به گزارش خبرگزاری شبستان، آخرین روز ماه صفر مصادف با شهادت حضرت امام رضا (ع) است. علی بن موسی بن جعفر معروف به امام رضا (ع) هشتمین امام شیعه های اثنا عشری (شیعه دوازده‌امامی) است. امام رضا ۲۰ سال امامت را بر عهده داشت تا اینکه مأمون عباسی او را به اجبار به خراسان آورد و به اکراه، ولیعهد خویش کرد. طبق نظر بیشتر علماء و مورخین سال شهادت امام رضا (ع)، ۲۰۳ق و سن امام رضا در زمان شهادت ۵۵ سال بوده است. در مورد علت شهادت امام رضا (ع) توسط مأمون، دلایل مختلفی ذکر شده است: غلبه امام بر علمای مختلف در جلسات مناظره و استقبال پرشور مردم از امامت امام در مراسم نماز عید : (نماز عید نمازی که مسلمانان(شیعه و سنی) در دو روز عید فطر و عید قربان بعد از طلوع خورشید اقامه می‌کنند).
مأمون از این حادثه احساس خطر کرد و متوجه شد دادن ولایت عهدی به امام، اوضاع را علیه وی سخت‌تر کرده است. از این رو، مراقبانی برای آن حضرت گمارد تا مبادا اقدامی بر ضد مأمون انجام دهد. امام از مأمون وحشتی نداشت و در اکثر اوقات به او چنان جواب می‌داد که ناراحتش می‌کرد. این وضع نیز باعث خشم مأمون و زیادتر شدن دشمنی وی نسبت به حضرت می‌شد، هرچند آشکار نمی‌کرد. چنانکه نقل شده هنگامی که مأمون از خبر یکی از فتوحات نظامی‌اش خوشحالی می‌کرد، امام رضا (ع) به او گفت: «ای امیر مؤمنان، از خدا بترس درباره امت محمد (ص) و آنچه که خدا به تو واگذار کرده است. تو امور مسلمین را تضییع کرده‌ای و…»
حدیث سلسلة الذهب که در نیشابور از ایشان نقل شده است بسیار معروف است. مأمون میان امام رضا (ع) و بزرگان دیگر ادیان و مذاهب جلسات مناظره تشکیل می‌داد که سبب شد همگی به برتری و دانش او اقرار کنند و نهایتا مأمون حضور آن حضرت را تاب نیاورد و ایشان را در طوس به شهادت رساند.
صلوات خاصه امام رضا (ع) از اعمال شب و روز شهادت امام رضا
در شب شهادت امام رضا و یا هر زمان دیگری (هر زمان که حاجتی هست یا هرگاه دلتنگ امام خود می‌شویم) می‌توان با خواندن صلواتی که به عنوان صلوات خاصه امام رضا (ع) معروف است، به ایشان متوسل شویم.
اللهّمَ صَلّ عَلی عَلی بنْ موسَی الرّضا المرتَضی الامامِ التّقی النّقی و حُجَّّتکَ عَلی مَنْ فَوقَ الارْضَ و مَن تَحتَ الثری الصّدّیق الشَّهید صَلَوهَ کثیرَهً تامَهً زاکیَهً مُتَواصِلهً مُتَواتِرَهً مُتَرادِفَه کافْضَلِ ما صَلّیَتَ عَلی اَحَدٍ مِنْ اوْلیائِکَ.
خدایا رحمت فرست بر علی بن موسی الرضا امام با تقوا و پاک و حجت تو بر هر که روی زمین است و هر که زیر خاک، رحمت بسیار و تمام با برکت و پیوسته و پیاپی و دنبال هم چنان بهترین رحمتی که بر یکی از اولیائت فرستادی.
