به گزارش خبرگزاری شبستان در کردستان/ حیدر صادقی کارشناس خدمات شهری شهرداری سنندج؛ پدافند غیرعامل شامل آن دسته از اقداماتی است که بدون استفاده از سلاح، با هدف افزایش توان تاب آوری، به حداقل رساندن آسیب پذیری و تسهیل در امر مدیریت بحران به هنگام بروز جنگ‌های داخلی و خارجی و بلایای طبیعی (سیل، زلزله و ...) انجام می‌شود.
به عبارت دیگر هدف از پدافند غیرعامل حفظ جان و مال مردم، حفاظت از کلیه مراکز و تاسیسات نظامی و غیرنظامی بر اساس طبقه بندی مراکز به سه دسته مراکز حیاتی (در سطح ملی)، حساس (در سطح منطقه‌ای) و مهم (در سطح محلی) است.
پدافند غیرعامل از گذشته‌های دور مورد توجه بوده است. به عنوان مثال شهرها را حتی الامکان در نقاط بلند ساخته‌اند، پیرامون شهر دیوار احداث کرده‌اند، بر روی تپه‌ها قلعه ساخته‌اند و اقداماتی از این دست تا در صورت حمله دشمن، کمترین آسیب ممکن به شهر وارد شود. اما این مهم در ایران به صورت سازمان یافته از سال 1382مورد توجه قرار گرفت و سازمانی تحت عنوان «سازمان پدافند غیرعامل» به دستور مقام معظم رهبری تاسیس شد.
مهم‌ترین اصل اساسی پدافند غیرعامل مکان‌یابی است، باید مراکز حیاتی و حساس در نقاطی احداث شوند که احتمال آسیب پذیری به حداقل برسد. برای مکان‌یابی لازم است طرح‌های آمایش سرزمین به منظور دستیابی به حداکثر توان تاب‌آوری اجرا شود.
آمایش سرزمین دارای دو بعد توسعه‌ای و دفاعی است که مکمل یکدیگرند. آمایش دفاعی به مکان یابی، چیدمان تاسیسات و کاربری‌های حیاتی، حساس و مهم می‌پردازد به طوریکه حداقل احتمال آسیب پذیری را داشته باشند.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صورت کلی بر دفاع (پدافند) تاکید شده است اما مشخصا به دفاع (پدافند) غیرعامل اشاره‌ای نشده است اما در قانون برنامه پنج ساله چهارم، پنجم و ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور پدافند غیرعامل مورد توجه قرار گرفته است به طوریکه بند "پ" ماده 106 قانون برنامه ششم توسعه، در خصوص پدافند غیرعامل بیان می‌دارد: «به منظور کاهش آسیب پذیری زیرساخت‌ها و ارتقای پایداری ملی، تمام دستگاه‌های اجرایی ملزم به رعایت سیاست‌های پدافند غیرعامل و انجام اقدامات زیر هستند:
اجرای کامل پدافند غیرعامل برای همه مراکز حیاتی و حساس کشور بر اساس طرح مصوبه کمیته دائمی پدافند غیرعامل مبتنی بر گسترش هوشمندانه و مصون سازی آن و تصویب در مراجع قانونی آن.
تهیه و تدوین طرح های ایمن سازی و حفاظت از مراکز مهم کشور و به اجرا درآوردن آن ها پس از تصویب کمیته دائمی پدافند غیرعامل از منابع دستگاه مربوطه و تصویب در مراجع قانونی آن.
تهیه پیوست پدافند غیرعامل برای طرح های حساس جدید کشور و الزام به رعایت و اجرای آن ها پس از تصویب کمیته دائمی پدافند غیرعامل از منابع دستگاه مربوطه آن.»
در قانون بودجه سال 1400 نیز اعتبار لازم برای حوزه پدافند غیر عامل در نظر گرفته شده است و طبق بند «ی» تبصره 20 ماده واحده قانون بودجه سال 1400 به دستگاه های اجرایی اجازه داده می شود تا 2 درصد از اعتبارات خود را در زمینه پدافند غیرعامل هزینه کنند. وضع کردن این قوانین توسط دولتمردان، بیانگر اهمیت پدافند غیرعامل در حفظ امنیت و ارتقای سطح مقاومت در برابر هر گونه تهدید و یا حمله دشمنان است.
یکی از راه‌های گسترش پدافند غیرعامل آموزش آحاد جامعه و آشنایی آن‌ها با اهداف و اقدامات پدافند غیرعامل است.
به عنوان مثال هنگام وقوع جنگ زندگی آحاد جامعه به خطر می‌افتد و لازم است مردم توان حفظ انسجام در برخورد با خطرات احتمالی را داشته باشند.
یکی از موضوعات مهم در این رابطه، ایجاد آمادگی شهروندان خصوصا داشتن روحیه از خودگذشتگی و نظم پذیری است. به عنوان مثال عدم رعایت حقوق یکدیگر و بی نظمی در رانندگی به هنگام تخلیه شهر در شرایط اضطراری می تواند باعث قفل شدن خروجی های شهر، ایجاد گره های کور ترافیکی و در نتیجه تشدید بحران شود.
البته تعداد معابر اصلی منتهی به خروجی.ها و ظرفیت آن‌ها نیز در روان سازی ترافیک و تسهیل تخلیه شهر تاثیرگذار خواهد بود که این اقدامات بر عهده شهرداری‌ها است.
به طور کلی اهم وظایف شهرداری در حوزه پدافند غیرعامل شامل فراهم سازی زیرساخت های شهری در راستای تامین خدمات مورد نیاز به شهروندان،آمادگی مدیران شهری برای مدیریت خدمات رسانی بی وقفه به شهروندان، تبیین شرح وظایف همه بخش ها به منظور خدمات رسانی در شرایط بحرانی و انجام آموزش های لازم، امکان بهره‌مندی از ذخایر و منابع اضطراری شهری و شهروندان وانجام مانورهای دوره‌ای به منظور تمرین و کسب آمادگی لازم است.
هشتم الی چهاردهم آبان در تقویم جمهوری اسلامی ایران به نام هفته پدافندغیرعامل نامگذاری شده که شعار امسال این هفته «پدافند غیرعامل، ایران پایدار» است.
نظر شما