نمی از یَمِ صفات محبوبِ حجازی

به گزارش خبرگزاری شبستان در کرمانشاه ، خداوند مهربانِ مهروَورز در آیه بیست و یکم سوره ی احزاب می فرماید: « لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا: قطعا در ( گفتار و کردار ) پیامبر برای شما الگویی نیکوست؛ برای کسی که به (رحمت) خدا و (رستگاری) روز قیامت امید دارد؛ و ( از برنامه الله غافل نیست و) خداوند را بسیار یاد می کند ».

 

الگو بودن پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ و پیروی و تبعیت صادقانه و درست از ایشان، مستلزم شناخت دقیق وی می باشد. بنابراین شناخت پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ بخصوص در عصر حاضر، برای هر فرد مسلمان در حد وسع و توان، لازم و ضروری است.

 

ماه مولود پیام آور رحمتِ الهی را فرصت مناسبی یافتم تا شمه ای از صفات و تعالیم روحنواز و مهرگسترِ این کانِ صفا را به اختصار بیان نمایم، چرا که حتی یاد ایشان نیز به گفته ی ماموستا ملا محمد بالِخی مشهور به « مه حوی » صفابخش و طرب خیز  است.

 

به زیکر و فیکری شیمه‌ی (مصطفی) وه‌قتت (مصفی) که ** که باسی ئه‌و سه‌فا به‌خشه ته‌ره‌ب خیزه دورئه‌فشانه

 

و به گفته ی استاد سخن سعدی شیرازی: مپندار سعدی که راه صفا  توان رفت جز بر پی مصطفی

 

رحمت بودن برای بشریت

 

خداوند مهربان مهرورز پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ را با این شعار و پیام اساسی به سوی بشریت فرستاد که: « وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَهً لِلْعَالَمِینَ: ما تو را نفرستاده ایم مگر این که رحمتی(فراهم کننده ی خیر و منفعت و دور کننده ی شر و مضرت) برای بشریت باشی»( الانبیاء/۱۰۷) . ذکر این نکته خالی از لطف نیست که: دفع ستم و اجرای عدالت، مقتضای رحمت است. به گفته ی مولانای رومی:

 

راست می فرمود آن بحر کرم   بر شما من از شما مشفق ترم

 

 متخلق به اخلاق اسلامی بودن

 

پیامبر (ص)در زمینه های فردی، خانوادگی و اجتماعی متخلق به اخلاق اسلامی بود؛ و خداوند وی را به قرار داشتن بر فراز قله ی والای اخلاق ستوده و می فرماید: « وَإِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ : قطعا تو دارای اخلاق بسیار والا  هستی» ( القلم/۲ ). در صدر اسلام با وجود انگیزه ی بسیار قوی مخالفان پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ جهت ایراد گرفتن از قرآن و اثبات عدم صدق آن، حتی دشمنان قسم خورده اش نیز نتوانستند در اخلاق پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ کوچکترین نقطه ضعف و ایرادی بیابند.

 

وجود این اخلاق والا در تمام زوایای زندگی اش از جمله در مملکت داری و تعامل با مردم و … کاملا مشهود بود؛ به خلاف اکثر رهبران و سیاستمداران امروزی که وقتی می خواهند وارد اتاق ریاست و سیاست شوند، عبای اخلاق را از تن در می آورند.

۳

انجام امور با لطافت و نرمخویی:

 

پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ کارها را بر اساس رحمت و مهرورزی و به دور ازخشونت و تندروی انجام می داد. ایشان در این زمینه می فرماید: « اِ ن الله رفیق یحب الرفق فی الامر کله: خداوند مهربان و نرمخوست؛ و لطافت و نرمخویی در هر کاری را دوست دارد». ( متفق علیه). و باز هم در این رابطه می فرماید: « ما کان الرفق فی شیء إلا زانه، و لا نزع من شیء إلا شانه: لطافت و نرمخویی در هر کاری، آن را آراسته[ و دلپسند] می کند و عدم وجود آن هم در هر کاری، آن را معیوب[ و ناپسند] می کند». ( صحیح مسلم)

