رویکردها و برنامه های آینده دفاتر مرحوم آیت الله حکیم/ دفاتر متناسب با شرایط به فعالیت فرهنگی و اجتماعی ادامه می دهند

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، آیت الله سیدمحمدسعید طباطبایی حکیم پس از طی دوران حوزوی و تعلّم آموزه‌های دینی و حوزوی و رسیدن به مقام اجتهاد، هرگز خانه نشینی و اُخت گرفتن با کاغذ و کتاب را سرمشق خود قرار نداده و بلکه جزو کُنشگران ضد طاغوتی در دوران صدام بود. فعالیت‌هایی که در نهایت منجر به 8 سال تحمل زندان در این کشور شد. علت زندانی شدن وی، تلاش وی برای راه اندازی و تقویت پیاده روی اربعین در کشور عراق عنوان شده است؛ از این رو وی جزو  فقهای شیعه بود که به جرم احیای مشّایه اربعینی به زندان رژیم بعث افتاد. 

پس از وفات آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی در سال 1371 ش، سید محمد سعید اعلان مرجعیت کرد. اعلان مرجعیت او توأم با اقبال شیعیان عراق به تقلید از وی و آیت الله العظمی سیستانی شد. وی مرجعیت خود در عراق را صرفاً محدود به تعلیم آموزه‌های دینی و حوزوی و تدریس نکرد؛ بلکه با ارسال بعثه‌های دینی-مردمی به نواحی محروم و عشایر دور دست عراق، درصدد حل مشکلات دنیوی و عقیدتی شیعیان دور دست، برآمد.

خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین «سید ریاض حکیم» فرزند آیت الله سید محمد سعید طباطبایی حکیم و مسئول دفتر آیت الله حکیم در ایران انجام داده است که در ادامه می خوانید.

درباره مبارزات آیت الله حکیم در زمان حکومت بعث عراق توضیح بفرمایید؟

آیت الله حکیم در شرایط بسیار سخت و پیچیده که حوزه نجف با آن مواجه بود، زندگی کردند. در زمان طاغوت و حکومت بعثی عراق که فشار زیادی روی مراجع، علما و حوزه نجف وجود داشت، خصوصا بیت آیت الله العظمی حکیم در سختی بودند، صدام کینه خاصی نسبت به بیت آیت الله حکیم داشت و بسیار سعی می کرد تا حوزه علمیه نجف را در رکاب خود نگه دارد اما علما و مراجع حوزه علمیه نجف ایستادگی کرده، زجرها را تحمل کرده، شهید دادند و به زندان رفتند تا اینکه در دوران جنگ، صدام، برای ادامه جنگ و بسیج مردم از علمای دربار در قالب کنفرانس نمایشی دعوت کرد تا از حضور آنها برای اعلام جهاد به نفع رژیم صدام سوء استفاده کند. افرادی که در کنفرانس دعوت بودند، جایگاه مردمی نداشتند؛ بنابراین صدام اصرار داشت تا بیت آیت الله حکیم در کنفرانس شرکت کند و حتی قصد داشتند ریاست کنفرانس را بر عهده بیت ایشان بگذارد.

در این مدت بسیار تهدید شدیم. صدام نماینده مخصوص به نجف فرستاد و با برخی بزرگان نجف دیدار داشتند و آنها را صراحتا تهدید کردند که اگر در کنفرانس مذکور شرکت نکنند به عنوان دشمن تلقی می شوند. شرایط به گونه ای شد که این افراد برای اینکه در کنفرانس شرکت نکنند چند روز مانده به برگزاری آن نجف را ترک کردند و در ملاء عام حاضر نمی شدند. آیت الله حکیم و بیت ایشان نیز تا زمان برگزاری و اتمام کنفرانس در سامرا حضور داشتند و در نهایت نیز این کنفرانس شکست خورد و مشخص شد نمایشی بوده.

