حضرت معصومه (س) نقش پررنگی در مسائل اجتماعی و سیاسی داشتند

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ «یکی از اقدامات حضرت فاطمه معصومه (س) برای تثبیت امامت امام رضا (ع) هجرت از مدینه به سمت خراسان و مرو بود و هجرت فردی که از شخصیت، مکانت و جایگاه والایی در جامعه آن روز برخوردار است، یک شخصیت سیاسی و اجتماعی است و دختر مطرح حضرت کاظم (ع) است و فرزند شهیدی است که در مقابل حکومت هارون ایستاد، این هجرت به سوی امام زمان خود یک مسافرت و هجرت ساده نیست» به مناسبت وفات حضرت فاطمه معصومه (س) حجت الاسلام و المسلمین سیدمهدی واعظ موسوی مشاور خانواده و کارشناس مسائل دینی گفتگویی داشته که در ادامه تقدیم می شود.

با توجه به نقش اجتماعی خاندان نبوت در هدایت و رشد جامعه‌ی بشری، حضرت معصومه(س) در این رسالت تاریخی چه جایگاهی دارند؟

اهل یبت (ع) انسان های منزوی نبودند و همیشه نقش اجتماعی و سیاسی اهل بیت (ع) پر رنگ بوده است به همین دلیل از صدمات خلفا در امان نبودند. هیچ کدام از امامان معصوم ما به مرگ طبعیی از دنیا نرفتند بلکه یا در جنگ به شهادت رسیدند و یا با سم مسموم و شهید شدند و این نشان می دهد که تحرک داشتند و منفعل نبودند.

در اسلام رهبانیت را شهادت طلبی و جهاد نامیدند و  اسلام می گوید اگر فردی می خواهد راهب شود و ترک دنیا کند به جهاد برود و در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جهاد کند و در مقابل جنگ نرم و سخت و جنگ اندیشه دشمنان بایستد، این گونه ترک دنیا کرده است و اینکه فقط در گوشه عبادت کند یعنی از دین و قرآن فهم درستی پیدا نکرده است . به تعبیر امام راحل آیات عبادی قرآن نسبت به آیات سیاسی و احتماعی قرآن یک به صد است یعنی اگر یک آیه عبادی داشته باشیم صد آیه سیاسی و اجتماعی داریم و بیشتر آیات قرآن به اجتماعیات و سیاسیات پرداخته است.

اگر کسی قرآن را درست بخواند و باز هم در کنج عزلت فرو رود و به هیچ کار دنیا کاری نداشته باشد فهم درستی از قرآن ندارد. لذا ائمه که تجسم آیات و سنت بودند در نقش های اجتماعی خود خوش درخشیدند و پررنگ عمل کردند و هیچ گاه تارک دنیا به معنای غلط آن نبودند و زهذ منفعلانه نداشتند. شما در زیارتنامه های آنها می خوانید:« شهادت می دهیم که شما جهاد در راه خدا کردید و در کنار اینکه اقامه نماز کزدید شهادت می دهیم جهاد را در بالاترین شکل ممکن انجام دادید».

لذا جای هیچ شکی باقی نمی ماند که ائمه نقش اجتماعی و سیاسی بسیار قوی داشتند و در ابعاد مختلف سیاسی اجتماعی عبادی درخشیدند و هر حرکت و سکون آنها برای جامعه آن روز و برای همه عصرها و نسلها، در همه اقوام و گروههای اجتماعی و سیاسی صاحب پیام بودند و هیچ گاه جامعه خود را رها نکردند و منزوی از جامعه خود نبودند.

حضرت علی (ع) در 25 سال که از بستر خلافت دور هستند اما حضور فعالی دارند و در بالاترین سطح به خلفای آن روز مشاوره می دهند و در جنبه های عمرانی و سازندگی نخلستان ها و قنات ها را آباد و وقف می کنند . اینها درس بزرگی برای ما است که بی تفاوت به جامعه و جهان امروز نباشیم در غیر این صورت خواست خلفای عباسی و طاغوت های هر زمان و هر عصری محقق شده چون آنها مردم را بی خبر می خواهند که فقط عبادت کنند و کاری به قدرت ها و سیاست های هر دوره نداشته باشند تا به اهداف سیاسی و مادی خود برسند.

