خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ خراسان جنوبی استانی است کویری که در شرقی ترین نقطه کشور قرار گرفته است و با داشتن آب و هوایی متغیر و شگفت انگیز، محصولات و معادن طلایی بسیاری را در دل خود جای داده است و توانسته نه تنها در ایران بلکه در جهان با به رُخ کشاندن ظرفیت های خود حرفی برای گفتن داشته باشد.
خراسان جنوبی دارای محصولات استراتژیک و صادراتی مهم همچون زرشک و زعفران و سنگ گرانیت سبز است که معرف همه جهانیان است و در صورت توجه مسئولان می توانند بخش اعظم صادرات کشور و ارزآوری را به خود اختصاص دهند.
*تک و خاص بودن زعفران خطه خاوران در جهان
زعفران یکی از محصولات استراتژیک خراسان جنوبی است که به طلای سرخ جهان معروف است و هنگامی که بادهای پاییزی می وزند عطر و بوی زعفران در خراسان جنوبی پیچیده می شود و کشاورزان استان که چشم امیدشان بعد از خدا به این طلای زیباست قبل از طلوع آفتاب به مزارع گل های بنفش زعفران می روند و روزی خود را می چینند.
زعفران در ایران در سه استان خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی و خراسان‌شمالی و همچنین استان‌های یزد، کرمان، گیلان و مازندران کشت می‌شود اما عطر و طعم زعفران استان خراسان جنوبی شُهرت جهانی بسیاری دارد و در تمام جهان خاص است.
استان خراسان جنوبی پیشتاز و پرچم‌دار تولید بهترین زعفران در جهان است و به همین سبب شهرستان قاینات را پایتخت زعفران جهان می‌نامند و در سایر شهرهای خراسان جنوبی نیز کشاورزان به سمت کشت گل زعفران روی آورده اند و میتوان گل های آن را در پاییز مشاهده کرد.
زعفران تولید شده در استان خراسان‌جنوبی به علت برداشت گل زعفران قبل از طلوع آفتاب و برداشت غنچه قبل از بازشدن از کیفیت، عطر و قدرت رنگ‌دهی بالایی برخوردار است و مشتریان زیادی در آلمان، آمریکا، اسپانیا و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.
زعفران چون در خاک کویر به عمل می‌آید، به طلای سرخ و یا طلای کویر شهرت یافته است و زعفران همچنین از خواص دارویی برخوردار بوده و اعلام شده است در درمان بیماری افسردگی تاثیر دارد.
*نقش طلای سرخ در توسعه اقتصاد و صادرات
زعفران یا طلای سرخ یکی از مهم ترین محصولاتی است که چرخه اقتصاد خراسان جنوبی را به دست گرفته است و مخارج بیش از نیمی از جمعیت این استان را تامین می کند و علاوه بر آن توانسته نقش خود را در زمینه صادرات به همگان نشان دهد.
ساماندهی و رفع مشکلات و موانع توجه مسئولان را می‌طلبد و اگر مسیر تولید زعفران هموار شود میتوان این محصول را به تمام دنیا صادر و علاوه بر ارزآوری بالا مشکلات معیشت کشاورزان و کمبود اشتغال را رفع کرد.
متاسفانه طلای کویر هنوز به جایگاه اصلی خود جهت توسعه صادرات و اشتغال زایی و ارزآوری پیدا نکرده است و هنوز مسئولان باور ندارند که این محصول طلایی نایاب است که در دل کویر شرق ایران خوابیده است.
نمی دانیم مسئولان به دنبال چه حکمت و سیاستی هستند که اجازه می دهند تا سود و درآمد حاصل از فروش باکیفیت‌ترین زعفران جهان و به عبارتی گران‌ترین ادویه جهان به جیب دلالان برود و سودی از آن نصیب کشاورزان نشود.
خام فروشی یکی دیگر از سدهای بزرگ پیش روی زعفران برای رسیدن به جایگاه واقعی خودش در جهان است که متاسفانه بهترین زعفران جهان که در خراسان جنوبی تولید شده است به صورت فله ای به کشور های مختلف از جمله اسپانیا صادر می شود.
خام فروشی به قدری اهمیت دارد که مقام معظم رهبری نیز در بیانات خود به این موضوع اشاره کردند و فرمودند:« خام فروشی در سنگ های معدنی قیمتی و فرآوری آن‌ها در خارج و بازگرداندن به کشور با چندین برابر قیمت، فروش خاک جزیره هرمز، فرآوری نشدن زعفران جنوب خراسان، خرمای مناطق گرمسیری از جمله مواردی است که نشان می دهد باید در این زمینه کار جدی صورت گیرد».
*ارزش واقعی طلای سرخ چند؟
طی دو سال اخیر هنوز این طلای سرخ به قیمت واقعی خود نرسیده بود و با کمترین قیمت به مثقالی 30 تا 50 هزار تومان به فرش می رسید اما طبق شنیده ها و مشاهده در بازار بیرجند این محصول به مثقالی بیش از 60 هزار تومان رسیده است.