آیت الله حکیم چه زمانی دستگیر شدند و در مدت زمانی که زندانی بودند چه اقداماتی انجام دادند؟

دو هفته بعد از کنفرانس، نیروهای امنیتی به بیت آیت الله حکیم حمله کردند و دهها نفر دستگیر و به بغداد منتقل شدند. نظر آیت الله حکیم این بوده که باید تحمل کرده و در برابر این شرایط ایستادگی کنیم و در مدت هشت و نیم سالی که در زندان بودیم، پایگاهی برای ما و سایر زندانیان بود. آیت الله حکیم همواره بر ایستادگی، صبر، تحمل و تسلیم امر خداوند، قبول قضا و تقدیر الهی تاکید می کردند.

بعد از آزادی آیت الله حکیم از زندان بعث عراق چه اتفاقاتی رخ داد؟

رژیم صدام پس از آزادی بیت آیت الله حکیم از زندان سیاست جدیدی در پیش گرفت مبنی بر اینکه مرجعیت نجف باید مرجعیت عربی باشد. در مقابل فشارها و تهدیدهای متعدد رژیم ایستادگی هایی انجام شد و همین اقدام آیت الله حکیم باعث شد تا مدت زمان طولانی مرجعیت ایشان احراز نشود. کم کم و به تدریج افرادی باید به آیت الله حکیم مراجعه می کردند به طوری که بسیار آرام متصدی شأن مرجعیت شدند.

درباره فعالیت های آیت الله حکیم در حوزه های مختلف توضیح دهید؟

آیت الله حکیم فعالیت های تبلیغی و کمک به مردم را در برهه های مختلف داشتند. به تدریج دفاتری در کشورهای ایران، پاکستان، هند، افغانستان، سوریه و لبنان راه اندازی و مشغول فعالیت شدند.

پس از سقوط صدام نحوه تعامل و مواجهه آیت الله حکیم با مسایل جهان اسلام چگونه بود؟

آیت الله حکیم پس از سقوط صدام در مقابل حوادثی که در عراق رخ می داد، سعی کرد با آیت الله سیستانی هماهنگی کامل داشته باشد. دیدیم که 18 سال همواره موضع گیری های ایشان و آیت الله سیستانی متفق بود و هیچ اختلافی در موضع گیری متباین و مخالف آیت الله سیستانی وجود نداشت و هر جا اختلاف نظری بود، نظر آیت الله سیستانی را ارجح دادند و این هم اثر مثبت خود را داشت چرا که مردم نجف دریافتند مرجعیت نجف یکدست است و تضاد و تناقضی در مسایل مختلف و موضع گیری ها وجود ندارد که این امر باعث منشا تقویت جایگاه مرجعیت در حوزه نجف اشرف شد.

پس از رحلت آیت الله حکیم رویکرد و برنامه های دفاتر ایشان در کشورهای مختلف چگونه خواهد بود؟

یکی از اهتمامات آیت الله حکیم تربیت طلاب، پیگیری مشکلات طلاب حوزه علمیه نجف، تبلیغ در داخل و خارج عراق بود و دفاتر ایشان در نجف و خارج از آن سالانه هزاران مبلغ به مناطق مختلف ارسال می کرد و در مواردی کمک هایی هم صورت می گرفت اما پس از رحلت ایشان قبل از برگزاری مراسم تدفین مهر شخصی و مهر دفتر نجف را ابطال کردیم و به دفاتر دیگر سفارش شد تا مهرها جمع شود و در این ایام و تا قبل از اربعین حسینی عناوین دفتر مرجعیت در کشورهای مختلف حذف می شود.

اگر امکانات و فرصتی باشد، متناسب با شرایط و موقعیت هر شهر و کشور در قالب حوزه، موسسه و مدرسه این دفاتر فعالیت خواهند کرد و خدمات ارایه شده به طلاب، فقرا و خدمات فرهنگی، چاپ کتاب، فعالیت های فرهنگی و اجتماعی و علمی انجام خواهد شد تا قبل از اربعین عنوان دفاتر حذف می شود و هیچ فعالیتی با عنوان دفتر مرجع تقلید انجام نمی شود و تابلوها نیز جمع آوری می شود تا بتوانیم مانند سایر اساتید و مبلغان و روحانیون حوزه انجام وظیفه کنیم.