از جهانی شدن آثار کم‌نظیر و ماندگار فاجعه منا تا فرایند تاسیس پژوهشکده حج و زیارت

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، مراسم گرامیداشت هفته پژوهش و رونمایی از مجموعه آثار فاجعه منا و نرم افزار آن از سوی حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت در قم آغاز شد. 

بنابراین گزارش،‌ حجت الاسلام والمسلمین سید عبدالفتاح نواب نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در این مراسم با تبیین اهمیت پژوهش و تحقیق تصریح کرد: پرداختن و توجه هرچه بیشتر به فعالیت های پژوهشی و تحقیقی به ویژه در حوزه روایات و احادیث ضروری است.

ضرورت توجه هر چه بیشتر به فعالیت های پژوهشی 

در این مراسم که آیت الله بوشهری رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، حجت الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و آقایان  سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران، علی رضا رشیدیان رئیس سازمان حج و زیارت و میرزا علیزاده رییس پژوهشکده حج و زیارت و شماری از شخصیت های علمی و دانشگاهی و محققان و پژوهشگران برجسته کشورمان حضورداشتند نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت  از دست اندرکاران تدوین مجموعه 18 جلدی کتب فاجعه منا و نرم افزار آن و نقش ویژه حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکردر تهیه و تدوین آن تقدیر کرد و به بیان ویژگی های آن پرداخت.

حجت الاسلام والمسلمین نواب درادامه سخنان خود با اشاره به اینکه احادیث بی شماری از پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) بدلیل خودخواهی ها و  تنگ نظری ها بدست ما نرسیده است، اظهار داشت: اگر همه آنچه را رسول مکرم اسلام (ص) فرموده بودند برای دیگران نقل میشد امروز علم و دانش دامنه بسیار گسترده تری داشت.
وی تصریح کرد: برخی افراد بخاطر خودخواهی و تنگ نظری ها اجازه ندادند آنچه را که پیامبراعظم فرموده بودند بدست آیندگان برسد و از آن بهره ببرند.

سرپرست حجاج ایرانی با گرامیداشت فرارسیدن سالروزشهادت حضرت فاطمه زهرا(س) به  تعداد احادیث نقل شده از زنان پیامبر و فاطمه اطهر در کتب معتبر و مهم اندیشمندان اسلامی اشاره کرد و از اینکه برخی افراد باب علم را بر روی آیندگان بستند، ابراز تاسف کرد.
وی با ذکر مطلبی از ابن مسعود اهمیت حفظ سخنان رسول اکرم در نزد فاطمه اطهر را یادآور شد و گفت: در نزد بانوی سراسر ادب اسلامی، آنچه را که در محضر پیغمبر اکرم آموخته بود بسیار با ارزش و بر حفظ و انتقال درست و دقیق آن تاکید داشت و فرمود ارزش این سخن پیامبر در نزد من برابر با حسن و حسین است. 

سرپرست حجاج ایرانی در پایان سخنان خود با اشاره به اینکه مراسم گرامیداشت یاد و خاطره شهدای منا از طرف بعثه مقام معظم رهبری هر ساله در شام حادثه در منی و به همت بنیاد شهید و امور ایثارگران در دوم مهرماه هرسال در داخل کشور برگزار می شود، افزود: امیدواریم مسیر اعزام زائران ایرانی به حج آینده فراهم شود و همچون گذشته مراسم یادبود شهدای مکه و منا در شام عید قربان در صحرای منا برگزار شود.

مجموعه آثار کم‌نظیر و ماندگار فاجعه منا باید جهانی شود 

بنابراین گزارش ، آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری امروز پنجشنبه (25 آذرماه) در مراسم گرامیداشت هفته پژوهش و رونمایی از مجموعه آثار فاجعه منا، این اثر 18 جلدی را کم‌نظیر و ماندگار خواند و خواستار جهانی شدن آن شد. وی با بیان این‌که تولید مجموعه آثار فاجعه منا سترگ، گرانبها و بسیار ارزشمند است، گفت: رهبر معظم انقلاب تعبیری دارند که می‌فرمایند هر کاری را اگر درباره آن تحقیق کردید و نوشتید ماندگار خواهد شد اما اگر از آن عبور کنید، در حافظه تاریخ باقی نخواهد ماند.

رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد:‌ روایت گری، گزارش و مصاحبه از زائران حاضر در فاجعه منا در 18 جلد کاری جامع ، در نوع خود کم‌نظیر و  پژوهشی ماندگار است و بدلیل اینکه موضوع شهدا هم در میان است اجر مضاعف دارد.
آیت الله حسینی بوشهری خطاب به رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران که در مراسم حضور داشت، گفت که لازم است این سند را به عنوان یک سند معتبر به دنیا عرضه کنیم.

وی در ابتدای سخنان خود با طرح چند سئوال در خصوص هفته پژوهش اظهار داشت: نقش و کارکرد پژوهش و رابطه پژوهش با حفظ فرهنگ یک جامعه و پیشرفت و تولید چه نوع رابطه‌ای است.
رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: قدر ، جایگاه و منزلت پژوهش در مجامعه ما چگونه است و چگونه باید باشد؟ آیا بین آنچه هست و آنچه باید باشد فاصله وجود دارد؟

پرسش دیگر وی این بود که نخبگان حوزوی و دانشگاهی در این شرایط خاص کشور و در شرایط جهانی و بین‌المللی به صورت عام به عنوان قشر نخبه جامعه درباره پژوهش چه رسالتی را برعهده دارند؟ و نیازها و اقتضائات این مقوله چیست؟
وی همچنین به بیان مقوله پژوهش از منظر اسلام پرداخت و گفت: در اسلام پژوهش جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد.

آیت الله حسینی بوشهری با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم (ص) گفت: قلم نعمت بزرگی است و اگر پای قلم در جوامع بشری و اسلامی مطرح نبود، نه حکمرانی پا برجا می‌ماند و نه دین جایگاهی داشت.
وی خاطرنشان کرد: گوارایی زندگی، پایداری دین، ملک و حکومت در سایه تراوش قلم عالمان و دانشمندان است.

روایت زائران غیر ایرانی از فاجعه منا ثبت و ضبط شود 

همچنین؛‌ سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی امروز پنجشنبه (25 آذرماه) در ادامه مراسم، خواستار ضبط روایت‌های زائران غیر ایرانی از فاجعه منا شد.

وی با اشاره به حضور خود در موسم حج سال 94 که فاجعه منا در آن سال رخ داد، یاد شهدای این فاجعه را گرامی داشت و حادثه مسجدالحرام و فاجعه منا را باور نکردنی خواند.

رییس بنیاد شهید افزود: چطور ممکن است در یک نظام کاملا پلیسی و امنیتی که حتی درباره ایستادن شما هم اظهارنظر می‌کردند این اتفاق رخ دهد و بسیاری از زائران کشورهای مختلف جهان جان خود را از دست بدهند و صدای کسی هم در جهان در نیاید.
وی با اشاره به اقداماتی که در بازگشت پیکر شهدا صورت گرفت، گفت:‌ بنیاد شهید و امور ایثارگران آمادگی دارد که اگر زمینه طرح دعوای بین‌المللی علیه عربستان صورت گیرد، به عنوان متولی امور شهدا نقش آفرینی خود را داشته باشد.

معاون رییس جمهور با بیان این‌که الآن دوره ، دوره جنگ روایت‌ها است و از صدر اسلام نیز جنگ ، جنگ روایت‌ها بوده است، گفت: با گذشت تاریخ، دیگران آنگونه موضوعات را می‌فهمند که برای آنها روایت می‌شود و ما باید روایت حقایق را به درستی، قوت و قدرت انجام دهیم تا اثرگذار باشد.
وی خاطرنشان کرد: باید مکتب فکری را که سبب چنین جنایت‌هایی می‌شود رسوا کرد چراکه هیچ ارزشی برای جان آدم‌ها قائل نیستند و جان انسان در مکتب فکری آنان فاقد هرگونه ارزشی است.
قاضی زاده هاشمی خواستار استفاده از ظرفیت های بین‌المللی مانند جامان محترم عه المصطفی و نیز سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای ثبت و ضبط روایت‌های غیرایرانیان از فاجعه منا شد.

بنابراین گزارش، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی قاضی عسکر در مراسم گرامیداشت هفته پژوهش و رونمایی از آثار فاجعه منا  فعالیت‌های پژوهشکده حج و زیارت را مهم و ارزشمند خواند.

