خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ الگوپذیری گاهی عمل به اصول عبادی و شروعی است كه هرگز با گذشت زمان و قرون قابل تغییر ناپذیر نیست، مانند سیره عبادی پیشوایان بزرگ همچون حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) که بعد از هر نماز واجب ذكر مخصوص داشتند. (3 مرتبه الله اكبر، 33 مرتبه الحمدلله، 33 مرتبه سبحان الله؛ ذكری كه دستور آن را به عنوان هدیه ای عظیم از پدر بزرگوارشان دریافت كرده بودند و همواره بر آن مداومت می‌ورزیدند. به مناسبت میلاد حضرت زهرا (س) و روز مادر این خبرگزاری با حجت الاسلام امیر علی حسنلو مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات وپاسحگویی به شبهات حوزه های علمیه گفتگویی داشته که در ادامه تقدیم می شود:
چگونه می توان از پیشوایان الگو گیری نمود؟
انسان به جهت اقتضای ذات خود به الگو نیاز دارد؛ الگو سازی و معرفی الگو از جمله عارف معرفتی قرآن هست؛ قرآن برای مردان و زنان الگوهای جامع صفات کمال معرفی می نماید و در آیه 21 سوزه احزاب می فرماید: «لَقَدْ كانَ لَكُمْ فی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ یرْجُوا اللَّهَ وَ الْیوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثیراً؛ مسلّماً براى شما در زندگى رسول خدا سرمشق نیكویى بود، براى آنها كه امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد مىكنند.
به طور کلی، الگو قرار دادن پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و امامان معصوم(علیهم‌السلام) و بزرگان دین به این معنا نیست که اقتضائات زمان به گذشته برگردانده شود ؛ بلکه با توجه به تحولات زمان واقتضائات زمان از اصول زندگی آنان پیروی ممکن است ؛ توجه داشته باشید، الگوگیری در یک تقسیم‌بندی کلی بر دو محور «ارزش‌ها» و «روش‌ها» واصول استوار است که ارزش‌ها ثابت است، در الگوگیری از پیشوایان واسوه ها باید به اصول ومعیارها توجه نمود.
آيا از زندگی حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) زنان امروزه می توانند الگو بگیرند ؟
الگوپذیری گاهی عمل به اصول عبادی وشروعی است كه هرگز با گذشت زمان و قرون قابل تغییر ناپذیر نیست ، مانند سیره عبادی پیشوایان بزرگ همچون حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) که بعد از هر نماز واجب ذكر مخصوص داشتند. 34 مرتبه الله اكبر، 33 مرتبه الحمدلله، 33 مرتبه سبحان الله؛ ذكری كه دستور آن را به عنوان هدیه ای عظیم از پدر بزرگوارشان دریافت كرده بودند و همواره بر آن مداومت می‌ورزیدند و به شیعیان خویش نیز توصیه می‌فرمودند. از این روی ما نیز به آن حضرت اقتدا می‌نماییم و همان ذكر را با همان ترتیب بعد از هر نماز واجب به عنوان با فضیلت ترین تعقیبات نماز می‌گوییم. چنین اقتدایی به آن بزرگوار، الگوپذیری مستقیم خواهد بود.
گاهی نیز اصول متخذ از سیره حضرات قابل الگو گیری است ؛ كه با تحلیل و استنباط از سیره علمی و عملی آن بزرگواران، قابل دسترسی است در وجوه و صور فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ...، مانند ساده زیستی و زندگی ساده و بدو ن تجملات حضرات از جمله برگزاری مراسم عروسی و ازدواج و کم هزینه بودن عروسی و آغاز زندگی معنوی بدون تشریفات زاید. ابزار وسایل زندگی آنان شاید در این زمان قابل استفاده نباشد اما آن چه ارزشمند و قابل الگو گیری است ، «حقیقت»، «محتوا» و «روح» این رفتارها که به آن اصول ارزشی می توان گفت.
حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) در مدت عمر کوتاه خود، اصول زیبایی برای انسان و زن نمونه برای دیگران است که می‌توان از آن الگو گرفت از جمله در عبادت، در رابطه تربیت فرزند وهمسر داری، احترام به پدر ومربی خود ، عفاف و حجاب، جهیزیه كم و ساده ، ساده زیستى، انس با قرآن و تعلیم آن به فرزندان خویش، مراعات نظم و قوانین در زندگی، تقسیم كار در منزل ؛ اهمیت دادن به همسایه، ارج نهادن به شخصیت كودكان، و حضور و غیاب آنها، رعایت عدالت بین فرزندان و... و سایر اصول و شاخصههاى اخلاقى و ارزشهاى انسانى است.
در خصوص سیره عبادی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) توضیح بفرمایید؟
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد. همچنین عفت، ادب و حیا و پرهیز شدید از نامحرمان درس و امتیاز بزرگ فاطمه (س) است که بسیار مهم و موثر در منزلت معنوی فاطمه در نزد پروردگار است ؛ آن حضرت به عنوان باحجاب ترین و با عفیف ترین فرد است ، بانوان مسلمان را سزاوار است این سیره زهرا را جدی گرفته واز آن پیروی نمایند.
