بزرگترین ویژگی اخلاقی پیامبر(ص) حلم و بردباری است

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ انسان در زندگی برای دستیابی به مدارج بالاتر اخلاقی و تربیتی نیازمند الگو و سرمشقی مطمئن است. طبق آیات قرآن کریم و روایات پیشوایان دینی و ائمه معصومین(ع)، نیکوترین و مناسب ترین الگو رسول گرامی اسلام (ص) است. به طور قطع انسان با الگو گیری از آن حضرت می تواند هم در دنیا و هم در آخرت سعادتمند شود. به مناسبت رحلت پیامبر اکرم (ص) خبرگزاری شبستان گفتگویی با حجت الاسلام سید مهدی واعظ موسوی مشاور خانواده و کارشناس دینی در خصوص سیره اخلاقی و تربیتی رسول اکرم (ص) داشته که در ادامه می خوانید:

مهمترین سیره اخلاقی و تربیتی پیامبر اکرم (ص) چیست؟

بزرگترین سیره اخلاقی پیامبر اکرم (ص) حلم و بردباری و کنترل خشم است، در دنیای امروز هنوز مردم دنیا در آرزوی این هستند که بتوانند خشم خود را کنترل کنند، خشم یک هیجانی است که کسی کمتر می تواند کنترل کند. ما هر روز در دفتر مشاوره شاهد حضور خانم ها و آقایانی هستیم که نمی توانند خشم خود را کنترل کنند به همین دلیل زندگی های زیادی به طلاق منجر می شود و اتفاقات غیرقابل جبران به دلیل غلیان خشم و تهییج هیجان خشم رخ می دهد.

ولی پیامبر اکرم (ص) بر خشم خود مسلط بودند و در مورد ایشان نقل شده که همسران ایشان می گویند:" هیچ گاه پیامبر (ص) به خاطر خود عصبانی نشد بلکه به خاطر پروردگار خود خشم داشت" و این بسیار مهم است که انسانی در طول عمر خود برای خود عصبانی نشود و خشم او منشا نفسانی نداشته باشد بلکه خشم او منشا ربانی داشته باشد و در واقع این خشم مقدس است.

پیامبر اکرم (ص) به قدری در اخلاق فرا دست هستند که در تعبیر بی نظیری که قرآن آیه 4 سوره قلم در مورد ایشان دارد؛ می فرماید: «إِنَّكَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِيمٍ در حقیقت تو به نیکو خلقی عظیم آراسته‌ای». به تعبیر من گویا خلق عظیم و اخلاق بزرگ یک مرکب و راهواری است که پیامبر اکرم (ص) بر این مرکب نشسته و پیروزمندانه به پیش می تازد، به عبارتی پیامبر اکرم (ص) بر گرده اخلاق و بر مرکب و راهوار اخلاق سوار است.

گاهی می گوییم فلانی خوش اخلاق است و گاهی می گوییم فلانی اخلاق در مشت اوست و گاهی می گوییم فلانی خود اخلاق است، هر کدام از این ها تعبیرات مختلفی دارد و من فکر می کنم زیباترین تعریف را در مورد پیامبر قرآن کریم کرده است.

چرا پیامبر گرامی (ص) به رحمه للعالمین مشهور هستند؟

قرآن کریم در آیه 107 سوره انبیا نیز از رسول گرامی اسلام تعریف کرده و می فرماید: «وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم». این تعبیر عجیبی است یعنی پیامبر برای همه هستی، عالمیان و عوالم، رحمت است و فقط برای انسان ها رحمت نیست.

همچنین قرآن کریم در آیه 110 سوره کهف پیامبراکرم (ص) را به بشر تعبیر کرده است  و می فرماید: «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَر مِثْلُکُمْ یوحی إلَی ... بگو همانا من بشری همچون شمایم و فقط به من وحی می شود». فرشته دارای خشم، غضب، شهوت، امیال نفسانی، هیجان و ... نیست اما رسول اکرم (ص) مانند همه انسان ها هستند و تنها تفاوت ایشان با دیگر انسان ها در نزول وحی بود.

سه تعبیر در مورد انسان در قرآن شده ، وقتی می خواهد شخصیت تاریخی انسان را مورد لحاظ قرار دهد قرآن می گوید: یا بنی آدم، یعنی ناظر به تاریخ و گذشته تاریخی انسان است، وقتی می خواهد جنبه های روانشناسی او را مد نظر قرار دهد می فرماید: یا ایها الانسان و کلمه انسان به کار می برد و وقتی قرآن می خواهد جنبه مادی انسان را مد نظر قراردهد که انسان یک وجود مادی است تعبیر به بشر می کند.

انسان یک وجود مادی است که گرسنه، تشنه و خسته می شود خشم و غضب دارد، پیامبر گرامی (ص) نیز همین گونه هستند اما تفاوت او با دیگر انسان ها این است که توانسته تمام اینها را مدیریت کند و به جایی برسد که قرآن او را «انک علی خلق عظیم» یا «ما ارسلناک رحمه للعالمین» و یا «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه» مورد خطاب قرار دهد تا دیگر انسان ها به عنوان اسوه حسنه به او تاسی کنند و مقتدای عالم و الگو برای همه هستی باشد. در واقع همه این آیات به ما می خواهد بگوید: پیامبر (ص) مانند ما بشر هستند که برای همه رحمت هستند و دارای خلقی عظیم هستند.

یکی از نمونه های بارزی که در مورد پیامبر ما وجود دارد که او را متفاوت کرده است این است که پیامبر(ص) ما مانند همه پیامبران از جمله حضرت یوسف که دست رد به زلیخا زد در مقابل قریش و پیشنهادات دنیوی آنان ایستاد و مقاومت کرد و دست از رسالت خود برنداشت و با وجود اینکه در مکه تحت فشار بودند فرمودند: "اگر خورشید را کف دست راستم و ماه را کف دست چپم بگذارید دست از رسالت نمی کشم". همه این خصوصیات است که به پیامبر عظمت داده است.

مهمترین دغدغه پیامبر(ص) در زمان رحلت خود برای امت اسلامی چه بود؟

رسول گرامی اسلام (ص) دغدغه های زیادی برای امت خود داشتند اما مهمترین نگرانی و دغدغه پیامبر(ص) را یکی می توان یکپارچه بودن و یکپارچه ماندن امت خود دانست. ایشان می خواستند هیچ گاه بین امت خود اختلاف نیفتد، وحدت کلمه داشته باشند و ید واحده و یکی باشند و دیگری زرق و برق دنیا مسلمانان را به خود مشغول نسازد که در این صورت از مرگ می ترسند و وقتی از مرگ بترسند دشمنان بر آنان پیروز خواهند شد و فرهنگ شهادت طلبی کم رنگ و یا از بین خواهد رفت.

وقتی مسلمانان به سوی غنایم، ذخایر دنیا، مادیات و زرق و برق دنیا بروند، شهادت طلبی فرهنگ رایجی نخواهد بود و دشمنان بر مسلمانان پیروز خواهند شد. این دو دغدغه ای اصیل و اصلی پیامبر نسبت به امت خود بود.