نمی دانیم قیمت گران ترین و باکیفیت ترین زعفران جهان که از دل اراضی خطه خاوران سر به بیرون می آورد اکنون چند است و ای کاش مسئولان قیمتی مصوب برای حفظ جایگاه این محصول مهم بیابند و نگذارند تا ارزش خود را چه در بازارهای داخلی و چه در بازارهای خارجی از دست بدهد.
مسئولان فراموش نکنند که این تعیین قیمت مصوب یا افزایش قیمت برای طلای سرخ باید به نفع کشاورزان باشد نه اینکه سود آن به جیب دلالان برود و جیب کشاورز خالی از سود باشد و امیدی برای کاشت آن نداشته باشد.
*عدم رغبت کشاورزان خراسان جنوبی به کشت زعفران
بر اساس گزارش های میدانی متاسفانه به دلایل مختلفی که خدا و دولت می دانند کشت زعفران در خراسان جنوبی طی سال جاری کاهش داشته است و کشاورزان رغبتی برای کشت آن نداشته اند.
از مهم ترین مشکلاتی که باعث کاهش کشت و تولید زعفران در استان خراسان جنوبی شده است می توان به هزینه بالا اعم از شخم زدن زمین و همچنین دستمزد بالای کارگر، کمبود آب و هزینه بالای آبیاری با تانکر، هزینه بالای کود شیمیایی و کود حیوانی و خشکسالی اشاره کرد که دامن زعفران کاران خاوران را گرفته است و رها نمی کنند.
جولان دادن دلالان در زمان برداشت محصول و خرید به قیمت غیرمنصفانه نیز از دیگر عوامل مهمی است که باعث دلسرد شدن و عدم رغبت کشاورزان به کشت طلای سرخ در این استان شده است و این نیاز احساس می شود تا مسئولان به میدان بیایند و دست دلالان را قطع کنند.
هزینه بالای استفاده از تجهیزات نوین کشاورزی و بهره گیری از سیستم آبیاری نوین و عدم مساعدت های مالی از سوی دولت برای تقویت کشت زعفران از دیگر مشکلاتی است که بر سر راه زعفران کاران خراسان جنوبی قرار دارد.
*ارغوانی شدن اراضی کویر
پاییز که از راه می‌رسد گیاهان و درختان به خواب زمستانی فرو می‌روند، در اوج برگ‌ریزان و پاییز هزار رنگ، گیاهی جادویی گیاهی با گل‌های بهاری سر از خاک بر می‌دارد.
به زیرکوه شهرستانی واقع در نقطه صفر مرزی کشور می رویم جایی که طلای سرخ ارزش اراضی آن را چندین برابر کرده است و مردمان غیور و مرزبان این خطه از خاوران با امید به خدا داشتن بعد از اقامه نماز صبح به مزرعه های چشم‌نواز و دل‌انگیز گل‌های ارغوانی و نگین‌های سرخ خود می آیند و روزی خود را جمع آوری می کنند.
گلبرگ های لطیف زعفران بر دستان کشاورزان این خطه از خاوران بوسه می‌زنند انگار مادر طبیعت با تمام دارایی‌اش به یاری کشاورزان کویر آمده است و مردمان این دیار با دست های پینه بسته خود به آرامی گل های ارغوانی زعفران از رقص باز می دارند.
*خشکسالی؛پیاز زعفران را خشکاند
قدم بر زمین های ارغوانی زیرکوه می گذاریم جایی که کشاورزان همراه با خانواده های خود مشغول به چیدن طلای سرخ از دل کویر هستند. «حسین عنانی» زعفران کار اهل زیرکوه در گفتگو با خبرنگار شبستان می گوید: حدود 2هکتار از اراضی را امسال زیرکشت زعفران برده ایم.
وی با بیان اینکه سال گذشته یک تُن زعفران از این اراضی برداشت کردیم، ادامه می دهد: امسال متاسفانه حدود 200 کیلوگرم بیشتر زعفران برداشت نخواهیم کرد و برداشت زعفران از چهار روز قبل شروع شده است.
عنانی خشکسالی را مهم ترین دلیل کاهش برداشت زعفران می داند و می گوید: متاسفانه بر اثر خشکسالی و کاهش بارندگی طی سال جاری پیاز زعفران خشک شده است.
وی با اشاره به اینکه 20 کارگر مشغول به برداشت زعفران در اراضی هستند، می افزاید: این میزان برداشت تنها کفاف دستمزد کارگران را می دهد و برای خود ما چیزی باقی نمی ماند.
*عدم رغبت کشاورزان برای خشک کردن گل های زعفران
کمی آن طرف تر مردی با دست های ارغوانی و پینه بسته ذکرگویان مشغول به جمع آوری روزی خود از دل خاک است. «حسین دلاکه» در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار می کند: حدود نیم هکتار از اراضی خود را به کشت زعفران اختصاص داده ام.
وی در ادامه می گوید: متاسفانه امسال به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی شاهد از بین رفتن پیاز زعفران بوده ایم و امسال حدود یک پنجم از زعفران سال گذشته را برداشت خواهیم کرد.