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در همسرداری چگونه بودند؟
حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) از لحظه ورود به خانه ساده و گِلى، اما نورانى حضرت على (علیه‌السلام) تا آخرین روز زندگى، بر سر پیمان خود بود. این از فرازهاى برجسته زندگى حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) است، كه از همان آغاز ورود به خانه همسر، تمام شخصیت و هویت خود را چنان بروز دهد كه تا پایان مسیر مشخص باشد. پاسخ صریح و زیباى حضرت على (علیه‌السلام) به پیامبر اكرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در فرداى عروسى، مؤیدى است، بر آنچه گفته آمد. حضرت على (علیه‌السلام) در این جواب كوتاه و عمیق، فاطمه را بهترین یار و مددكار، در طاعت حق معرفى مى كند. وقتى پیامبر ـ صلى الله علیه و آله و سلم ـ از او پرسید كه فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را چگونه یافتى؟ عرض كرد: «نِعْمَ الْعَوْنُ عَلى طاعَةِ اللّهِ؛ فاطمه چه خوب یاورى براى اطاعت الهى است».
هنگامى كه پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) همین پرسش را از فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) كرد، پاسخى شنید: «خَیرُ بَعْل؛ بهترین شوهر است». كه حكایت از كمال رضایت و خشنودى فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) مى كند. تعاون بر تقوا، نیكى از اركان زندگى مشترك حضرت على (علیه‌السلام) و حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) بود و شاید یكى از بهترین و شكوهمندترین نشانه هاى آن این است كه فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) در طول زندگى پر فراز و نشیب خود با على (علیه‌السلام) هیچگاه از وى تقاضایى ننمود كه اجابت آن براى حضرت على (علیه‌السلام) مشكل و موجب اذیت وى باشد.
لباس، زینت، اثاث خانه، مسكن وسیع و امثال آن خواسته هایى است كه معمولاً هر زنى به خود اجازه مى دهد كه از همسر خویش درخواست نماید، امّا فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) هرگز همسرش را براى تهیه این نوع خواسته ها به زحمت نینداخت. حتى وقتى در بستر بیمارى بود و حضرت على (علیه‌السلام) با دلى پر از عشق و محبت، از او خواست كه اگر خواسته اى دارد ابراز كند، فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) از بیان تقاضاى خود ابا مى كرد. حضرت على (علیه‌السلام) فرمود: فاطمه جان، چیزى از من بخواه؛ هنگامى كه فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) را همچنان ساكت و آرام دید، او را سوگند داد كه از او تقاضایى كند. فاطمه كه دیگر سكوت را جایز نمى دید، گفت: اكنون كه سوگندم دادى اگر انارى باشد، مایل هستم. حضرت على (علیه‌السلام) از این كه دید همسرش بعد از سالها زندگى و قناعت، بالاخره از او درخواستى كرده است، براى انجام خواسته او با خوشحالى از خانه بیرون آمد كه مشروح جریان آن، در كتاب‌هاى تاریخى و روایى آمده است.
زندگی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در همه جهات باید برای بشریت الگو باشند بانوان ما چگونه می توانند در زندگی خود از حضرت الگو بگیرند؟
سلمان فارسی با دیدن بردباری دختر رسول الله که بهترین انسان روی زمین ومالک همه آنچه در زمین بود که به سختی زندگی داشت و با زهد زندگی می کرد چادر وصله دار می پوشید تعجب، متاثر و متاسف می شد و می گفت شاهان قیصر و کسری در ناز نعمتند و فرزند رسول خدا چنین زندگی ساده دارد . روزى فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) به حضور پدرش رسید، در حالى كه آثار ضعف و گرسنگى از چهره زهرا علیها السلام نمایان بود. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) وقتى این حالت را مشاهده كرد، دستهایش را به سوى آسمان، بلند نموده و گفت: «خدایا گرسنگى فرزندم را به سیرى تبدیل كن و وضع او را سامان بده».
پیامبر اكرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) بدون اینكه فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) سخنى به او بگوید، از ضعف و گرسنگى او با خبر مىشود كه این خود، یكى از نمونههاى پایبندى به اسرار خانواده است که فاطمه در خانه شوهر به سختی زندگی دارد اما به کسی سخنی نمی گوید و شکایت نمی کند ؛ بانوان جامعه به تاسی از فاطمه باید آستانه تحمل خود را بالا ببرند و این همه اختلافات در زندگی ها که بیشتر به طلاق کشیده شده و خانواده ها از هم می پاشد پیش نیاید. این درسها را باید از زندگی فاطمه بیاموزند تا زندگی ها استوار بماند.