وی با اشاره به ایام مسئولیت خود در معاونت آموزش و تحقیقات حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت که به سال 1370 باز می‌گردد، گفت: از آن زمان به فکر راه‌اندازی مرکز تحقیقاتی در قم بودم چراکه هیچ منبعی در حوزه حج و زیارت در اختیار نداشتیم.
وی با بیان اینکه ابتدا مرکز تحقیقات حج و در ادامه پژوهشکده حج و زیارت را راه‌اندازی کردیم، اظهار داشت: امروز مجموعه آثار ارزشمندی از سوی پژوهشکده حج و زیارت تدوین و تالیف شده و در اختیار عموم قرار گرفته است.

سرپرست پیشین حجاج ایرانی خاطرنشان کرد: در سال‌های نخست بسیاری از اطلاعات ما درباره اماکن مکه و مدینه اشتباه بود و به مروز به اصلاح این اطلاعات پرداختیم و اطلاعات خود را درباره اماکن مختلف مکه و مدینه روزآمد کردیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی عسکر به معرفی شعب ابی‌طالب در کنار قبرستان ابوطالب که در گذشته از سوی روحانیان کاروان‌ها صورت می‌گرفت و البته اشتباه بود، اشاره کرد و گفت: بعدها متوجه شدیم که شعب کنار صفا و مروه است.
وی افزود: درباره زمزم هم بسیاری فکر می‌کردند چون حضرت اسماعیل (ع) بچه بود و پایش را روی زمین می‌کشید خدا از روی ترحم چشمه زمزم را جوشاند اما با تحقیقات بیشتر متوجه شدیم که وقتی در صفا و مروه حضرت هاجر (س) از این طرف به آن طرف دنبال آب می‌گشت، صدای جبرائیل (ع) را شنید که او آمد با بالش زد و زمزم جوشید.

رییس شورای عالی مجمع تقریب مذاهب اسلامی در ادامه یادآور شد: تاکنون درباره اماکن مختلف مکه و مدینه که در گذشته اطلاعات نادرستی در دست بوده، تحقیقات وسیعی انجام شده و این از ثمرات فعالیت‌های پژوهشکده حج و زیارت است.
وی با بیان این‌که مقام معظم رهبری درباره فاجعه منا فرمودند که نگذارید این فاجعه فراموش شود، اذعان داشت: براساس تاکید معظم له، مجموعه آثار حج خونین را در 9 جلد و در قطع رحلی به چاپ رساندیم و مجموعه آثار فاجعه منا را نیز رونمایی کردیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی عسکر با بیان این‌که فاجعه منا براساس بی‌کفایتی سعودی‌ها صورت گرفته است، گفت: از همان زمانی که فاجعه رخ داد اقدام به ضبط تمام گفته‌های شاهدان عینی کردیم.

وی ادامه داد: مجموعه‌ای را همراه تصویربردار فرستادیم و از حدود 800 نفر از زائران آن سال که بیشتر آنان خود فاجعه را دیده بودند، گزارش تهیه کردیم و مستندترین کاری که توانستیم انجام دهیم صورت گرفت.
سرپرست پیشین حجاج ایرانی گفت: بعثه مقام معظم رهبری، بنیاد شهید، قوه قضائیه و دیگر نهادها اهتمام ویژه‌ای نسبت به این قضیه داشته است و خوشبختانه دیه شهدای مکه پرداخت و به خانواده‌های آنها تحویل داده شده است.

بنابراین گزارش، دکتر میرزا علیزاده رییس پژوهشکده حج و زیارت به ارائه گزارشی از فعالیت‌های این پژوهشکده پرداخت.

وی با بیان اینکه فعالیت‌های پژوهشکده حج و زیارت در جهان بی‌نظیر است، گفت: برخی از پژوهشگران غربی اذعان داشته‌اند که پژوهش‌های خود را با مراجعه به آثار پژوهشکده حج و زیارت به پایان رسانده‌اند.

رییس پژوهشکده حج و زیارت محتوایی را که پس از جمهوری اسلامی ایران در حوزه دین به ویژه در حوزه حج تهیه شده است بهت آور خواند و اظهار داشت: این پژوهشکده به تلاش و زحمات بزرگانی که در این حوزه تلاش کرده و قلم زده‌اند افتخار می‌کند.

