خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ مداحی اهل بیت (ع) همیشه شور و حال و هوای خاصی به مجالس محرم داده است، به گونه ای که در هر جا مجلسی برای امام حسین (ع) برپا می شود این مداح است که با نحوه مداحی خود که غالبا ذاکر نیز هست اشک را بر چشمان مردم جاری کرده است و چه بسا با مداحی خود موجب شده فردی که در گمراهی بوده دل درگرو اهل بیت (ع) ببندد و سعادت را نصیب خود کند اما ناگفته نماند گاهی مداح نیز شاید به دلیل عدم آگاهی موجب شده تا عده ای سوء استفاده نمایند. حجت الاسلام «امیر علی حسنلو» استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه در خصوص رسالت های یک مداح و آسیب های آن با این خبرگزاری گفتگویی داشته است که در ادامه می خوانید:
چرا آسیب های مداحی در محرم بیشتر است؟
لازم می دانم قبل از ورود به بحث عرض کنم این مطالب به همه مجالس عزاداری مربوط است نه صرفا به مجالس مداحی چون مجالس عزاداری معمولا باهم برگزار می شود چه جلسات منبر و چه مداحی اگرچه آسیبهای مجالس و منابر کمتر از مجالس مداحی صرف هست. البته اینگونه نیست که در محرم آسیب های مداحی بیشتر باشد ، بلکه مداحی آسیبهایی دارد که بیشتر در محرم و صفر دیده می شود ؛ مشکل اساسی و اول این است که جریان مداحی ضابطه مند نیست و بیشتر جریان و مجموعه ای ذوقی و علاقه ای بوده است، به این معنا که تحت برنامه و نهاد خاص ساماندهی کامل نمی شود البته سازمان تبلیغات کارهایی انجام داده که کافی و کامل نیست و نهادهای فرهنگی نیز در این خصوص موازی کاری دارند لذا باید یک نهاد مسئولیت سامان دهی را عهده دار شود و دوره های آموزشی لازم را برای مداحان برگزار کند.
هر صنفی در فرهنگ و نهادهای فرهنگی دارای ضوابط خاص، مقررات، شرایط و نیازمند تخصص و دوره های لازم است ؛ مداحی یک نهاد فرهنگی گسترده و اثر گذار در جامعه ما است لذا باید تحت یکی از نهادهای فرهنگی منسجم، نهادینه، تربیت، ساماندهی و نظام مند شود هیئتهای مذهبی نیز باید فعال و ساماندهی کامل و تحت برنامه باشند چرا که بیشتر با مداحی مرتبط هستند ؛ لذا لازم است مراکز فرهنگی در این خصوص نهاد و بخشی برای رسیدگی به این موضوع تشکیل دهند و معاونتی در یکی از وزارتخانه ها یا سازمان های فرهنگی دیگر مثل اوقاف، سازمان تبلیغات و.. اختصاص دهند که برنامه ریزی های لازم انجام شود و یا نهادی مستقل تشکیل شود وگرنه آسیبهای فرهنگی و اجتماعی و مذهبی بیشتر خواهد داشت.
علت دیگر نمود آسیب های مداحی در ماه محرم این است که چون مداحان در معرض عمومی و در ویترین جامعه و عموم مردم از طبقات مختلف هستند و بیشترین مجالس مرثیه در ماه محرم و صفر برگزار می شود ، لذا آسیبها بیشتر است؛ البته تاثیر و فایده های فرهنگی و معنوی مداحی در راه امام حسین علیه السلام نیز کم نیست که باید مورد توجه باشد.
رسالت مداحان چیست؟
رسالتهای زیادی برای جامعه مداحان متصور است یکی از رسالت های اصلی مداحان پیام رسانی است ؛ همانندخانواده امام حسین علیه السلام، امام سجاد علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها که پیام امام حسین (ع) را به بشریت رساندند ؛ مداحی یک جریان فرهنگی است که در آن ظرفیتهای فراوان و توانمندی های هنر، خلاقیت و نو آوری برای پیام رسانی نهفته است ؛ لذا به مداحی باید توجه ویژه نمود تا از آسیب ها مصون بماند.
