به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، از ابتدای سال جاری تا پایان مهر تعداد ۹۵ مجوز چاپ با شمارگانی حدود ۵۵۰ هزار جلد از سوی معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن الکریم صادر شده که این رقم با همین بازه زمانی در سال گذشته، برابری میکند؛ بنابراین با کاهش حدود ۴۵ درصدی شمارگان چاپ قرآن نسبت به سال گذشته مواجه هستیم.بر اساس این آمار میتوان میانگین شمارگان هر عنوان قرآن برای سال جاری را حدوداً ۵۵۰۰ جلد و برای سال قبل ۱۰ هزار جلد عنوان کرد که البته دلایل مختلفی از جمله گرانی بهای تمام شده هر جلد در حوزه نشر مکتوب از جمله قرآن کریم و گرایش بیشتر بازار به سمت محصولات و تولیدات مربوط به نشر دیجیتال با توجه به نهادینه شدن فرهنگ استفاده از فضای مجازی در دوران کرونا دارد.لذا در این خصوص با « میثم معافی» معاون نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
میانگین شمارگان هر عنوان قرآن کریم از ابتدای سال جاری چند جلد بوده است؟
میانگین شمارگان هر عنوان قرآن کریم برای سال جاری حدود پنج هزار و 500 جلد و برای پارسال 10 هزار جلد بوده است. در مجوز نشر قرآن کریم هم با 25 درصد کاهش روبرو بودیم، ضمن اینکه از ابتدای سال جاری هم 67 عنوان مجوز نشر داشتیم که این رقم نسبت به سال قبل با افت 25 درصدی مواجه بوده است.
میانگین شمارگان هر عنوان قرآن کریم برای سال جاری حدود پنج هزار و 500 جلد و برای سال گذشته 10 هزار جلد بوده ضمن اینکه برای قرآن هایی که مجوز نشر داشتند با 25 درصد کاهش روبرو بودیم همچنین از ابتدای سال جاری 67 عنوان مجوز نشر داشتیم که این رقم نسبت به سال قبل با افت 25 درصدی مواجه بوده است.
علت کاهش صدور مجوز نشر قرآن کریم چیست؟
اگر بخواهیم مسایل را مورد بررسی قرار دهیم، این کاهش حدود 45 درصدی را می توان بر مبنای یک سری ادله ها توضیح داد. در مجموع یکی از دلایلش افزایش هزینه و بهای تمام شده چاپ کتاب است. قطعا هزینه قرآن کریم به دلیل رعایت یک سری استانداردها در حوزه کاغذ، جلد و صحافی نسبت به سایر کتب بیشتر است.
عامل دیگر نبود بستر کافی و مناسب عرضه در کل کشور است؛ در واقع این عدم حمایت لازم از نمایشگاه های مختلفی که می توانست تاثیر زیادی داشت ضمن اینکه در حد محدود برگزار شدند ولی مشخص می کند که کافی نبوده و بستر مناسبی برای عرضه در کشور مهیا نشده است؛ به همین دلیل هم ناشران برای اینکه از لحاظ اقتصادی آسیب کمتری ببینند سعی کردند با احتیاط بیشتر پیش رفته و تعداد کمتری چاپ کنند.
آیا گرانی کاغذ موجب ایجاد مشکلات در حوزه نظارت بر چاپ و نشر سازمان دارالقرآن شده است؟
مشکلات موجود در حوزه چاپ و نشر مکتوب و به صورت خاص کاغذ مربوط به امسال یا سال گذشته نیست و هیچ ارتباطی هم به ویروس کرونا ندارد بلکه این مشکلات سالهاست که وجود داشته اند.عامل دیگری که می توان برای کاهش چاپ و نشر قرآن کریم عنوان کرد، این است که عملا تخفیف کاغذ با نرخ دولتی از طرف نهادها و وزارتخانه های مرتبط از ابتدای سال تعطیل شدند؛ حال اینکه چرا تعطیل شدند؟ حمایت های قبلی چگونه بوده؟ و اکنون چرا قطع شدند؟ باید نهادهای مربوطه پاسخگو باشند به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که یکی از نهادهای محور و مرتبط با این مسئله می باشد اما آنچه مسلم است، این است که این کار عملا تعطیل شده، حتی به درخواست هایی که از اواخر پارسال هم داده بودند، پاسخی داده نشده است.