دلاکه ادامه می دهد: سال گذشته از نیم هکتار حدود 500 کیلوگرم گل زعفران برداشت کردیم اما امسال تنها 50 کیلوگرم زعفران برداشت داشته ایم و به صورت تازه گل ها را به فروش رسانده ایم.
وی با بیان اینکه کاهش برداشت زعفران باعث شده است تا کمتر رغبت برای خشک کردن زعفران داشته باشد، بیان می کند: گل های زعفران را به صورت آزاد با قیمت حدود کیلویی 200 هزار تومان به فروش رساندیم.
*کاهش درآمد کشاورزان بر اثر خشکسالی
قائنات به عنوان قطب زعفران کشور شناخته می شود و تصمیم گرفتیم تا به این سرزمین ارغوانی برویم و وضعیت کاشت و برداشت طلای سرخ را در این خطه از نزدیک مشاهده کنیم و به یکی از مزارع طلای سرخ این شهرستان می رویم. «قربانی» یکی از زعفران کراان این شهرستان در گفتگو با خبرنگار شبستان می گوید: یک زمانی قائنات حرفی برای گفتن در زمینه تولید زعفران داشته است.
وی ادامه می دهد: سال های گذشته بعد از نماز صبح به مزارع زعفران می آمدیم و تا غروب درگیر برداشت آن بودیم اما امسال به خاطر کاهش زعفران تنها 6ساعت از روز مشغول به برداشت آن هستیم.
قربانی با بیان اینکه خشکسالی ضربه سختی را به کشاورزان زده است، می افزاید: بارندگی در افزایش میزان برداشت گل های زعفران و افزایش کیفیت و عطر آن بسیار موثر است اما امسال به خاطر کاهش بارندگی و خشکسالی زعفران کمتری در اراضی کشاورزی مشاهده می شود.
وی با اشاره به اینکه زعفران درآمد اصلی کشاورزان قائنات را تشکیل می دهد، می گوید: بسیاری از خانوارها در این منطقه به درآمد زعفران تکیه دارند اما متاسفانه با کاهش برداشت زعفران زندگی آن ها دچار مشکل شده است و توان پرداخت تسهیلات را ندارند.
*خرید زعفران از کشاورزان به قیمت آزاد توسط تعاونی ها
«وحید ضیائیان احمدی» مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار شبستان می گوید: طی دو سال گذشته زعفران رشد قیمتی قابل توجهی نداشته است و تنها محصولی بود که در کشور دچار تورم شدید نشده بود.
وی ادامه می دهد: امسال قبل از آغاز برداشت زعفران یک برآورد قیمتی در خراسان جنوبی و رضوی صورت گرفت و بر اساس مصوبات شورای قیمت گذاری با حضور مسئولان وزارت کشاورزی شاهد ایجاد جهش در قیمت زعفران بودیم.
ضیائیان احمدی در ادامه بیان می کند: اکنون هر مثقال زعفران به 100 هزار تومان رسیده است و این افزایش قیمت برای زعفران کاران بسیار خوب است اما به نفع مصرف کنندگان نیست و ما حامی تولیدکنندگان هستیم.
مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی با بیان اینکه امسال خریداران زغفران بیشتر از فروشندگان هستند، می افزاید: پنج مرکز در خراسان جنوبی آماده خرید زعفران از کشاورزان به قیمت آزاد حدود هر کیلو 20 تا 32 میلیون تومان هستند.
وی با اشاره به اینکه بیش از 50 درصد امسال برداشت زعفران در استان کاهش خواهد داشت، می گوید: با توجه به کاهش برداشت احتمال دارد که قیمت زعفران ثابت بماند چرا که افزایش بی دلیل آن موجب حذف آن از بازارهای داخلی می شود.
*باران و تابستان باعث کم رنگ شدن زعفران شدند
«عبدالرضا رضایی» مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار شبستان عنوان می کند: سال گذشته حدود 70 تُن زعفران از مزارع خراسان جنوبی برداشت شده بود اما امسال این میزان کاهش قابل توجهی خواهد داشت.
وی به دلایل کاهش برداشت زعفران در استان اشاره می کند و ادامه می دهد: مهم ترین دلیل کاهش برداشت زعفران در خراسان جنوبی مربوط به شرایط اقلیمی و کاهش میزان بارندگی و کاهش نسبی رطوبت هوا است.
مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی خراسان جنوبی در ادامه بیان می کند: با توجه به اینکه پیاز زعفران در تابستان شکل می گیرد گرمای بی سابقه تابستان امسال باعث از بین رفتن پیاز زعفران این استان شده است و محدود شدن ساعات برداشت آب نیز از دیگر عوامل موثر در کاهش برداشت زعفران است.
رضایی با بیان اینکه افزایش قیمت کود شیمیایی و حیوانی نیز در کاهش تولید زعفران موثر بوده است، می گوید: اما اصلی ترین عامل کاهش تولید زعفران که در تمامی مزارع زعفران خراسان جنوبی مشاهده می شود همان بحث خشکسالی است و آبیاری که توسط باران انجام می شود جایگزینی ندارد.
نظر شما