امروز باید نسل جوان ما بدانند نباید از قرآن و عترت یک برداشت انتزاعی داشته باشند در غیر این صورت معلوم می شود یا آشنا نیستند و یا می خواهند خواستگاه ذهنی و پیش فرض خودشان را با برداشت غلطی که از قرآن و عترت دارند اثبات کنند.

بسیار روشن است که حضرت معصومه (س) در جنبه های اجتماعی و سیاسی مانند اجداد خود بسیار پرنگ عمل کردند به همین دلیل تا امروز ماندگار شدند و هنوز هم مهاجرت ایشان به سوی امام زمان خود الهام بخش است .

حضرت معصومه (س) چه نقشی در نشان دادن اهمیت جایگاه زن در اسلام داشتند؟

شهید مطهری می فرمایند: بر ضریح حضرت معصومه (س) حدیثی منقش شده که این حدیث چهل راوی دارد که همه روایت کننده ها خانم و اسمشان فاطمه است . ابتدا از زبان حضرت زهرا (س) بیان شده و به صورت نقل قول تا به حضرت معصومه (س) می رسد.

این نقل قولها نشان می دهد این بانوان سینه به سینه میراث فرهنگی شیعه که بخشی از میراث فرهنگی اسلام و بشری است را حفظ کردند و به ما رساندند و این برای خانم ها و دختران ما الهام بخش است و دختران تحصیلکرده ما به این سمت بروند که مانند اینها این آثار فرهنگی اسلامی را حفظ کنند. آنها با کمترین امکانات میراث فرهنگی شیعی، اسلامی و بشری را حفظ و به ما رساندند تا ما بتوانیم در مسیر زندگی خود از این هدایت ها بهره مند شویم.

بیان این حدیث از جانب چهل زن نشان دهنده اهمیت جایگاه زن در اسلام است دختری که در جاهلیت زنده بگور می شد و زنی که مانند کالا به ارث می رسید جایگاه آن به این حد رسیده که گزارشگر و راوی بخشی از فرهنگ اسلامی است.

حضرت معصومه (س) چگونه در تثبیت امامت برادرشان امام رضا (ع) نقش داشتند؟

یکی از اقدامات حضرت فاطمه معصومه (س) این بود که یک هجرتی را به سمت خراسان و مرو ترتیب دادند ، انسانهایی که از شخصیت والایی در جامعه برخوردارند کوچکترین حرکت آنها انعکاس سیاسی و اجتماعی پیدا می کند و معنا دار است مانند حرکت حضرت زهرا (س) هر دوشنبه و پنج شنبه به سمت قبور شهدای احد در اطراف مدینه یک حرکت سیاسی و اجتماعی است و فقط قصد ثواب نیست که مانند زائر معمولی به قصد ثواب، قبور شهدا را زیارت می کتد بلکه انعکاس سیاسی و اجتماعی دارد.

همراهی حضرت زینب (س) با امام حسین (ع) در کربلا یک انعکاس اجتماعی و سیاسی داشت که در طول تاریخ هنوز این حرکت و آثار و برکات آن باقی، فراموش نشدنی و الهام بخش است لذا هجرت حضرت معصومه (س) چنین  هجرتی است، هجرت فردی که از شخصیت، مکانت و جایگاه والایی در جامعه آن روز برخوردار است، یک شخصیت سیاسی و اجتماعی است و دختر مطرح حضرت کاظم (ع) است و فرزند شهیدی است که در مقابل حکومت هارون ایستاد، این هجرت به سوی امام زمان خود یک مسافرت و هجرت ساده نیست.