وی پژوهش درباره بیانیه گام دوم انقلاب را از رویکردهای پژوهشکده حج و زیارت عنوان کرد و گفت که بیانیه گام دوم طراحی ساز و کار جمهوری اسلامی ایران برای اداره کشور و روزآمد کردن نیازهای انقلاب در حوزه تبیین قرائت اهل بیت (ع) از اسلام ناب است.

میرزا علیزاده با بیان این‌که بیانیه گام دوم با استفاده از نخبگان حوزه و دانشگاه نوشته شده است، چشم انداز پژوهشکده در این زمینه را  پیام‌های حج رهبر معظم انقلاب عنوان کرد.
وی با اشاره به مجموعه آثار فاجعه منا و نرم افزار آن که در این مراسم رونمایی خواهد شد، از این منبع برای تاریخ فاجعه منا به عنوان یکی از منابع دست اول یاد کرد و از افرادی که در پدید آمدن آن نقش داشته‌اند، تقدیر و تشکر کرد.

بنابراین گزارش در ادامه از مجموعه آثار فاجعه منا و نرم افزار آن در مراسم بزرگداشت هفته پژوهش پژوهشکده حج و زیارت با حضور آیت الله حسینی بوشهری، حجج الاسلام والمسلمین نواب و قاضی عسکر و نیز آقای قاضی زاده هاشمی در قم رونمایی شد.

براساس این گزارش، مجموعه آثار فاجعه منا به منظور زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره شهدای «فاجعه منا» و ماندگاری این رویداد در تاریخ و نیز تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «فاجعه بسیار تلخ و حیرت‌انگیز منا به هیچ وجه نباید فراموش شود» از سوی پژوهشکده حج و زیارت تهیه و تدوین شده است.
این مجموعه‌ی 18 جلدی در  13550 (سیزده هزار و پانصد و پنجاه صفحه) تدوین شده است که جلد نخست آن به روزشمار واقعه و جلد دوم به باز نشر روایت‌های زائران منتشر شده در کتب، نشریات و رسانه‌های فضای مجازی، اختصاص دارد.
جلدهای سوم تا ششم نیز روایت شاهدان عینی شامل متن مصاحبه با زائران استانهای مختلف است که در حادثه حضور داشته اند و این مصاحبه ها توسط بعثه مقام معظم رهبری تهیه شده است.
جلد هفتم شامل زندگینامه شهدا، جلد هشتم دیدگاه‌های کارشناسان و تحلیل‌گران که در قالب گفتگو و مصاحبه با رسانه‌ها بیان شده و جلد نهم نیز  یادداشت‌ها، تحلیل‌ها و گزارش‌های منتشر شده در نشریات و رسانه‌ها است.
جلد دهم و یازدهم شامل دیدگاه‌ها و نظرات مقامات، مسئولین و کارگزارن نظام، جلد دوازدهم بازتاب فاجعه در سانه‌های خارجی و جلد سیزدهم مقالات علمی-پژوهشی درباره فاجعه (بررسی‌های فقهی، حقوقی، سیاسی، اجتماعی، مدیریتی و...) است.
جلد چهارده تا شانزده نیز به بازنشر پایان‌نامه‌های دانشگاهی، جلد هفدهم در دو بخش اشعار و دلنوشته‌ها و واکنش‌ها و آثار هنرمندان و جلد هجدهم گزارش تصویری از فاجعه و رویدادهای مرتبط با آن اختصاص دارد.

مجموعه آثار فاجعه منا را باید در زمره کتاب‌های مرجع و زیربنایی دانست. این مجموعه، که آرشیوی از اسناد و مدارکِ یکی از مهمترین رویدادهای حج است، می‌تواند ابزاری مهم برای پژوهشگران، هنرمندان و تحلیلگران جهت خلق تولیدات و آثاری جدید در ارتباط با این رویداد باشد.
گفتنی است که در راستای بهره‌برداری مناسب‌تر از این مجموعه، نسخه دیجیتالی این کتاب مرجع نیز در قالب لوح فشرده‌ تهیه و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
بر پایه این گزارش، تقدیر از پژوهشگران برتر و پیشکسوتان پژوهشکده حج و زیارت پایان بخش این مراسم بود.