به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، آیه 45 سوره عنکبوت به فلسفه بزرگ نماز پرداخته مى گوید: (نماز انسان را از زشتیها و منکرات بازمى دارد» (ان الصلوة تنهى عن الفحشاء والمنکر».طبیعت نماز از آنجا که انسان را به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده یعنى اعتقاد به مبداء و معاد مى اندازد داراى اثر باز دارندگى از فحشاء و منکر است.انسانى که به نماز مى ایستد، تکبیر مى گوید، خدا را از همه چیز برتر و بالاتر مى شمرد، به یاد نعمتهاى او مى افتد، حمد و سپاس او مى گوید، او را به رحمانیت و رحیمیت مى ستاید، به یاد روز جزاى او مى افتد، اعتراف به بندگى او مى کند، از او یارى مى جوید صراط مستقیم از او مى طلبد، و از راه کسانى که غضب بر آنها شده و گمراهان به خدا پناه مى برد بدون شک در قلب و روح چنین انسانى جنبشى به سوى حق و حرکتى به سوى پاکى و جهشى به سوى تقوا پیدا مى شود لذا در این خصوص با حجت الاسلام «مهدی عرب پور»، رییس ستاد اقامه نماز استان کرمان گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
چرا باید نماز بخوانیم؟
اولین سوالی که بیشتر در بین جوانان مطرح است، این است که چرا باید نماز بخوانیم یا آیا نماز نیاز خالق است یا نیاز مخلوق؟ بعضی از افراد این گونه تصور می کنند که نماز را برای رفع نیاز خالق می خوانند که این تفکر اشتباهی است، چون فکر می کنند وقتی خداوند دستور به خواندن نماز کرده حتما به آن احتیاج داشته است، پاسخ این است که اولا خالق ما از هر مسئله ای بی نیاز است و به هیچ چیزی نیاز ندارد و اگر تمامی انسان ها طبق فرموده خداوند در قرآن کریم کفر و بی نمازی را انتخاب کنند، هیچ آسیبی به خداوند نمی رسد، چون خداوند غنی است «ان الله هو الغنی الحمید» (و ستوده شده است به خاطر این غنی و بی نیازی اش)؛ بنابراین او به هیچ چیز ما من جمله نماز نیاز ندارد؛ پس این تفکر که ما برای رفع نیاز خالق نماز می خوانیم، اشتباه است و اهانت به پروردگار می باشد.
اما اینکه نماز نیاز مخلوق است و بر اساس نیاز باید نماز بخواند، این تفکر درستی است، چون انسان یک موجودی است که هم جسم است و هم روح و جسمش به واسطه روحش حرکت می کند و نشست و برخاست دارد و این جسم برای داشتن کارآیی، نیازمند هوا و غذا است که باید اکسیژن مناسب و غذای خوب را دریافت کند تا این جان بتواند مرکبی برای روح باشد. سوال اینجاست آیا روح نیاز به تغذیه معنوی ندارد؟ روح هم باید غذای معنوی وصف الحال خود را استفاده کند و یکی از غذاهای معنوی که موجب رشد، تعالی و تقویت روح می شود ، همین نماز است لذا خداوند در قرآن کریم فرموده اند «اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ» یعنی از نماز و روزه برای صبر و استقامت در برابر بیگانگان و دشمنان کمک بگیرید.
حالا در پاسخ به این سوال که چرا باید نماز بخوانیم، باید گفت یک پاسخ، نیاز ما به نماز است. اگر این نیاز را به واسطه نماز برطرف نکنیم ضعیف خواهیم شد. پاسخ دوم این است که انسان برای به کمال رسیدن خلق شده است و کمال انسان در گروی وصل شدن به پروردگار است؛ بنابراین انسانی که به خداوند وصل شود به کمال رسیده است. طبعا ما در این مسیر با موانعی روبرو می شویم، یعنی اگر انسان مسیر را درست طی کند و به خداوند برسد، او به کمال دست یافته است اما در طی کردن این مسیر مزاحم هایی وجود دارد که نمی گذارد ما از آن موانع عبور و به پروردگار وصل شویم. یکی از این مزاحم ها، هوای نفس، تمایلات و شهوات ما است و یکی از موانع حرکت ما شیطانی است که در قرآن کریم قسم یاد کرده که من بندگان تو را گمراه می کنم و نمی گذارم به کمال برسند لذا برای رهایی از این شیطان قسم خورده، نماز بهترین عاملی است که می تواند انسان را در رسیدن به کمال کمک کند چون وقتی نماز بخوانیم، ذکر کامل محقق می شود و وقتی ذکر کامل محقق شد به واسطه این ذکر شیطان فرار می کند.
خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَمَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ » (و هر كس از ياد [خداى] رحمان دل بگرداند بر او شيطانى مى گماريم تا براى وى دمسازى باشد ) لذا نماز بالاترین ذکر است، چون خداوند می فرماید « وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي» ( پس مرا بندگى كن و نماز را بپادار تا به ياد من باشى.) بنابراین وقتی ذکر بر زبان جاری شود، شیطان فرار می کند.پس چرا نماز بخوانیم؟ برای اینکه با نماز بتوانیم مزاحمی که در مسیر کمال ما قرار دارد را کنار بزنیم و با یاد خداوند با آنها مقابله و مبارزه کنیم؛ بنابراین بالاترین یاد خداوند خواندن نماز است.
برخی از افراد اعتقاد دارند که با انجام اعمال خوب و خدمت کردن به مردم می توانند به جای نماز عبادت کنند. نظر شما در این خصوص چیست؟
همه این اعمال در جای خود ارزشمند هستند. هر کار خوبی حتی ذره ای نزد پروردگار محفوظ است و معنویت آن در زندگی شما تاثیرگذار می باشد، ولی هیچ کدام از اینها به پای نماز نمی رسند. خدمت به بندگان و ادای حق الناس همه در جای خود محفوظ هستند اما هیچ عبادتی به زیبایی نماز خواندن نیست. نماز نور چشم پیغمبر(ص) و معراج مومن است؛ بنابراین اگر قرار است ما یک وسیله ای برای رسیدن به خداوند را جست و جو کنیم، بهتر است همان وسیله ای را انتخاب کنیم که پروردگار متعال آن را مقرر کرده است. خداوند می فرماید: این نماز شما را به کمال می رساند و در رسیدن به مقصد شما را یاری می کند لذا هیچ چیزی همانند نماز بر انسان تاثیرگذار نیست؛ بنابراین هر کار خوب و پسندیده ای را که انجام دهیم، ثواب و پاداشش نزد پروردگار محفوظ است ولی اثر و تاثیرگذاری نماز را ندارد.
به نظر شما علت کمرنگ شدن فریضه نماز در جامعه چیست؟
ارایه بعضی از آمارها مبنی بر کمرنگ شدن نماز در جامعه را قبول ندارم. ممکن است مردم کمتر در مساجد حضور پیدا کنند اما به نماز فرادی بیشتر اهمیت می دهند و اهل نماز هستند لذا با انجام یک پژوهش می توان میزان بی نمازها را در جامعه مشخص کرد. طبق پژوهش های صورت گرفته تا قبل از بحران کرونا، میزان بی نمازهای مطلق در جامعه کمتر از 20 درصد بوده و 25 درصد هم در نماز جمعه ها شرکت نمی کردند؛ اینکه بگوییم توجه به نماز در جامعه کاهش یافته، این قضاوت درستی نیست، ضمن اینکه نمازهای جماعت و نمازهای جمعه ما هم در حد انتظار برگزار نمی شود.
علت این مسئله در جامعه چیست؟
یکی از دلایل این مساله عدم آگاهی و مطالعه در خصوص اهمیت و ارزش نماز است، یعنی این افراد هرچه از دیگران شنیدند، همان را باور کردند. اگر مطالعه ای در خصوص تاثیرات معنوی و اسرار نماز داشته باشند کاملا به نماز ترغیب می شوند؛ بنابراین می توان گفت: علت بی رغبتی برخی از بی نمازها بی توجهی و جهل آنها نسبت به این فریضه مهم دینی در جامعه است، ضمن اینکه دلایل دیگری هم می تواند داشته باشد که باید در جای خود مورد بررسی قرار گیرد؛ مثلا یکی از دلایل تبلیغات منفی و سوء دشمنان در این زمینه است، در واقع کفاری که دوست ندارند جوانان ما گرایش به اسلام و نماز داشته باشند و بعضی رفتارهای افراد را به پای دین می نویسند که این درست نیست. همچنین بعضی از مسایل و مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم ها، زندگی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار داده است و این گونه عنوان می کنند که وقتی این وضع شرایط اقتصادی است، چرا باید نماز بخوانند در حالی که این نماز برای فقیر و غنی شدن انسان نیست، نماز نیاز انسان است و انسان در هر شرایطی ولو در وضعیت فقر باید به نماز تمسک جوید تا در اثر خواندن نماز مشکلات شان نیز برطرف شود.
نظر شما