به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، شاهکار هنر اسلامی را می توان در معماری و خوشنویسی دید و نمود این مدعا در مساجد قابل رویت است، معماری خیره کننده مساجد اوج شکوه و زیبایی هنر اسلامی را به مخاطبان القاء می کند؛ درباره هنر ایرانی اسلامی و ویژگی ها آن با «احسان آقایی»، رییس موزه هنرهای معاصر تهران به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
هنر اسلامی ایران چه ویژگی هایی دارد؟
در مورد هنر اسلامی صحبت کردن خیلی بسیط است یعنی خیلی نمی شود در مورد آن کوتاه صحبت کرد معمولا دو نوع هنر را می گویند هنر اسلامی یکی هنری که از درون مایه اسلامی باشد مثل خطاطی که قرآنی را خطاطی یا خوشنویسی کرده یا هنری که به لحاظ دوره تاریخی بعد از اسلام اتفاق افتاده باشد، یعنی هر دوی اینها را هنر اسلامی می گویند اما خود هنر اسلامی جریان های مختلف دارد یعنی مثلا اگر در مورد نگارگری صحبت می کنیم که عمده آثاری که داریم مال دوره اسلامی است، خود اینها هم جریان های مختلف مثل جریان های هرات، تبریز، بغداد، شیراز و... دارد. اینکه ما بخواهیم در یک فضای کوچک تر این را بشکافیم کمی سخت است مثل اینکه در مورد هنر مدرن حرف می زنیم چون اینها دارای شعبات مختلف هستند.
از دیدگاه شما هنر اسلامی هنری است که در دوره اسلامی خلق شده باشد؟
عموما ما به هنری می گوییم هنر اسلامی که در دوره اسلامی اتفاق افتاده است حتی اگر ریشه های آن به دوران غیر اسلامی برگردد. چون واقعیتش این است که قبل از اسلام خیلی آثار هنری به جا نمانده است حتی در موزه هایی مثل «متروپولیتن» دپارتمان هنر اسلامی را بررسی می کنید عموما هنر کشورهای اسلامی را هنر اسلامی می گویند یعنی ترکیه را هم هنر اسلامی حساب می کند کشورهای اسلامی را هنر اسلامی حساب می کنند چون در واقع اینها مسلمان بودند و دوره اسلامی این آثار را تولید کردند.
وجه تمایز هنر اسلامی با هنر غربی چیست؟
به لحاظ سبک شناسی این هنرها متفاوت است. ما نمی توانیم بگوییم مجموعه هنر اسلامی مثلا کارهایی که در ایران اتفاق افتاده با کارهایی که در مصر، سوریه، عراق و ترکیه اتفاق افتاده به لحاظ سبک شناسی متفاوت است اما آن چیزی که آنها را مشترک می کند، شکل گیری در سرزمین های اسلامی بعد از اسلام است.
استفاده از خط و خوشنویسی چه قدر بر زیبایی بصری هنرهای اسلامی تاثیر داشته است؟
چین و ژاپن هم هنر خوشنویسی دارند اما چون هنرمندان ایرانی و همه کشورها متاثر از شرایط زمان است به طور مثال «سوفی و ابن الوقت باشد ای رفیق» یعنی آن کسی که در کشور اسلامی زندگی می کند و آن کسی که در کشور لاییک زندگی می کند باورهایشان فرق می کند بنابراین هنری را تولید می کند که مبتنی بر باورهایش باشد، بنابراین ما می بینیم در خوشنویسی ما تجلیات باورهای شیعی وجود دارد اما این را در خوشنویسی عثمانی نمی بنییم، اما در خوشنویسی مصر نمی بینیم، بنابراین اینها تقسیم می شوند به حوزه های جغرافیایی کشورها حتی در دوره پس از انقلاب آثاری را می بینید که مبتنی بر باورهای انقلابی است اینها را نمی شود خیلی به لحاظ تاریخ هنری کلاسه بندی کرد حتی گفت هنر ایران هنر مصر و هنر ترکیه یعنی این جوری از آنها نام برد که در مجموع هنر اسلامی را شکل می دهند.
نظر شما