خبرگزاری شبستان؛ گروه اندیشه: قیام امام حسین(ع) حرکت اعتراضی امام حسین(ع) علیه حکومت یزید بن معاویه بود که به شهادت او و یارانش در دهم محرم سال ۶۱ هجری و اسارت خانواده‌اش انجامید. این حرکت با خودداری امام حسین(ع) از بیعت با حاکم مدینه به‌عنوان نماینده یزید و خروج از مدینه در رجب سال ۶۰ قمری آغاز شد و با برگشت اسیران به مدینه پایان یافت. هدف اصلی امام حسین(ع) از قیام چنانکه در وصیتش به محمد بن حَنَفیّه آمده است بازگرداندن جامعه اسلامی به مسیر صحیح و مبارزه با انحرافات بوده است. قیام امام حسین(ع) سبب شکل‌گیری قیام‌هایی علیه حکومت بنی‌امیه شد و در سقوط آن نقش داشت. برای بازشناسی علت و زمینه های قیام ابا عبد الله الحسین(ع) با حجت الاسلام و المسلمین «امیر علی حسنلو» استاد حوزه و مدیرگروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه گفت و گویی ترتیب داده که مشروح آن در ادامه قابل ملاحظه است.
لطفا علل و زمینه های قيام امام حسين(ع) را شرح دهید؟
آگاهان جامعه بايستي موقعيت و شخصيت خود را بشناسند و در فكر جامعه و نجات مظلومان باشند، دراين دوره برخی از صحابه ی پيامبر(ص) در اثر رفاه‌طلبي و گرايش به فرار از سختي‌ها و علاقه به زندگي دنيوي و لذايذ مادي و سطحي‌نگري، وظيفه خطير خود را فراموش كرده و نواهي خود را مطابق با اميال خويش تفسير مي‌نمودند و در كژراهه گام بر مي‌داشتند.
ازاين روی بی اعتنا نسبت به انحرافات شده بودند که امام حسین(ع) با تأمل دراين شرايط سخت که به چشم خود ديد، دين جدش به راحتی وبدون هيچ اعتراضی مورد تمسخر و تعرض افرادی قرار گرفته که ادعای جانشينی اورا دارند و اين وضع برای انسان آگاه وغيرت مند قابل سکوت وگذشت نيست ازاين روی قيام علنی واعلام مخالفت را تنها راه آن ديد. آن حضرت ابتدا با آگاهی دادن وهشدار کار خود را شروع کرد و در خطبه های خود درمقابل انحرافات جبهه گيری نمود و فرمود: «شما اي گروه حاضر! اي گروهي كه به علم و دانش شهرت داريد و از شما به نيكي ياد مي‌شود و به خيرخواهي و اندرزگويي و به راهنمايي در جامعه معروف شده‌ايد و به خاطر خدا در دل مردم پيدا كرده‌ايد به طوري كه مردم مقتدر از شما بيم دارد و ناتوان به تكريم شما برمي‌خيزد... آيا بر همه اين احترامات و قدرت‌هاي معنوي از اين جهت نايل نگشته‌ايد كه به شما اميد مي‌رود تا به اجراي قانون خدا كمر ببنديد گرچه در مورد بيشتر قوانين خدا كوتاهي كرده‌ايد! بيشتر حقوق الهي را كه به عهده داريد فرو گذاشته‌ايد مثلاً حق ملت را خوار و خفيف كرده‌ايد و حق افراد ناتوان را ضايع كرده‌ايد من از اين بيمناكم كه نكبت خشم خدا بر شما فرود آيد.. و نيز از آن جهت بر شما بيمناكم كه به چشم خود مي‌بينيد تعهدات در برابر خداوند گسسته و زير پا نهاده شده است، اما نگران نمي‌شويد در حالي كه به خاطر پاره‌اي از تعهدات پدرانتان آشفته مي‌شويد اينك تعهداتي كه در برابر پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ انجام گرفته مورد بي‌اعتنايي است.»
