خبرگزاری شبستان- گرگان، گلستان به سبب شرایط جغرافیایی و واقع شدن در منطقه اقلیمی مرطوب دارای حدود 400 هزار جنگل است که به عنوان سمبل و نماد زیبایی استان همه ساله موجب جذب هزاران گردشگر و مسافر می شود.
این رویشگاه بی نظیر و بی بدیل از گذشته های دور تاکنون با چالش های متعددی همچون شکار غیرمجاز، آتش سوزی، تصرف عدوانی و تغییرکاربری اراضی جنگلی و وابستگی معیشتی جنگل‌نشینان به فعالیت‌های ناسازگار با حفظ جنگل همانند دامداری، زراعت، تأمین سوخت گرفتار بوده و این عوامل توان و تاب آوری این زیستگاه ارزشمند برای بقا کاهش داده است.
اما فارغ از مسائل یاد شده یکی از مسایلی در سالهای اخیر به عنوان یک چالش جدی فراروی این زیستگاه ارزشمند قرار گرفته است موضوع آفات و بیماری های جنگلی است. در سالهای اخیر به علت وقوع تغییرات اقلیمی و رشد آفات و بیمارها شاهد افزایش، خشکیدگی و پژمردگی و خزان زودرس تعداد زیادی از درختان در سطوح وسیع جنگلی اعم از درختان سوزنی برگ و پهن برگ هستیم که این وضع باعث ضعف تدریجی درختان، سرخشکیدگی، حمله و توسعه عوامل ثانویه مانند پوست خواران و چوب خواران می‌شود.
در حالیکه مردم گلستان امیدوار بودند که با ثبت جنگل های هیرکانی به عنوان میراث طبیعی جهانی تحولات و رویدادهای مثبتی در حوزه بهره وری بیشتر اقتصادی از جنگل بر بستر گردشگری اتفاق بیفتد اما این بیمارها و آفات موجب دل نگرانی های زیادی برای آحادمردم و به ویژه دوستداران طبیعت گلستان شد.
همه این مسائل سبب شد تا اوایل هفته جاری مدیران و مسئولان استان با برگزاری نشست بیوتروریسیم در جنگل های هیرکانی به ریشه یابی دلایل بروز گسترده آفات و بیماری ها در گلستان بپردازند.
کارشناسان در این مراسم گردهم آمدند تا دلایل بروز بیماری جنگل ها را بررسی و مشخص کنند. ارزیابی میزان خسارت و بررسی این موضوع که چه مقدار از این آفات بر اساس چرخه طبیعی رخ داده و چه میزان هم بر اثر دخالت های بیرونی و احتمالی بیگانگان از جمله دلایل برگزاری این رخداد بود.
مدیرکل پدافند غیرعامل گلستان در این همایش یکروزه گفت: آفات و بیماری، بلای جان جنگل‌های گلستان شده که در ۱۰ سال اخیر این موضوع مورد توجه نهادهای ذیربط و فعالان محیط زیست قرار گرفته و بر این اساس اقدامات موثری برای نجات جنگل‌ها در حال انجام است.
محمد تقی محمدی گفت: احیاء بخش های آسیب دیده جنگل ها به خصوص پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت شده جهان نما ضرورتی بسیار با اهمیت است که برای توفیقات بیشتر در این بخش باید از ظرفیت بخش های تخصصی دانشگاهی و شرکت های دانش بنیان استفاده کرد.
وی تاکید کرد با توجه به موضوعات مطرح شده و اهمیت موضوع در کنترل و مدیریت به موقع آفات و بیماری ها با سایر عملیات های مراقبتی و حمایتی متناسب با شرایط در پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت شده ی جهان نما لازم است به مرحله اجرا درآید.
یکی از پژوهشگران منابع طبیعی و جنگل در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهارداشت: جنگل همانند سایر مجموعه های زیستی از گزند بیماری و آفت در امان نیست و بروز حد مشخصی از این آفات و امراض موضوعی بدیهی است.
دکتر روح الله رستمی گفت: در حال حاضر رویشگاه های جنگلی استان با بیماری های مختلفی همچون پروانه جوانه‌خوار بلوط، پروانه ابریشم‌باف ناجور، پروانه‌های برگ‌خوار خانواده ژئومتریده، بیماری پوسیدگی زغالی بلوط، پروانه دم‌قهوه‌ای، سوسک قهوه‌ای برگ‌خوار توسکا، سوسک آبی برگ‌خوار توسکا، پروانه برگ‌خوار داغداغان، پروانه سفید درختان، بیماری شانْکْر شاه‌بلوط، زنبور برگ‌خوار وَن، زنبور برگ‌خوار آزاد، زنبور گال‌زای تخمدان نسترن، پروانه‌های چوب‌خوار، کرم سفید ریشه، بیماری فتیله نارنجی، بیماری لکه‌قیری برگِ اَفرا، سوسک‌های پوست‌خوار و چوب‌خواردست به گریبان هستند که بخشی از این امراض متعارف و علل بروز برخی دیگر نیازمند بررسی جدی است.
