خبرگزاری شبستان،جهان اسلام: تعالی هنرهای کشمیر به طور بسیار سخاوتمندانه در عناصر تزئینی موجود در معماری مساجد و زیارتگاه‌های آن منعکس شده است، جایی که توجه بر جزئیات ظریف و نقوش بدیع معطوف شده و سبکی منحصر به فرد ایجاد می‌کند.
این نقوش با ترکیبی از اشکال هندسی و گل‌هایی که برای ایجاد حس وحدت طبیعت و خلاقیت به کار رفته است، قرن‌ها است که به ا اشتیاق معنوی و عبادی نمازگزاران و بازدیدکنندگان پرداخته است.
قاموس بخاری محقق که در بخش تزیینات معماری در زیارتگاه‌ها و مساجد کشمیر کتاب‌های رولیکه میراثی ماندگار از گذشته را زنده می‌کند، همکاری کرده است در این باره می گوید: در هماهنگی با سبک بومی ساخت و ساز با استفاده از چوب، زیارتگاه ها و مساجد تاریخی کشمیر دارای ویژگی های سنگی از دوران اولیه هندو و بودایی هستند که با ظهور سنت های اسلامی در قرن چهاردهم ترکیب شده است."
این کتاب پس از ملاقات او با «ام. سلیم بیگ» در یک نمایشگاه خوشنویسی در مسجد جامع سرینگار منتشر شد.
بخاری در این باره می گوید: در آنجا برای اولین بار با هم تعامل کردیم و افکارمان را در مورد میراث و صنایع دستی کشمیر تبادل کردیم و او برای پیشبرد گفتگوی ما، یک روز مرا به دفترش دعوت کرد.
بخاری که در کالج هندو دانشگاه دهلی در رشته ادبیات انگلیسی تحصیل کرده است، در مصاحبه ای به IANS گفت: در سال 2016 کتابی با عنوان «بی مرز: صنعتگران کشمیر» درباره صنعتگران کشمیری منتشر کرده بودم ،سلیم بیگ علاقه خود را به دیدن کتاب نشان داد و از من خواست که کتابم را به دفترش بیاورم ؛ پس از آن تصمیم گرفتیم پروژه جدیدی را آغاز کنیم و کتاب هنری-تجسمی مشابهی را منتشر کنم.
برای شروع من مدارک فنی برخی از ساختمان‌های مساجد را که توسط INTACH در سال 2011 انجام شده بود، مرور کردم و با توجه به آنها نقشه‌برداری‌های جدیدی را در سراسر مکان‌های بنای تاریخی در کشمیر طراحی کردم .
وی افزود: این شامل بازدید چندین بار از مکان ها برای شناسایی، عکس‌برداری و اندازه‌گیری نقشه‌ها بود.از آنجایی که پروژه بر عناصر تزئینی متمرکز بود، بنابراین برای کتاب، معماران مجبور بودند مجموعه جدیدی از نقاشی‌ها را ایجاد کنند که در اسناد اولیه آنها در سال 2011 وجود نداشت.
بخاری توضیح داد: همچنین برای ایجاد تنوع در کار از یکی از هنرمندان خواستم که نقاشی های آبرنگ و قلم و جوهر بسازد و تلاش قابل توجهی نیز برای تحقیقات آرشیوی، فیزیکی و مجازی انجام شد.
وی افزود: برای یافتن تصاویر زیارتگاه‌ها و مساجد، گاهی اوقات برای روزها مجبور می‌شدم تکه‌ای از مطالب تاریخی در مورد کشمیر را بررسی کنم.
این کتاب مصور پر زرق و برق به دو فصل تقسیم می‌شود: درک معماری مذهبی اسلامی کشمیر در تداوم و تغییر» و «الگوهای فرهنگ - درک هنر از طریق ریاضیات» که هر کدام با یک مقاله مقدماتی طولانی همراه است.