چنانكه در فرازي از خطبه آمده است. پس از رحلت نبي اكرم انحرافات از سنت و سيره آن حضرت آغاز شد چون به وصيت حضرت درباره جانشيني عمل نشد. ديگر سنن و روش آن حضرت نيز متروك مي‌شد، اما برخي از صحابه در بين امت اسلام بودند كه خودشان را پايبند عمل به گفتار و روش‌هاي پيامبر مي‌دانستند. برخي از خلفا نه تنها به سنت پيامبر اعتنا نكردند بلكه خودشان بدعت‌هاي زيادي در تاريخ بوجود آوردند كه هنوز نيز آثار و پيامدهاي منفي آن در جوامع اسلامي ديده مي‌شود، وقتي اطاعت و فرمانبرداري از رهبر در جامعه از بين رفت و هر كس براي خودش، خودسرانه اقدام نمود، آن جامعه به هرج و مرج كشيده شده و اهداف و ارزش‌ها در آن از دست خواهد رفت.
نمونه از انحراف هایی را که بعد از رحلت پیامبر(ص) در حکومت اسلامی ایجاد شده را که عامل اصلی قیام امام حسین(ع) شد، بیان بفرمایید؟
معاويه توسط عمر در شام به قدرت رسيد و از حكومت علوي تمرد نمود، در دوره خلافت عثمان مفاسد اجتماعي در بين صحابه و جامعه اسلامي به علت گرايش شديد به اشرافيگري و برخورداري از زندگي تجملاتي گسترش‌يافته بود و خواص به فساد كشيده شده و ارزش‌ها را فراموش كرده بودند.
با اين روند امام حسین(ع) قيام خونين خويش را در چنين جامعه‌اي ضروري مي‌دانست كه در خطبه آن حضرت علل قيام مشخص شده و حضرت بارها تكرار نموده كه من براي اصلاح در دين جدم كه از سوي بني‌اميه منحرف شده و اخلاق مردم را نيز به فساد كشيده است قيام مي‌كنم.
آیا مسلمانی تنها منحصر به انجام فرائضی چون نماز و روزه و حج است؟
در ابتدا لازم است كه متذكر شويم كه دين اسلام تنها در انجام فرائضي چون نماز و حج و روزه خلاصه نمي‌شود و كسي كه مسلماني را منحصر در اين فرائض بداند از نگرش روايات اسلامي و پيشوايان ديني نمي‌تواند ادعاي مسلماني كند، مسلماني يعني عمل به محتواي كامل دين، نماز و روزه‌اي كه نتواند در انسان تحول دروني و غيرت ديني و شجاعت ايجاد كند نه به درد دنيا و نه به درد آخرت مي‌خورد، اسوه و الگوي ما در اسلام واقعي و ايمان واقعي پيامبر اكرم و اميرمؤمنان و ساير ائمه هستند، مگر پيامبر اكرم فقط نماز مي‌خواند و روزه مي‌گرفت و حج به جاي آورد، اگر سيره آن حضرت را مطالعه بفرمائيد حقيقت براي شما روشن خواهد شد كه اسلام منحصر در اعمال خشك و خالي نيست و نمازي كه اسلام از مؤمن مي‌خواهد نماز واقعي است و آن نماز براساس قران اين نماز است: «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ»نماز بايد انسان را از ارتكاب تمام بدي‌ها و منكرات باز دارد و اگر كسي مدعي نماز خواندن است و پس از نماز مرتكب جرم و معاصي و انواع گناهان مي‌شود در حقيقت نماز نخوانده است، نماز و حجي كه زندگي انسان رفتار انسان را تحت تأثير قرار ندهد، اعمال ظاهري است، خوارج مگر نماز نمي‌خواندند كه علي آنها را از دم تيغ عدالت گذراند، منافقين زمان پيامبر (ص)كه قرآن درباره آنها در سوره منافقين سخن گفته در نماز جماعت پيامبر حاضر مي‌شدند اما نماز آنها نتيجه كاربردي نداشت لذا قرآن به صراحت آنها را طرد مي‌كند.