چرا حضرت معصومه(س) به قم هجرت فرمودند؟

برخی می گویند هجرت حضرت معصومه (س) برای ملاقات و دیدار برادر بود در حالی که اینگونه نیست و این هجرت فراتر از این مسئله است و مسئله امام زمان است همین شیفتگی که ما نسبت به امام زمان و تشرف خدمت ایشان داریم آنها نیز چنین شیفتگی به امام زمان خود داشتند. امام حسین (ع) امام زمان حضرت زینب (س) و امام رضا (ع)  امام زمان حضرت معصومه (س) است، از این دیدگاه و منظر باید دید و نه از منظر نسبت فامیلی و خواهر و برادری که ارزش این هجرت را پایین بیاورد.

لذا حضرت معصومه (س) با هجرت خود به سوی امام زمان اثبات کننده امامت امام رضا (ع) است و نشان دهنده این است که بعد از پدر بزرگوار بانو، امام زمان آن عصر چه کسی است. در واقع این هجرت یک تاییدیه، یک اثبات و یک شاهد بر این جایگاه است که بعد از امام کاظم (ع)، امام رضا (ع) به امامت رسیده است .

آیا حضرت معصومه (س) به شهادت رسیدند؟

وفات ایشان در مسیر حرکت از مدینه به سمت مرو و خراسان یک وفات معمولی نخواهد بود کسی که به قول قرآن هجرت الی الله می کند و مهاجر الی الله است این فرد اگر برای او اتفاقی بیفتد و از دنیا برود، یک مرگ معمولی نخواهد بود و با مرگ شهادت گونه از دنیا رفته است و یک اجر بزرگی در پیشگاه پرودگار خواهد داشت و به تعبیر من اجر شهید دارد .

مخصوصا اگر طبق بعضی از نقلها که کاروان حضرت معصومه (س) در مسیر حرکت به سمت خراسان توسط  هوداران حکومت عباسی مورد حمله قرار گرفت و تعدادی از نزدیکان حضرت به شهادت رسیدند، بعد از این اتفاق حضرت بیمار می شوند و این بیماری به وفات آن حضرت منجر می شود که در واقع یک وفات شهادت گونه است.

در مورد زیارتنامه ماثوره ای که در مورد حضرت معصومه (س) ذکر شده توضیح بفرمایید؟

در زیارتنامه حضرت معصومه (س) می خوانیم «السلام علیک یا بنت الحسن و الحسین» سلام بر تو ای دختر امام حسن (ع) و امام حسین (ع). در توضیح این مطلب باید گفت: حضرت معصومه(س) از سمت پدری سید حسینی هستند چون جد ایشان امام حسین (ع) هستند و از سمت مادری نیز جد ایشان امام حسن (ع) هستند.

این یک پیام برای ما دارد و نشان می دهد این بزرگواران برای اینکه اصالت خانوادگی خود که اصیل ترین نسل است را حفظ کنند با بیرون از خود ازدواج نمی کردند. اگر ائمه با افرادی ازدواج می کردند که دارای اصالت خانودگی نبودند، نسل خود را از این کیفیت می انداختند و حضرت معصومه (س)  از دو جهت دارای اصالت و عظمت هستند و این خود یک درسی برای نسل حوان ماست.

وقتی می خواهند ازدواج کنند اگر از اصالت اصیلی برخودار هستند اصالت های خانوادگی خود را با انتخاب های بیجا خراب نکنند، گاهی اوقات در مشاوره ها دختر و یا پسر بدون توجه به اصالت خانوادگی طرف مقابل با یکدیگر ازدواج می کنند و بعد از ازدواج در طول مسیر یک سری اخلاقیاتی از فرد مقابل ظاهر می شود که نشان از عدم اصالت خانوادگی فرد دارد و این درس بزرگی است که ما باید از ائمه بگیریم که در ازدواج ها اصالت خانوادگی خود را حفظ کنیم و این را با افراد بدون اصالت پیوند ندهیم.

وقتی شما در خانواده ای اصیل متولد شده اید اصالت خود را نباید خراب کنید چرا که این امانتی است که خدا در اختیار شما قرار داده و نباید از دست بدهید.