 

پر واضح است که اِعمال خشونت در دعوت و امر به معروف و نهی از منکر، کشتار مردم بی گناه در عملیات های انتحاری و همچنین سرکوب، شکنجه و کشتار آزادیخواهان و عدالت طلبان و…توسط حکام طالم نه تنها در پیام و رسالت محمد ـ صلی الله علیه و سلم ـ هیچ جایگاهی ندارد بلکه کاملا ضد آن نیز می باشد.

۴ 

برخورد کریمانه و احترام آمیز با زیر دستان

پ

یامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ نسبت به زیردستان و افراد ضعیف جامعه با احترام و کریمانه برخورد می کرد؛ و کمترین بی احترامی نسبت به آنها روا نمی داشت. انس بن مالک ـ رض ـ که در ایام رهبری پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ در مدینه در خدمت وی بود، می گوید: « ده سال ـ و در روایتی نه سال ـ به پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ خدمت کردم. قسم به الله! در این مدت کوچکترین توهین و بی احترامی از وی ندیدم[ به عنوان نمونه حتی یک بار هم] برای کاری که انجام دادم، نفرمود: چرا این کار را انجام دادی؟ و برای کاری که انجام ندادم، نفرمود: ای کاش این کار را انجام می دادی!»( صحیح مسلم، حدیث شماره ۲۳۱۰ ).

۵

داشتن دغدغه ی درد و رنج مردم:

 

یکی از صفات بارز پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ دغدغه ی رنج و گرفتاری مردم بود. خداوند علیم و حکیم در وصف ایشان می فرماید: « …عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ..: هرگونه درد و رنج و سختی که به شما برسد، برای او بسیار سخت و گران است» ( التوبه/۱۲۸). به عبارت دیگر نسبت به هرگونه درد، مرارت و مشکل مردم بی تفاوت نبوده؛ و رفع یا کاهش آنها از دغدغه های اصلی ایشان است؛ و در این زمینه هر آنچه را که در توان دارد به کار می بندد. شیخ اجل سعدی شیرازی یکی از شاگردان مدرسه ی نبوی در شعری که برگرفته از سخنان گهربار پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ است، این دغدغه را در قالب شعر ذیل بیان کرده است؛ شعری که اکنون بر سردرِ سازمان ملل نصب شده است:

 

بنی آدم اعضای یکدیگرند

که در آفرینش زیک گوهرند

چو عضوی به درد آورد روزگار

دگر عضوها را نماند قرار

تو کز محنت دیگران بی غمی

نشاید که نامت نهند آدمی

 

 یکی بودن قول و عمل

 

پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ این فرموده ی الهی را نصب العین خود قرار داده بود که: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ. کَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ: ای کسانی که ایمان آورده اید! چرا به آنچه که می گویید، عمل نمی کنید؟ این که چیزی بگویید و بدان عمل نکنید موجب خشم عظیم خداوند می شود ».( الصف/۲ و ۳). ایشان هر سخن و توصیه ای را که بیان می کرد، خودش پیشتر و بهتر از دیگران بدان عمل می کرد. به تعبیر ام المومنین عایشه ـ رض ـ: « کان خُلُقُه القُرآنَ : اخلاقش ( ترجمه ی عملی) قرآن است»( مسند امام احمد/۲۵۸۱۳) و به راستی پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ آیینه ی تمام نمای رهنمودهای قرآن بود.