وظیفه امروز مسلمین در صیانت از اهداف امام حسین(ع) چیست؟
حفظ نتايج و پيامدهای به دست آمده از قیام سید الشهدا مهمترین وظیفه است که مردم دارند. رسوا نمودن حكومتگران و روشنگري مردم و شناساندن چهرة واقعي بني‌اميه كه حكومت آنها از اول نامشروع و مخالف سيره پيامبر بود، چنانكه برخي از مورخان نوشته‌اند كه پس از نهضت عاشورا عموم مردم يزيد را مورد لعن و ناسزا قرار دادند و به او عيب گرفته و از او روي گرداندند. بنابراين مشروعيت مردمي حكومت بني‌اميه نيز به زير سؤال رفت لذا يزيد پس از وقوف از خطر اين مسئله عبيدالله را محكوم به انجام اين عمل نموده و او را سرزنش كرد.
یکی دیگر از وظایف مسلمین در صیانت از اهداف امام حسین(ع) احياء و زنده نمودن برخي از ارزش‌ها مانند قيام و شهادت در مقابل حكومت جائران و مستكبران است. مردم حجاز در دوره خفقان و سياه معاويه و عمال او هرگز تصور غلبه بر اين جوّ و فضاي سياسي حاكم را نداشتند و از ترس و هراس هرگز در فكر قيام بر عليه اين دستگاه را نداشتند بطوري كه او به راحتي خلافت را تبديل به سلطنت موروثي نمود و به زور براي فرزند فاسقش بيعت گرفت. امام با قيام خود ارزش شهادت را احياء كرد و شجاعت قيام و مبارزه و آزادگي را به مردم معاصر خود و نسل‌هاي بعدي درس داد و آموخت، امام معيار ارزش‌ها را مطرح نمود و به جامعه حيات داد.
قيام عاشورا بهترين الگويي براي آزادگان جهان شد كه پس از اين نهضت تمام حكومت‌هاي ستمكاران شكننده شد با اينكه سركوب و قتل در رأس كار بني‌اميه و بني‌عباس بود ولي مردم از مرگ بيم نداشتند و قيام مي‌نمودند كه پس از قيام امام حسين قيام توابين، و قيام مختار و قيام‌هاي ديگر در نواحي مختلف جامعه اسلامي كه از عناصر و شخصيت‌هاي برجسته‌اي كه از صحابه بزرگ بودند رهبري اين قيامت‌ها را عهده‌دار بودند مانند سليمان بن صرد و... عبدالله عفيف ازدي بدون هيچ ترسي بر يزيد اعتراض و و از او اظهار تنفر نمود.
چه قیام هایی پس از نهضت عاشورا از قیام امام حسین(ع) الگو برداری کردند؟
تمام قيام‌هاي سرزمين‌هاي اسلامي پس از نهضت عاشورا به گونه‌اي از اين نهضت اقتباس الگو داشتند و به ارزش‌هاي مكتب عاشورا پايبند بودند، نمونه ملموس و محسوس آن قيام امام خميني(ره) و انقلاب اسلامي است كه در جريان آن قرار داريد و مي‌دانيد كه شهداي جنگ تحميلي با استناد به كدام مكتب ازجان خويش در راه دفاع از استقلال و هويت ايران اسلامي گذشتند و در پانزده خرداد 42 مردم با استناد به چه ارزش‌هايي در مقابل رژيم طاغوت در برابر گلوله‌هاي آتشين جانفشاني كردند.
امام با نهضت سرخ خويش اسلام اصيل محمدي ـ صلي الله عليه و آله ـ را با اسلام اموي، عباسي و آمريكايي از هم جدا كرد و تا هستي برقرار است حق و باطل را از هم تمايز نمود. بني‌اميه بنام اسلام و به عنوان جانشين پيامبر بدعت‌هاي فراواني در تاريخ اسلام بوجود آوردند، آنها در حال مستي بر مردم امامت مي‌نمودند معاويه بقدري از نام اسلام به سود خود بهره جست و مردم شام را نموده بود كه روز چهارشنبه بر مردم نماز جمعه خواند و مردم نيز بدون كوچكترين اعتراضي بر او اقتدا كردند.
بني‌اميه با اين اعمال و رفتار خود اسلام را كاملاً وارونه نمودند اگر قيام امام حسين ـ عليه‌السلام ـ نبود امروز اسلام واقعي از اسلام اموي متمايز نبود ـ آنها مردم شام را چنان فريفته بودند كه گمان مي‌كردند پيامبر خويشاني غير از آنها ندارد..
نظر شما