رسالت تربیتی نسل جوان نیز یکی از وظایف مداحان است ؛ جاذبه هایی که مداحی دارد، بویژه مجالس امام حسین علیه السلام یک ظرفیت بی مانند و وسیع است که می توان از این ظرفیت برای تربیت نسل جوان و اقشار مختلف با پیام رسانی درست شرعیات و احکام دین استفاده کرد و در تربیت نسل موثر بود و تمام ویژگی های امام حسین (ع) و یارانش را به جوانان در پیامها القا نمود و فرهنگ حسینی را منتقل کرد.
رسالت دیگر تبلیغ مکتب اهل بیت (ع) است که مداحان با روش هنری و منطقی و با بیان زیبایی های این مکتب به ترویج مکتب و تبلیغ آن بپردازند ؛ بسیاری از غیر مسلمانان با خواندن سر گذشت امام حسین (ع) از منابع تاریخی به مکتب اهل بیت گراییده و مسلمان و پیرو مکتب اهل بیت (ع) شده اند ؛ بسیاری با دیدن شکوه دسته جات مربوط به امام حسین (ع) به این مکتب علاقه مند شده اند ؛ لذا مداحان باید از این ظرفیت برای تبلیغ مکتب استفاده نمایند و به زبانهای دیگر نیز آشنائی داشته باشند و مداحی نمایند.
تقویت اصول مکتب رسالت دیگری است که متوجه مداحان است ؛ جریان مداحی نباید با روشهای موهن، مطالب سست، ضعیف، بی سند و بی محتوا موجب تضعیف اصول مکتب شود ، بلکه باید با روشهای منطقی مداحی نمایند و با پایبندی به اصول سبب تقویت مکتب شوند و لازمه عمل به این رسالت نیازمند شناخت و آموزش و فضل و مسلح به علم بودن است.
محوریت شرع و احکام دین یکی دیگر از رسالت مداحان است، رسالت مهم جریان مداحی محوریت دادن شرعیات و ابلاغ پیامهای شرع و تکالیف دین است چنانکه امام حسین علیهالسلام در معرکه نبرد به اقامه نماز پرداخت آن هم به جماعت؛ در این شرایط یا ادای حقوق دیگران و رعایت حق الناس که امام شرط گزینش اعضای خود را نداشتن دیون و حقوق مردم اعلام کرد و این روش و سیره امام دارای پیامهای و نکات مهم ریز برای همه بشریت است .«حق الناس وحقوق مردم»
مهمترین مشکل مداحی امروز چیست ؟
اساسی ترین مشکل نبود سامان دهی و نهاد فرهنگی خاص برای ساماندهی این جریان است؛ اگر این قضیه حل شود دیگر مسائل و مشکلات حل خواهد شد. مادیات و شغل دانستن این منصب دینی که برخی از مداحان معروف متاسفانه شرط مبالغ گزاف برای حضور در مجالس می نمایند چه درست باشد و چه نباشد این مسائل خلاف شرع و دین است؛ نداشتن معلومات دینی کامل و درست و نشناختن منابع و مقاتل و آگاهی های لازم ؛ نداشتن مجوز از نهاد خاص فرهنگی یا گذراندن دوره های خاص و آزمون و دربرخی موارد نداشتن شایستگی اخلاقی و مذهبی و ... از دیگر مشکلات مداحی امروز جامعه ما است.
توصیه شما به مداحان چیست؟
امام صادق علیه السلام فرمود : «برای ما زینت باشید با اعمالتان دین را تبلیغ کنید و بارفتار تان سبب وهن مکتب نباشید» ؛ بر این اساس مداحان اصولی را بر اساس شریعت و دستورات اهل بیت (ع) درنظر بگیرند و به آنها عمل نمایند برخی از اصول را می توان اینگونه ترسیم نمود: مداحان اخلاص و ایمان به قیام الهی و معنوی امام داشته باشند، مداحان به راهی که در پیش گرفته اند بدون توجه به مسائل مادی عمل نمایند به هیچ وجه به مادیات توجه نداشته باشند.