عنوان آخر اینکه به هر حال این بحران ویروس کرونا باعث شد فرهنگ استفاده از فضای مجازی در جامعه نهادینه شود؛ ضمن اینکه این رویکرد فضای عمومی به استفاده از نشر دیجیتال فقط مختص به حوزه قرآن کریم نیست بلکه این فرصت برای انواع و اقسام نمایشگاه ها، جلسات و کلاس ها پیش آمده و در کنار آن این بسترهای مناسب سازی افزایش یافته است. لذا باید توجه داشت که این کاهش شمارگان به این معنا نیست که اقبال عمومی و مطالعه قرآنی و ادعیه کاهش یافته است، اتفاقا در پایشی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام داده بود خوشبختانه هنوز اقبال به مطالعه قرآن کریم و ادعیه نسبت به سرانه مطالعه کشور از نسبت خوبی برخوردار است لذا از این بابت نگرانی وجود ندارد، اما با توجه به بحران کرونا گرایش، ابزار و نوع استفاده مردم تغییر کرده و بیشتر به سمت نشر دیجیتال هدایت شده است. حال با توجه به مختصاتی که نشر دیجیتال دارد و با توجه به امکاناتی که در اختیار قرار می دهد، قاعدتا افرادی که می توانند از فضای مجازی استفاده کنند، بهره بیشتری می برند، یعنی شما امسال هم می توانید تنوع رنگ و خط و هم اندازه قلم را داشته باشید و در لحظه بتوانید دسترسی بیشتری به ترجمه های قرآن کریم، به توضیحات و تفاسیر داشته باشید.
خوشبختانه ما در این معاونت با تعاملی که با ناشران مختلف داشتیم از ابتدای سال جاری حدود 16 عنوان بازدید میدانی داشتیم. نکته قابل توجه اینکه ما اکنون در این برهه زمانی به روز رسانی بانک جامع اطلاعاتی مجوزهای چاپ و نشر قرآن کریم را داریم. این امر در سال های قبل هم انجام شده ولی ناقص بوده لذا بروزرسانی و یکسان سازی آن در این برهه زمانی و بر اساس مستندات موجود، امکان تنوع در گزارشگیریهای لازم را مهیّا میکند؛ به فرض مثال هم اکنون میتوان شاهد اخذ گزارشی از تعداد قرآنهای کتابت شده یا چاپ تعداد قرآن های با ترجمه و بدون ترجمه درفلان را سال مشخص کرد که چنین اطلاعاتی برای جامعه هدف، بسیار مغتنم خواهد بود.
در خصوص اعتبار مجوز چاپ و نشر توضیح دهید؟
هم اکنون اعتبار یک‌ساله مجوزهای صادره نیز پابرجاست. تا اطلاع ثانوی تمامی مجوزهای صادره به مدت یکسال برای اقدام مقتضی ناشران، اعتبار خواهند داشت؛ در سالیان قبل این مجوزها ۶ ماه از زمان صدور، اعتبار داشتند که پس از بررسی شرایط موجود و در راستای کمک بیشتر به فعالان این حوزه، چنین تصمیمی اتخاذ و عملیاتی شده است.
معاونت سازمان دارالقرآن کریم چه برنامه های در دست اقدام دارد؟
یکی دیگر از کارهای در دست اقدام معاونت سازمان، برنامه‌ریزی و هماهنگی‌های انجام شده برای تشکیل کارگروه‌های مشترک و تخصصی با معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز طبع و نشر قرآن کریم به منظور هم‌افزایی و تجمیع ظرفیت‌های متولیان و دست‌اندرکاران این حوزه است که بزودی در چرخه اقدامات قرار خواهد گرفت.آنچه به عنوان دغدغه اصلی این معاونت وجود دارد، روشن نگه داشتن چراغ فعالیت‌های چاپ و نشر قرآن کریم در این برهه خاص زمانی است که به یاری خدا و تلاش فعالان دلسوز چاپ و نشر قرآن کریم، این امر به خوبی در جریان است.
نظر شما