سرداب‌های صحن مطهر حسینی؛ دستاورد بزرگ معماری برای خدمت به زایران

خبرگزاری شبستان، جهان اسلام: هنگامی که انسان بیش از دیگران به مکان رویداد و حادثه نزدیک شود، تاثیر بیشتر و گسترده تری بر او دارد. زیرا ارتباط  و ترکیب احساسات، رابطه مستقیمی با رویداد و مکان برقرار می کند. به همین دلیل سرداب های حرم حسینی مکان های مناسبت تری برای ارتباط با واقعه کربلاست. زیرا حوادث واقعه کربلا نزدیک به شش متر پایین تر از حرم مطهر کنونی جریان یافته بود یعنی به مرور سطح زمین براثر واکنش های طبیعی بالاتر آمده است. به همین دلیل برخی از زایران ترجیح می دهند زیارت خود را از داخل سرداب ها انجام دهند.

طراحی معماری در این سرداب ها باعث شده تا ارتباط معنوی قوی بین زایران و امام حسین(ع) برقرار شود و تاثیر زیادی بر آرامش روانی آنها داشته باشد. افزودن فضا و بزرگ کردن سرداب ها گام مهم به سمت مدیریت صحیح به شمار می آید. از فضای این سرداب ها در عبادت و استقبال از زایران بیشتر و اطمینان راحتی و آرامش آنها استفاده می شود. به همین دلیل این بنای عمرانی بر امروز و آینده تاثیرمی گذارد. زیرا این سرداب ها با صحن حضرت زینب(ع) ارتباط دارد و فضای عبادی و سرمایه گذاری را برای زایران فراهم خواهد آورد. به این ترتیب مراسم اربعین و دهم محرم(عاشورای حسینی) سهل و آسان و با آرامش برگزار می شود.

برهمین اساس، نیاز مبرم به فضای بیشتر برای عبادت در داخل صحن شریف حسینی باعث شد تا مسئولان آستان مقدس حسینی با راهنمایی متولی شرعی این آستان پروژه بازسازی و افزودن فضا به سرداب ها را آغاز کنند تا زایران بتوانند از آنها استفاده کنند. به همین دلیل  نزدیک به چهار سال پیش این پروژه عظیم را آغاز کردند تا چهار سرداب در صحن حسینی به یکدیگر متصل شوند. سرداب القبله در ضلع جنوبی صحن شریف و به سمت قبله قرار دارد که مساحت آن یکهزار و 250 متر مربع است. سرداب امام حجت(عج) در ضلع شمالی با مساحت 750 متر مربع ، سرداب الشهداء در ضلع شرقی و نزدیک به بین الحرمین با مساحت یکهزار و 250 متر مربع و سرداب الراس الشریف در ضلع غربی با مساحت 750 متر مربع قرار دارند.

مساحت کل صحن شریف از دیوار تا دیوار 15 هزار متر مربع به جز الحائر است. اما مساحت صحن که در آن عبادت ها مانند نماز جماعت برگزار می شود، شش هزار متر مربع است. به همین دلیل، دستور ساخت سرداب ها به مساحت چهار هزار متر مربع(مساحت کلی) در قالب چهار سرداب انجام گرفت. در طول هر سال یک سرداب تکمیل شده است که براین اساس در طول چهار سال، چهار سرداب کامل شده است. هزینه این پروژه برعهده دیوان وقف شیعی در برنامه سرمایه گذاری به عنوان پروژه های خدماتی برای زایران بوده است. درصد تکمیل برخی از سرداب ها  مانند سرداب الحجة و سرداب الشهداء 100 درصد است، اما سرداب الرأس و سرداب القبله سازه بتونی شان تکمیل شده است و به مرحله تکمیل رسده اند. برهمین اساس، سرداب الرأس 85 درصد و سرداب القبلة 60 درصد کامل شده است و کار همچنان ادامه دارد و تنها در مراسم اربعین کار متوقف می شود.

ارتباط سرداب ها با صحن شریف

سبک معماری سرداب ها نزدیک به صحن شریف است تا زایران هیچ تفاوتی را نبیندند. زیرا این مناطق عبادی تلقی می شود. به همین دلیل ضریح های داخل هر سرداب در نزدیکی پیکر امام حسین(ع) از طلا و نقره است. حفر این سرداب ها تا عمق هشت متر زیر زمین است. بسیاری از روایت ها و مطالعات وجود دارد که می گویند واقعه طف در عمق شش متر از عمق زمین کنونی رخ داده است. بنابراین این سرداب ها بسیار نزدیک به پیکر سیدالشهداء(ع) و یارانش است. برخی از زایران ترجیح می دهند که زیارت را از سرداب ها به خصوص سرداب الرأس الشریف انجام دهند.

سرداب ها و صحن حضرت زینب(ع)

اتصال بین سرداب ها و صحن حضرت زینب(ع) درحال انجام است. ما انتظار داریم که ظرف یک سال همه سرداب ها 100درصد کامل شود. سرداب ها به یکدیگر متصل شود تا یک صحن و یک سرداب باشد. از این مسئله می توان در بسیاری از موارد مانند نماز جماعت، تسهیل در تردد بین سرداب ها و سهولت خروج اضطراری در وضعیت اورژانسی استفاده کرد.به زودی اتصال بین الحائر و صحن حضرت زینب(ع) نیز انجام خواهد شد.

این سرداب ها یکی از مهم ترین دستاوردهای آستان های مقدس حسینی و عباسی(ع) به شمار می آید که برای کاهش ازدحام در مراسم های میلیونی و ارایه خدمات بهترین به زایران ساخته شده است. این سرداب ها یکی از مهم ترین مکان های عبادی هستند که بیشتر مردم برای نزدیکی به خداوند متعال و در جوار امام حسین (ع) و حضرت عباس(ع) از آن استفاده می کنند، به همین دلیل مکانی برای آرامش و آسایش زایران به شمار می آیند.