به مداحی بعنوان شغل نگاه نکنند ؛ بزرگترین آسیب می تواند از این ناحیه متوجه جامعه مداحی شود که به مداحی بعنوان شغل در آمد زا نگاه کنند ؛ به قیام امام حسین (ع) و ابعاد آن توجه نمایند که نهضتی خالصانه بود که جمعی جان برکف گرفته و خالصانه با هدف امام همسو شده و در راه آرمان امام جان بخشیدند، مداح نیز باید اینگونه بینش داشته باشد.
تحقیق و تبیین سیره امام حسین علیه السلام از دوران مختلف زندگی امام تا زمان شهادت توسط مداح صورت گیرد، این سیره به صورت مستند با توسل به منابع معتبر اسلامی باید برای مردم بازخوانی شود تا مردم شناخت بیشتری از ابعاد زندگی امام داشته باشند.
مداح باید شناخت کامل از شخصیت امام و امامت و پرداختن به این موضوع مهم و معرفی ائمه (ع) و استمرار جریان امامت با امام زمان (عج) وسلام الله علیه داشته باشد و این موضوع را بدانند که تمام اعمال، رفتار و محتوای جلساتشان ضبط شده و در قیامت مورد باز خواست قرار خواهند گرفت .
تمام مجالس آنها با محتوا در محضر امام زمان (ع) و اهل بیت (ع) بازبینی و در انظار آنان است؛ لذا باید پاسخگوی سخنان خود باشند و مسئولیت آنرا بر عهده بگیرند، تحقیق و تبیین زیبایی های اخلاقی و رفتاری در سیره امام حسین یکی دیگر از وظایف مداحان است، منبریها باید زیبایی های رفتار فردی و اجتماعی حضرت را مورد توجه قرار داده و مردم را با آن آشنا کنند.
مداحان بهتر است احادیث مربوط به زندگی امام را به صورت شعر و در قالبهای جذاب هنری بیان کنند تا مردم بهتر با زندگی امام و ابعاد روشن و شفاف آن آشنا شوند تا در سبک زندگی خود به کار گیرند، توجه به مفاهیم قرآن و آموزه های قرآنی را مداحان باید مد نظر داشته باشند، چنانکه از طرف سپاه دشمن گزارش شده است که از خیمه های حسین(ع) و یارانش شب عاشورا جز زمزمه و صوت قرآن و مناجات شنیده نمی شد و غیر این چیزی نبود.
مهمترین آسیب های مداحی از نظر شما چه مسائلی هستند؟
وعاظ ،خطابه گران و صاحبان تریبون و منبر ضمن اینکه روضه می خوانند و به شبهات پاسخ می دهند می توانند با استناد به سیره و آیات قرآن منبرهای با معرفتی داشته باشند، یکی از مهمترین آسیبهای جلسات مداحی این است که گاهی سه الی چهار ساعت این مجالس طول می کشد و این آفت بزرگی است که پیامدهای منفی فراوانی داشته و دارد.
مداحان باید از بیان مطلب موهن و شبهه ساز و مطالب سست و بی سند یا سند ضعیف که بهانه ای به دست دشمنان مکتب داده و کلیپای آن در عرض چند دقیقه در تمام دنیا با استفاده از ابزارها و رسانه های فضای مجازی منتشر شده و دست به دست گردیده و مورد استناد دشمنان برای تحقیر مکتب قرار گیرد، پرهیز کنند و برای شناخت آسیب ها بایسته است ابتدا به اصول فوق الذکر توجه نمود جامعه وعاظان و منبری ها و مادحین اگر اصول عزاداری را بشناسند ؛ آسیبهای کمتری در عزاداری ها به وجود خواهد آمد.
نظر شما