خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ از جاده اصلی رشت به سمت انزلی که می روید، بعد از شهر خمام، عنوانی که کنار نام روستا بر تابلو حک شده، وادار به توقفتان می کند: «به فشتکه روستای ملی حصیر ایران خوش آمدید». بنابراین به روستایی می روم تا یکی از مهمترین صنایع دستی گیلان را در این روستا ببینم. قبل از این صنایع دستی بافته شده با گیاه لی را در منطقه آزاد انزلی دیده بودم. فروشندگانی که بافته های روستای فشتکه را به دلیل نزدیکی به این مرکز جمعیتی برای فروش می آوردند؛ زنبیل، سفره، کلاه، سبدهای تزئینی، زیرداغی و... .
بخشی از روستای فشتکه در زمان ایجاد منطقه آزاد انزلی، جزو منطقه آزاد محسوب شد و حالا با افزایش حوزه جغرافیایی، باقی فشتکه هم جزو منطقه آزاد گردید. اکنون از ابتدای فشتکه تا انتهای آن یعنی از جاییکه تابلوی فشتکه اول نصب شده تا انتهای آن که تابلوی فشتکه دوم دیده می شود، جزو منطقه آزاد انزلی است.
وقتی به این روستا قدم می گذارید، گویا همه اهالی در تکاپوی تهیه مواد اولیه و یا بافت و فروش وسایل حصیری هستند. هر روز که آفتاب تندتر می تابد و خبری از باران نیست، برگ های بلند و پهن گیاه لی رو به آفتاب در کوچه ها، کنار جاده، حیاط خانه ها و روی پرچین باغ ها پهن شده است. مردی داس به دست و با پشته ای از گیاه لی از راه می رسد. می گوید، صبح زود به بیشه رفته تا لی ببرد. گیاهی که اگر خلاف جهت بریده شود، از چاقو هم برنده تر است و حتما باید با دستکش بریده شود.
او می گوید: کل تابستان باید لی مورد نیاز خود را بریده و در آفتاب خشک کنیم. برخی با نیسان و وانت به روستاهای اطراف می روند و هرجا زمین مردابی هست لی را چیده و پس از خشک کردن به فروشندگان لوازم حصیری می فروشند. برخی هم که در سطح خرد تولید دارند، خودشان گیاه لی را چیده و خشک می‌کنند. از وقتی فشتکه به عنوان «روستای ملی حصیر» انتخاب شده است، هم تعداد بافندگان خانگی افزایش پیدا کرده و هم فروشندگان و خریداران عمده.
در طول جاده اصلی فشتکه تا منطقه آزاد انزلی، مغازه‌های زیادی برای فروش لوازم حصیری ایجاد شده است. داخل یکی از این مغازه‌ها می‌روم، مغازه اگرچه بزرگ نیست ولی انبوهی از بافته‌های حصیری را در خود جای داده است و چند بانوی جوان مشغول بافتن هستند. یکی از فروشندگان می‌گوید: قبلا تنها لوازم مورد نیاز مانند کلاه سرمزرعه، سفره‌های گرد و بیضی بزرگ و زنبیل برای سرباغ می‌بافتیم ولی چند سالی است با ایجاد تنوع و خلاقیت‌هایی در بافته‌های حصیری، محصولات ما مشتری پسند شده است. حتی از استان‌های دیگر و شهرستان‌های گیلان نیز سفارش کار داریم.
بانوی دیگری هم می‌گوید: اگر در فشتکه به هر خانه‌ای بروید، حداقل یک نفر بافنده هست. برخی فقط تولیدات خانگی دارند و با ایجاد پیج اینستاگرام، محصولات خود را به صورت مجازی بفروش می‌رسانند.
در میانه فشتکه اول، ساختمانی است که تابلوی «خانه حصیر ایران و موزه حصیر» نصب شده است. نزدیک به در ورودی، تصویر«نجفقلی رئوفی» که گفته می شود، ملک خودش را در سال ۱۳۶۰وقف کرده است. به گفته یکی از مطلعین روستا، این ساختمان قبلا حمام عمومی روستا بوده است و اویل به‌عنوان کانون‌های فرهنگی و هنری تغییر کاربری می‌یابد و با مطرح شدن نام فشتکه به عنوان روستای ملی حصیر در سال ۱۳۹۱ به عنوان خانه حصیر ایران و موزه حصیر انتخاب می شود.
«محسن جهاندیده» مسئول اجرایی صنایع دستی در روستای ملی حصیر، می‌گوید: انتخاب این روستا یک پروسه اداری طی شده در شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی است که طی آن تمام اهالی روستا، بافندگان خانگی و دهیار فشتکه با تلاش جمعی به این انتخاب کمک کردند.
وی می افزاید: روستاهای زیادی در دیگر استان‌ها محصولات حصیری می‌بافند. نخست در سال ۱۳۹۵، یک تیم با راه اندازی کاروان پیوند حصیر در کشور تلاش کردند ۱۱ استان را انتخاب کنند سپس از میان این استان‌ها با ارزیابی یک سری شاخصه‌ها یک استان مطرح و در نهایت در ارزیابی عملکرد معاونت صنایع دستی در ۲۹فروردین ماه ۱۳۹۶، «فشتکه» به عنوان روستای ملی حصیر انتخاب شد.
جهاندیده اضافه می‌کند: در فشتکه ۶۷۰ خانوار هست که یک نفر حصیر می‌بافد و در مجموع ۷۰۰ نفر بافنده داریم. از این تعداد، ۴۱۰ نفر عضو رسمی خانه حصیر هستند و شناسنامه بافت حصیر دارند و حدود ۱۵۰نفر، گواهی نامه مهارت فنی و حرفه ای دارند. این ۷۰۰ نفر در گروه‌های حدود ۲۵ نفره فعالیت دارند. یعنی هر فروشگاه و یا کارگاه، ۲۵ نفر بافنده دارد و تولیدات خود را به مشتریان عمده و یا خرد عرضه می‌کنند. در چند سال اخیر، تنوع در حصیربافی بیشتر شده و ۲۰۰ نوع محصول کاربردی با گیاه لی توسط هنرمندان صنایع دستی فشتکه تولید می‌شود.
اگرچه بر تابلوی نصب شده بر خانه حصیر ایران، نام موزه حصیر هم دیده می‌شود، ولی جهاندیده می گوید: قرار است بخشی از خانه حصیر به عنوان «موزه حصیر» راه اندازی شود ولی هنوز سازو کار اجرایی آن تکمیل نشده است. بافته‌های حصیری به شدت در مقابل رطوبت حساس است. گیاهی که از زمین می‌روید، به سرعت می‌تواند تجزیه شده و به چرخه طبیعت بازگردد. استفاده از محصولات حصیری، برخلاف پلاستیک به محیط زیست آسیب نمی‌زند و شاید از همین جنبه باشد که محصولا حصیری با قدمت بالا نداریم تا در موزه حصیر به نمایش درآید.
نظر شما