فصل اول درباره 9 مسجد و زیارتگاه توضیح می دهد که از آن جمله می توان به خانقاه مولا، میر مسجد، مسجد جامع، مدین سحاب، مسجد عالی، مخدوم سحاب، خانقاه نقشبند و غیره اشاره کرد.
در مقاله فصل 1، حکیم سامیر حمدانی، مدیر طراحی در بخش کشمیر INTACH، توضیح می‌دهد:کشمیر در محدوده وسیعی از سرزمینی که با اسلام پیوند خورده است، تصویری حاشیه‌ای و تا حدی دورافتاده را به خود اختصاص داده است. به طور سنتی به عنوان یک بخش استانی از شبه قاره هند در نظر گرفته می شد که ادعای شهرت آن بیشتر بر اساس موقعیت جغرافیایی آن است - فراوانی آب فراوان، کوه های پوشیده از برف و آب و هوای مطبوع. در بافت هند، این منطقه همچنین به دلیل صنایع دستی خود مشهور است که شال‌سازی در دربار پادشاهان آسیایی و اروپایی از جمله آنهاست با این حال، برون‌ریزی‌های معماری این منطقه که با سنت‌های اسلامی آن مرتبط است، در بیشتر موارد ناشناخته مانده است.
سنت‌های معماری مذهبی اسلامی کشمیر را می‌توان به‌عنوان بازنمایی کالبدی از یک فرهنگ ترکیبی در نظر گرفت که مبتنی بر همگون‌سازی و انطباق بود و در عین حال تداومی را با ویژگی‌ها و عناصر ساختمانی تثبیت‌شده ایجاد می‌کرد.
از نظر تاریخی، دوره سلاطین مسلمان کشمیر (1322-1548) که تقریباً دو قرن را در بر می گیرد، دوره شکل گیری معماری مذهبی اسلامی کشمیر را تشکیل می دهد. اگرچه پس از سقوط سلطنت کشمیری به دست مغول ها، این سنت ها دیگر بخشی از پروژه های ساختمانی که تحت نظارت سلطنتی اجرا می شد را تشکیل نمی دادند، با این حال حمایت و ترجیح محلی بقای آنها را تضمین می کرد.
در فصل عجیبی از تاریخ کشمیر مساجد ساخته شده توسط مغول ها در سنت های امپراتوری خود تا حد زیادی متروکه باقی ماندند.
سنت‌های ساختمانی منطقه در اواخر پاییز قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم احیا شدکه شاهد بیداری مجدد وجدان جمعی مسلمانان بود. بیشتر ساخت‌وسازهایی که در این دوره انجام شد، بخشی از پروژه‌های مستقل و بومی‌سازی شده توسط جامعه و زیر نظر نخبگان جامعه بود. در برخی موارد تاجران برجسته هزینه ساخت و ساز یا تعمیر کار را تأمین می کردند.
در این تصویر جدید از معماری مذهبی مسلمانان کشمیر، تلاش مستمری برای الهام گیری فرهنگی از آنچه به عنوان مرکز سنتی جهان اسلام، مناطق تحت نفوذ اعراب و ایران دیده می شود، پدیدار شده است.
در اواخر قرن بیستم نه تنها مصالح ساختمانی جدید معرفی شد و دانش سنتی ساختمان‌سازی از بین رفت، بلکه روح طبقه متوسط جدیدی نیز پدید آمد که به هر چیزی قدیمی به عنوان نماینده تصویری که در اصل وجود دارد به دیده تحقیر می‌نگریست و در نتیجه تعدادی از ساختمان‌های قدیمی تخریب شدند و سازه‌های جدید «مدرن» به جای آنها ساخته شدند که اکثر آنها فاقد هرگونه ارتباط زمینه‌ای با محیط اطراف خود و همچنین «زیبایی‌های» مورد نیاز هستند.
آنچه در گذشته نه چندان دور پدیدار شده است، تصویری محبوب از معماری مذهبی اسلامی است که جذابیت یک بنای «اسلامی» را به نمایش می‌گذارد، جذابیتی که هر دهه بیشتر و بیشتر گسترش می‌یابد.
نظر شما