نقش حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در تربیت فرزندانی چون حسنین (ع) و حضرت زینب و ام کلثوم را تبیین بفرمایید و چگ.نه مادران ما می توانند از این نقش الگو بگیرند؟
با كمى دقت در برخورد عاطفى و منطقى حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) در مى یابیم كه آن بانوى بزرگوار، در ساختن روح و شخصیت فرزندان گرامى‌اش از ابزارى بسیار ظریف و دقیق استفاده كرده است ، سلمان مى گوید: روزى فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) را دیدم كه مشغول آسیاب بود. در این هنگام، فرزندش حسین گریه مى كرد، و بى تاب بود عرض كردم براى كمك به شما آسیاب كنم، یا بچه را آرام نمایم؟ ایشان فرمود: «من به آرام كردن فرزند اولى هستم، شما آسیاب را بچرخانید» از جمله مواردى كه در شیوه تربیت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) جایگاه خاصى داشت، تحرك و بازى كودكان بود. این فعالیت و تكاپو مقدارى براى سلامتى و رشد مناسب كودك، ضرورى است كه حتى براى تشویق آن ها به تحرك و بازى، بزرگترها نیز باید تن به بازى و جست و خیز بدهند.
حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) به بازى با بچهها توجه كافى مبذول مىداشتند و همین امر، موجب شادابى و نشاط روز افزون آنها مىشد. ایشان به این نكته نیز توجه داشتند كه در بازى، نوع الفاظ و حركات مادر، سرمشق كودك، قرار مىگیرد؛ بنابراین باید از كلمات و جملات مناسبى استفاده كرد. علاوه بر این باید در قالب بازى و شوخى شخصیت كودك را تقویت نمود، او را به داشتن مفاخر و ارزشهاى اكتسابى تحریك و تهییج كرد.
نقل شده است كه حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) با فرزندش امام حسن مجتبى (علیه‌السلام) بازى مىكرد و او را بالا مىانداخت و مىفرمود: «پسرم حسن، مانند پدرت باش. ریسمان ظلم را از حق بر كن. خدایى را به پرست كه صاحب نعمت‌هاى متعدد است و هیچگاه با صاحبان ظلم و تعدى، دوستى مكن». همچنین نقل شد است كه وقتى فرزندش حسین (علیه‌السلام) را بازى مىداد، این گونه مىفرمود: «تو به پدر من (پیامبر) شبیهى و به پدرت على شباهت ندارى» طبق همین نقل، این بین موجب خنده و تبسم حضرت على (علیه‌السلام) مىشد.
از این گزاره های تاریخى، استفاده مىشود كه حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) و حضرت على (علیه‌السلام) علی‌رغم تمام مشكلات و گرفتاریهاى موجود، در برخورد با كودكان، خود را خوشحال و خندان نشان مىدادند. بدون تردید، فرزندانى كه محصول تربیت چنین خانواده هایى هستند از روانى سالم، روحیهاى قوى و نفسى مطمئن برخوردار خواهند بود.
شیوه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در مردم داری، آموزش و پاسخ به نیازهای معرفتی چگونه بود؟
فاطمه از كودكى در متن جامعه و در کنار پدری که مسئول هدایت جامعه را عهده دار بود بزرگ شد ، همه مشکلات را با مردم همدم دیده است. زنى به خدمت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) رسید و عرض كرد: مادر پیر و ناتوانى دارم كه در نماز بسیار اشتباه مى كند، مرا فرستاده تا از شما بپرسم كه چگونه نماز بخواند. آن حضرت فرمود: هر چه مى خواهى بپرس. آن زن سؤالات خود را مطرح كرد، تا به ده سؤال رسید و فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) با روى گشاده جواب داد. زن از زیادى پرسش خود، شرمنده شد و گفت: شما را بیش از این زحمت نمى دهم. حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) باز هم بپرس. آنگاه براى تقویت روحیه وى چنین فرمود: اگر به كسى كارى واگذار كنند، براى مثال از او بخواهند كه بار سنگینى را به ارتفاع بلندى حمل كنند و در برابر این كار صد هزار دینار به او جایزه بدهند، آیا او با توجه به آن پاداش احساس خستگى مى كند؟ زن جواب داد نه. آن حضرت فرمود: من در مقابل پرسشى كه جواب مى گویم از خدا پاداشى به مراتب بیشتر دریافت مى كنم و هرگز ملول و خسته نمى شوم. از رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) شنیدم كه روز قیامت دانشمندان اسلام در برابر خدا حاضر مى شوند و به اندازه علم و تلاش و كوششى كه در راه آموزش و هدایت مردم داشته اند، از خداى خود پاداش مى گیرند.
حضرت فاطمه (س) بانویی که شب عروسی لباس عروسی خود را به فقیر بدهد نشان از روح بسیار بلند او دارد، چگونه می شود که بانویی به این مرتبه از بندگی خدا برسد؟
انفاق با صدقه فرق دارد، صدقه دادن چیزی است که ممکن است خود انسان نیاز نداشته باشد، ولی انفاق از صدقه بالاتر است. انفاق یعنی بخشیدن چیزی که مورد نیاز خود انسان است و حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) این ویژگی را به طور آشکارا دارا بود در شب عروسی، لباس عروسی خویش را به فقیر دادند و خود لباس کهنه به تن کردند بارها، تنها غذای خود را به فقیر دادند و خود گرسنه ماندند ولی خدا را بر این امر شکر کردند.
در همین حا بود که این عمل خالصانه مورد توجه وعنایت خاص پروردگار قرار گرفت و سوره انسان درشان فاطمه وخانواده آن حضرت نازل شد.
نظر شما