وی افزود: سلامت و پویایی جنگل علاوه بر ثمرات اکولوژیکی متعددی که به همراه دارد، موجب ایجاد اشتغال برای مردم بومی و افزایش درآمد در بخش‌های محلی و ملی، ایجاد منافع مستقیم اقتصادی و نیز درآمدهای مکمل برای جوامع محلی، و شناخت توانمندی‌های گلستان به گردشگران می‌شود لذا برای حفظ سلامت آن باید تلاش حداکثری داشت.
مدیرکل منابع طبیعی گلستان هم با اذعان به گسترش امراض و آفات در جنگل های استان گفت: محصورسازی مناطق آلوده، جلوگیری از رفت و آمد بیش از حد خودرو و انسان، جلوگیری از اجرای برنامه های تفرجی بدون برنامه، احیا و بازسازی عرصه‌ها با خراشدهی، بذرپاشی و کاشت نهال، ایجاد تنوع گونه‌ای و قطع و حذف پایه‌های به شدت آلوده به بیماری و امحای بقایای آنها از جمله روش های اجرایی برای مقابله با گسترش بیماری است.
عبدالرحیم لطفی ادامه داد: محلول پاشی با محلول های غیر شیمیایی و هم سو با طبیعت به همراه بکارگیری تله های فرمونی از جمله فعالیت های اداره کل منابع طبیعی گلستان است.
یکی از اساتید محیط زیست در دانشگاه های گلستان هم به خبرنگار شبستان گفت: همه جنگل های گلستان در زمره جنگل های هیرکانی و یادگاری از میلیون هاسال قبل هستند و اهمیت بسزایی دارند اما برخی از این جنگل ها به سبب واقع شدن درمناطق چهارگانه مدیریت محیط زیستی از اهمیت بالاتری برخوردار هستند.
دکتر محمدرضا ملاعباسی افزود: پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت شده جهان نما در زمره این مناطق هستند یعنی اینکه جنگل های واقع در این نواحی به سبب آنکه زیستمندان بیشتری از حیات وحش را در خود جای داده اند از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و باید حفاظت بیشتری شوند.
وی گفت: پارک ملی گلستان قدیمی ترین پارک ملی ثبت شده در ایران و پناهگاهی کم نظیر برای حیات وحش است که d; هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری از جمله نیمی از گونه‌های پستاندار ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع گستره خود جای داده و به همین دلیل به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
به گفته ملاعباسی، منطقه حفاظت شده جهان نما با وسعتی بیش از ۳۱ هزار هکتار هم از جمله مناطق جنگلی با اهمیت ویژه در گلستان است که بایدبرای ریشه کنی آفات و امراض آن فکر اساسی شود.
این استاد دانشگاه گفت: بر اساس گزارش متولیان محیط زیست استان، حدود4 هزار هکتار از زیستگاه های جنگلی واقع در پارک ملی گلستان و جهان نما به امراض و بیماری های مختلفی مبتلا هستندکه برای حل آنها باید مطالعات دقیق وعملیات های فنی ثمربخشی طراحی کرد.
وی اضافه کرد: اجرای مراحل مختلف استفاده از روش‌های مناسب زیستی و فیزیکی مبارزه با آفات و بیماری‌ها و به دنبال آن احیای مناطق آسیب دیده از جمله این راهکارهاست.
ملاعباسی گفت: باید تیم‌های کارشناسی مختلفی برای بررسی میدانی به مناطق مورد نظر اعزام و اطلاعات پوشش گیاهی و عوامل بیماری‌زاشناسایی و وضعیت سلامت منطقه جنگلی از لحاظ میزان خسارت وارده از آفات و بیماری‌ها را احصا کنند تا تصمیمات مطلوب گرفته شود.
علاقه مندان به طبیعت در گلستان از مدیران و مسئولان استان توقع دارند تا علل بروز آفات و امراض در جنگل های استان را شناسایی کرده و با پیش بینی اعتبارات و امکانات ویژه هر چه سریعتر برای این چالش فکری اساسی بیاندیشند.
نابودی و تخریب جنگل در گلستان کابوس تلخی است که اگر تعبیر شود زندگی حدود2 میلیون از اهالی بومی منطقه به مخاطره می افتد.
نظر شما