زیارت مختصر امام رضا علیه السلام از اعمال شب و روز شهادت امام رضا
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وَلِىَّ اللَّهِ وَابْنَ وَلِیِّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّهَ اللَّهِ وَابْنَ حُجَّتِهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اِمامَ الْهُدى وَالْعُرْوَهَ الْوُثْقى وَرَحْمَهُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ اَشْهَدُ اَنَّکَ مَضَیْتَ عَلى ما مَضى عَلَیْهِ آبآؤُکَ الطّاهِرُونَ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ لَمْ تُؤْثِرْ عَمىً عَلى هُدىً وَلَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ اِلى باطِلٍ وَاَنَّکَ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَلِرَسُولِهِ وَاَدَّیْتَ الاَْمانَهَ فَجَزاکَ اللَّهُ عَنِ الاِْسْلامِ وَاَهْلِهِ خَیْرَ الْجَزآءِ اَتَیْتُکَ بِاَبى وَ اُمّى زآئراً عارِفاً بِحَقِّکَ مُوالِیاً لاَِوْلِیآئِکَ مُعادِیاً لاَِعْدآئِکَ فَاشْفَعْ لى عِنْدَ رَبِّکَ
پس بچسبان خود را به قبر و ببوس آنرا و بگذار دو طرف روى خود را بر آن پس بگرد به جانب سر و بگو: (در صورتیکه از راه دور هستید در دل نیت حضور در کنار حضرت را داشته باشید)
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مَوْلاىَ یَا بْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَرَحْمَهُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ اَشْهَدُ اَنَّکَ الاِْمامُ الْهادى وَالْوَلِىُّ الْمُرْشِدُ اَبْرَءُ اِلَى اللَّهِ مِنْ اَعْدآئِکَ وَاَتَقَرَّبُ اِلَى اللَّهِ بِوِلایَتِکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ وَرَحْمَهُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ
سلام بر تو اى ولى (و نماینده ) خدا و فرزند ولى او سلام بر تو اى حجت خدا و فرزند حجت او سلام برتو اى پیشواى هدایت و رشته محکم حق ، و رحمت خدا و برکاتش نیز بر تو باد گواهى دهم که تو به همان راهى رفتى که پدران پاکت بدان راه رفتند درودهاى خدا بر ایشان باد اختیار نکردى کورى (گمراهى ) را بر هدایت و تمایل نگشتى از حق بسوى باطل و تو براستى خیرخواهى کردى براى خدا و پیامبرش و پرداختى امانت را پس خداوند پاداشت دهد از دین اسلام و مسلمانان به بهترین پاداش ، آمده ام پدرم و مادرم به فدایت به درگاه تو براى زیارت با معرفت به حق تو و دوستدارم دوستانت را و دشمنم با دشمنانت پس شفاعت کن از من در نزد پروردگارت…
سلام بر تو اى مولا و سرور من اى فرزند رسول خدا و رحمت خدا و برکاتش بر تو باد گواهى دهم که توئى امام راهنما و سرپرست با رشد و هدایت بیزارى جویم بدرگاه خداوند از دشمنانت و تقرب جویم بدرگاه خدا بوسیله دوستى تو درود خدا و رحمت خدا و برکاتش بر تو باد
نماز حاجت، از حضرت امام رضا علیه السلام از اعمال شب و روز شهادت امام رضا
حضرت امام رضا علیه السلام فرموده اند: «هرگاه دچار امر دشوارى شدى، دو رکعت نماز بخوان؛ در یک رکعت «حمد» و «آیه الکرسى» و در رکعت دیگر «حمد» و «إنّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَهِ الْقَدْرِ»، سپس قرآن را بردار و بالاى سر خود قرار بده و بگو:
أَللَّهُمَّ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ إِلى خَلْقِکَ، وَبِحَقِّ کُلِّ ایَهٍ فیهِ، وَبِحَقِّ کُلِّ مَنْ مَدَحْتَهُ فیهِ عَلَیْکَ، وَبِحَقِّکَ عَلَیْهِ، وَلا نَعْرِفُ أَحَداً أَعْرَفَ بِحَقِّکَ مِنْکَ،
خداوندا؛ به حقّ کسى که او را بسوى آفریدگانت فرستادى، و به حقّ هر آیه اى که در آن است، و به حقّ هر کسى که او را در آن مدح و ثناء گفتى و به حقّ تو بر او، و کسى را نمى شناسیم که آشناتر به حقّ تو از خودت باشد.
ده مرتبه: «یا سَیِّدی یا اَللَّهُ»، ده مرتبه: بِحَقِّ مُحَمَّدٍ، ده مرتبه: بِحَقِّ عَلِیٍّ، ده مرتبه: بِحَقِّ فاطِمَهَ، ده مرتبه: بِحَقِّ الْحَسَنِ، ده مرتبه: بِحَقِّ الْحُسَیْنِ، ده مرتبه: بِحَقِّ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ، ده مرتبه: بِحَقِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، ده مرتبه: بِحَقِّ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، ده مرتبه: بِحَقِّ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ، ده مرتبه: بِحَقِّ عَلِیّ بْنِ مُوسى، ده مرتبه: بِحَقِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، ده مرتبه: بِحَقِّ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، ده مرتبه: بِحَقِّ حَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ، ده مرتبه: بِحَقِّ الْحُجَّهِ.
اى سرور من؛ اى خدا؛ به حقّ حضرت محمّد صلى الله علیه وآله وسلم، به حقّ حضرت على علیه السلام، به حقّ حضرت فاطمه علیهاالسلام، به حقّ امام حسن علیه السلام، به حقّ امام حسین علیه السلام، به حقّ امام سجّاد علیه السلام، به حقّ امام محمّد باقر علیه السلام، به حقّ امام جعفر صادق علیه السلام، به حقّ امام کاظم علیه السلام، به حقّ امام رضا علیه السلام، به حقّ امام جواد علیه السلام، به حقّ امام هادى علیه السلام، به حقّ امام حسن عسکرى علیه السلام، به حقّ حضرت حجّت علیه السلام.
(و اگر چنین کردى) پیش از آنکه از جایت برخیزى، خداوند حاجتت را برآورده مى سازد.