 

 ساده زیستی در اوج قدرت

 

پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ در عین این که رهبر جامعه بود خوراک، پوشاک و مسکنش با مردم عادی و ضعیف جامعه تفاوتی نداشت. به گفته ی مه حوی:

 

له گه‌ل ئه‌م ئیحتشامه زوهدی دونیایی ته‌ماشا که

که یه‌ک له‌ت نانی جو بوو قووتی یا خورما دوو سی دانه

خودش کاخ نشین نبود و مردم، کوخ نشین؛

خودش سیر نبود و مردم، گرسنه و محتاج نان شب و…

 

 رعایت قانون و عدالت نسبت به همه

 

پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ در اجرای قانون و عدالت کوچکترین تفاوتی بین خود و دیگران قائل نبود؛ و تحت هیچ شرایطی روابط را بر ضوابط ترجیح نمی داد؛ و کسی از بیان حق و یا شکایت نسبت به خودش ـ شخص اول مملکت ـ و یا هر مسئول دیگری دچار ترس و لکنت زبان نمی شد؛ و آن را با خیال آسوده بیان می کرد. « یک بار زن سرشناسی از قریش مرتکب دزدی شد؛ و اجرای قانون در مورد وی برایشان سنگین بود. بنابراین پس از رایزنی اسامه بن زید ـ رض ـ را که محبوب پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ بود، جهت شفاعت و عدم اجرای قانون(حد) نزد وی فرستادند؛ و در این باره با ایشان سخن گفت. پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ فرمود: آیا درباره ی [عدم اجرای] حدی(قانونی) از حدود(قوانین) الهی شفاعت می کنی؟! سپس برخاست و فرمود: کسانی قبل از شما بودند که اگر بزرگ و [آقازاده ای] از آنها دزدی می کرد، وی را رها کرده و محاسبه نمی کردند؛ و اگر فرد ضعیفی از آنان دزدی می کرد، حد(و قانون) را در باره اش اجرا می کردند.به خدا سوگند! اگر فاطمه دختر محمد دزدی کند، حد( و قانون) را در موردش اجرا خواهم کرد».( متفق علیه)

۹

حضور فعال در امور مفید اجتماعی

 

پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ نسبت به وضعیت جامعه بی تفاوت و منفعل نبود؛ و همیشه در فعالیت ها و امور اجتماعی حضوری فعال داشت؛ که یکی از نمونه هایش حضور وی در پیمان حلف الفضول جهت بازستاندن حق مظلومین از ظالمین بود. ایشان پس از بعثت درباره ی این پیمان می فرماید:« لقد شهدت فی دار عبدالله بن جدعان حلفا ما احب ان لی به حمر النعم و لو ادعی به فی الاسلام لاجبت: در منزل عبدالله بن جدعان به همراه عموهایم در پیمانی مشارکت کردم، که حاضر نیستم آن را با شتران سرخ موی( نماد گرانبهاترین وسیله ی جهان) عوض نمایم. اگر اکنون نیز به مشارکت در چنان پیمانی دعوت شوم، آن را می پذیرم»( سیره ابن هشام ج ۱، ص ۱۳۴ ).

 

شایسته است که پیروان وی نیز به تاسی از ایشان به جای این که کنج عزلت و عافیت گزیده و زانوی غم بغل گیرند، آستین همت را بالا زده و با حکمت، صداقت و شجاعت در راه اصلاح گام بردارند. به گفته ی علامه اقبال لاهوری:

 

نهنگی بچه خود را چه خوش گفت ** به دین ما حرام آمد کرانه

به موج آویز و از ساحل بپرهیز ** همه دریاست ما را آشیانه

 

امیدوارم بکوشیم با شناخت دقیق و عمیق پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ و به تاسی از ایشان بتوانیم پیام رحمت و مهرورزی وی را به صورت عملی در خانواده و جامعه گسترش دهیم.

 

خودایا هه‌م له تو حوببی ره‌سول و ئه‌تباعی ئه‌و

که ئیکسیری مسی ماهییه‌تی مه‌غشوشی ئینسانه

بباری یا ره‌بی هه‌ر له‌حزه سه‌د له‌ک بارشی ره‌حمه‌ت

له سه‌ر ئه‌و هه‌م له سه‌ر ئه‌و جه‌معی ئال و سه‌حب و یارانه

۱ ـ دریا
 
 حیدر غلامی