با امام (معصوم) فریضه است، هر گاه مردی بدون عذر، سه جمعه را ترک گوید، فریضه را ترک گفته و کسی سه فریضه را بدون علت ترک نمی گوید، مگر منافق» (وسایل الشیعه، ج 5 ص 4)
در حدیث دیگری از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آمده است :«مَنْ أَتَی الْجُمُعَةَ إِیماناً وَ احْتِساباً اسْتَأْنَفَ الْعَمَلَ»
«کسی که از روی ایمان و برای خدا در نماز جمعه شرکت کند، گناهان او بخشوده خواهد شد، و برنامه عملش را از نو آغاز می کند». (بحارالأنوار، ج 86، ص 192)
آمرزش نمازگزاران جمعه
حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرماید: «هنگامی که شب معراج مرا به آسمان بردند، زیر عرش خدا هفتاد هزار شهر را دیدم که هر شهری همانند دنیای شما بود و فرشتگانی را که بالهایشان را گسترده بودند و خدا را تسبیح و تهلیل می کردند و می گفتند، خدایا کسانی را که در نمازجمعه حاضر می شوند بیامرز، خدایا کسانی را که روز جمعه غسل می کنند، رحمت کن».( مستدرک ، ج 6 ، ص 90)
اجابت دعا در جمعه
حضرت امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «اَلسّاعَةُ الَّتی تُسْتَجابُ فیهَا الدُّعآءُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ مابَیْنَ فَراغِ الاِْمامِ مِنَ الْخُطْبَةِ اِلَی اَنْ یَسْتَوِی النّاسُ فیالصُّفُوُفِ وَساعَةٌ اُخْری مِنْ اخِرِالنَّهارِ اِلی غُرُوبِ الشَّمْسِ».
امام صادق علیه السلام فرمود:ساعت هایی از روز جمعه که دعا مستجاب می شود: «فاصله بین فراغت امام از خطبه تا تنظیم صفوف - آغاز نماز - و آخرین ساعت روز جمعه تا غروب آفتاب است» (وسائل الشیعه / ج 5 / ص 46)
نظر شما