حدیث سِلسِلَهُ الذَّهَب چیست؟
حدیث سلسله الذهب حدیث قدسی منقول از امام رضا(ع) در باب توحید و شروط آن. امام رضا(ع) این حدیث را هنگام عبور از نیشابور به طرف مرو بیان کرده است. راویان این حدیث همگی امامانمعصوم‌اند تا به پیامبر(ص) و سرانجام به خداوند می‌رسد. به همین دلیل این حدیث را «سلسله الذهب» به معنای «زنجیرۀ زرّین» توصیف کرده‌اند. طبق برخی گزارش‌ها، همزمان با نقل حدیث، بیش از بیست هزار نفر آن را مکتوب کردند. بر اساس این حدیث، اعتقاد به توحید باعث نجات از آتش جهنم است، ولی امام رضا(ع) خود را شرط این نجات معرفی کرده است. به گفته عالمان شیعه، منظور امام رضا(ع) اعتقاد به امامت است. این حدیث معروف به حدیث سلسله الذّهب (یعنی زنجیرۀ زرّین) شد چرا که افراد حاضر در سند حدیث، همگی از معصومین هستند؛ یعنی امام رضا(ع) از امام هفتم و او از امام ششم تا اینکه به امام اول می‌رسد و او از پیامبر(ص) و پیامبر از خدای تعالی نقل می‌کند. علاوه بر این نقل شده که امیرى از امیران سامانى، این حدیث شریف را با طلا نوشت و دستور داد آن را با وى در قبر بگذارند. از این رو، برخى همین قضیه را وجه نام گذارى حدیث به سلسله الذهب دانسته‌اند.
علت نامگذاری حدیث به حدیث سِلسِلَهُ الذَّهَب چیست؟
این روایت را بسیاری از بزرگان شیعه از جمله شیخ صدوق(وفات ۳۸۱ق) در کتاب‌های «توحید»،«الامالی»، «معانی الأخبار» و «عیون اخبار الرضا(ع)»، نیشابورى(وفات ۵۰۸ق) در « روضه الواعظین و بصیره المتعظین» و طبرى آملى(وفات ۵۳۳ق) در کتاب « بشاره المصطفى لشیعه المرتضى» با سندها و الفاظ مختلف اما با یک مضمون نقل کرده‌اند.البته شیخ طوسی(وفات ۴۶۰ق) در کتاب امالی خود مضمون این روایت را در دو روایت مختلف بدون جزء پایانی آن«بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» نقل کرده است. برخی معتقدند با توجه به اینکه این روایت از قرن سوم هجری به بعد توسط افراد زیادی نقل شده است و احتمال توافق یا تواطی بر دروغ آن منتفی است این روایت از روایات متواتر به حساب می‌آید. شیخ صدوق در کتاب التوحید چنین نقل کرده است که اسحاق بن راهویه می‌گوید: وقتی امام رضا(ع) در سفر به خراسان به نیشابور رسید، پس از آنکه اراده کرد به سوی مأمون کوچ کند، مُحدِّثان جمع شدند، و عرض کردند:ای پسر پیغمبر (ص) از شهر ما تشریف می‌برید و برای استفاده ما حدیثی بیان نمی‌فرمایید؟ پس از این تقاضا، حضرت سرش را از کجاوه بیرون آورد و فرمود: ««شنیدم از پدرم موسی بن جعفر(ع) که فرمود شنیدم از پدرم جعفر بن محمّد(ع) که فرمود شنیدم از پدرم محمّد بن علی(ع) که فرمود شنیدم از پدرم علی بن الحسینعلیهما السّلام که فرمود شنیدم از پدرم حسین بن علی(ع) فرمود شنیدم از پدرم امیرالمؤمنین علی بن أبی طالب(ع) که فرمود شنیدم از رسول خدا(ص) که فرمود شنیدم از جبرئیل که گفت شنیدم از پروردگار عزّ و جلّ فرمود:
«کلمه «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ» دژ و حصار من است. پس هر کس داخل دژ و حصار من شود، از عذاب من ایمن خواهد بود.»
پس هنگامی که مَرکب حضرت حرکت کرد با صدای بلند فرمود: «با شروط آن و من خود یکی از آن شروط می‌باشم».
نسب، کنیه و القاب امام رضا (ع)
علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، کنیه‌اش، ابوالحسن و مشهورترین لقبش رضا است. برخی منابع گفته‌اند مأمون لقب رضا را به او داد؛ ولی در روایتی از امام جواد(ع) آمده است که این لقب از سوی خداوند به پدرش داده شده است. صابر، رضی و وفی از دیگر القاب آن حضرت است. او به عالم آل محمد نیز شهرت دارد. نقل شده است که امام کاظم(ع) به فرزندانش می‌گفت: «برادر شما علی بن موسی، عالم آل محمد است.»
علت گذاشتن نام رضا برای علی بن موسی بن جعفر
علت نامگذاری رضا بر آن حضرت از چند جهت است:
آن حضرت مورد رضا و پسند خداوند در آسمان، و رسول خدا(ص) و امامان در زمین بود. (بحار الانوار، ج۴۹، ص۴)
مخالف و موافق شیعه و سنی او را پسندیدند و آن حضرت مورد رضا و پسند همه بود.
آن حضرت راضی به رضای پروردگار بود و این خصلت ارزشمند را که مقامی بالاتر از مقام صبر نیست، به طور کامل داشت. (انوار البهیّه، ص ۱۴)
نظر شما