خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ «نه تنها کربلا ونهضت حسینی بلکه ماندگاری اسلام دارای رموز است ؛ یکی از رموز نهضت حسین (ع) و نهضت و مکتب تبیین و روایتگری زینب است ؛ شهامت زینب و همراهی او با برادر و شاهد بودن به حوادث و مصیبتها از مدینه تا کربلا همه دارای حکمت است ؛ یکی از حکمتها نمایاندن نقش زنان مسلمان و امت محمدی در حفظ اسلام و نقش آنان در نهضت عاشوراست ؛ همان نقشی که خدیجه کبری و فاطمه زهرا (س) در حفظ دین ایفا نمودند و هریک در مقطعی نشان دادند» متن بالا برشی از صحبت های حجت الاسلام امیر علی حسنلو استاد حوزه علمیه قم و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه قم در خصوص وفات حضرت زینب (س) می باشد که در ادامه تقدیم می شود:
رمزماندگاری قیام عاشورا و اسارت، افتخار حضرت زینب (س) است در این خصوص توضیح دهید.
نه تنها کربلا ونهضت حسینی بلکه ماندگاری اسلام دارای رموز است ؛ یکی از رموز نهضت حسین (ع) و نهضت و مکتب تبیین و روایتگری زینب است ؛ شهامت زینب و همراهی او با برادر و شاهد بودن به حوادث و مصیبتها از مدینه تا کربلا همه دارای حکمت است ؛ یکی از حکمتها نمایاندن نقش زنان مسلمان و امت محمدی در حفظ اسلام و نقش آنان در نهضت عاشوراست ؛ همان نقشی که خدیجه کبری و فاطمه زهرا (س) در حفظ دین ایفا نمودند و هریک در مقطعی نشان دادند که اگر حصر و شعبی در راه نشر دین و دعوت باشد تمام ثروت را باید خرج راه دین نمود ؛ اگر سقیفه ای باشد باید فاطمه وار روشنگر وخطابه تبیین برای مردم باید نمود و اگر یاغی گری چون یزید بر حریم اهل بیت (ع) یورش نمود بایسته است او را با خطابه های زینبی رسوا نمود و بر او چیره شد و این نقش بی بدیل زنان مسلمان همچنان در کنار مردان بر جسته است و این چهره های بی مانند تاریخ از زمان آدم در کنار مردان بزرگ با عفت وحیا و تاریخ ساخته اند؛ نه با رفتارهای سبک وسخنان نسنجیده...؛ مادر موسی و زن فرعون و مادر ابراهیم و هاجر و ساره و مریم و همسر ذکریا تا خدیجه و فاطمه زینب و... در کنار مردان تاریخ ساز نمونه ای برای همه بشریت هستند.
گوشه ای از فضائل اخلاقی و رفتاری حضرت زینب را برای خوانندگان ما بفرمایید؟
تمام رفتارهای زینب (س) برای بشریت سرمشق است ؛ از آغاز همراهی که با برادرش هجرت نمود زیبایی های در منابع از سیره ی آن بانوی بزرگ گزارش شده است کتابهای خوبی هم نگاشته شده از مرحوم شریعتی تا فیض الاسلام و کتابی نیز حقیر نوشته ام که در حال انتشار است ؛درباره فضایل این بانو بهتر است از زبان آنان که او را می شناختند مطالبی شنید ؛ امام حسین(ع) درباره حضرت زینب(س) می‌فرماید: «به درستی که تو در حقیقت از درخت نبوت و از معدن رسالت هستی»؛ یعنی گفتار و روش و منش تو، از مرکز نبوت و مخزن رسالت پیامبر اسلام(ص) نشأت می‌گیرد. امام سجاد(ع) پس از خطبه غرّا، و آتشین و پر محتوای حضرت زینب(س) در کوفه در مقام تأیید علمی آن مخدّره خطاب به او فرمود: «بحمد الله تو دانشمند بدون آموزگار و اندیشمند بدون استاد هستی». در واقع این سخن بیانگر آن است که حضرت زینب(س) دارای علم لدنّی (خدادادی و غیر اکتسابی) بوده و بدون اینکه علم را از کسی آموخته باشد، از چشمه جوشان وجودش می‌جوشید.
سلوک زینب سلوک معنوی است به همین لحاظ است که بانوی بزرگوار اسلام زینب کبری(س) وقتی به او گفته شد چگونه دیدی خدا با شما چکار کرد ؟ چنین اظهار می‌دارد که ما جز زیبایی چیزی ندیدیم، چون در معرض امتحان معشوق، عاشق سعی می‌کند تمام مراحل را با هر سختی که باشد به جان و دل بخرد و به خواسته معشوق خویش نایل شود و این زیباترین جلوه عاشق در راه معشوق است.
حضرت زینب(سلام الله علیها) نزد اهل‌بیت (علیهم‌السلام) از چه جایگاهی برخوردار است؟
جایگاه حضرت زینب (س) در نزد اهل بیت (ع) بسیار رفیع و منزلت بزرگ است ؛ چندین معصوم را زینب درک نموده وجامع فضایلی از آنان است ؛ زینب در آغوش جدش رسول خدا(ص) چشم گشود و دردامن فاطمه(س) شیر خورد و در کنار پدری چون علی (ع) تربیت یافت و در سایه بردارانی چون حسنین رشد و نمو داشت؛ مدرک معرفت پنج تن آل عباست که درشانشان آیاتی چون تطهیر و مباهله و هل اتی وذی القربی و مودت نازل شده است ؛ پس از برادران دو امام را نیز زیارت و مورد عنایت خاص آنان است امام سجاد(ع) و امام باقر(ع) این درک و شهود خود عالمی است از عرفان ومنزلت معنوی که برای کمتر کسی چنین توفیق دست می دهد ؛ اين كلام حضرت سجاد عليه السلام كه خطاب به عمه خود فرمود:« تو عالمي هستي كه معلم نديده اي و دانائي هستي با آموختن عالم نشده ای».
در واقع این حدیث بهترين دليل و شاهد بر عظمت مقام زينب (س) است، زيرا در سخن امام معصوم نه اغراق و مبالغه امكان دارد و نه تعارف ظاهري، پس معلوم مي شود مقام زينب (س) بسيار بلند و ارجمند است. اما دليل روايي و مانند آن در دست نيست كه برتري مقام زينب (س) بر انبياء را ثابت كند لذا اين مسئله همانند مسائل ديگر است.بنابراین مرتبه معنوی آن حضرت برتر از علماست چون علما در راه علم کوشش کرده اند اما این بانو مکتب نرفته مسئله آموز و الگو برای علما و دانشمندان بوده است. امام حسین(ع) درباره حضرت زینب(س) می‌فرماید: «به درستی که تو در حقیقت از درخت نبوت و از معدن رسالت هستی»؛ یعنی گفتار و روش و منش تو، از مرکز نبوت و مخزن رسالت پیامبر اسلام(ص) نشأت می‌گیرد.
نقش حضرت زینب (سلام الله علیها) در حفظ جایگاه امامت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از مهمترین ارکان جاودانگی حادثه عاشورا نقش پیام رسانی حضرت زینب (سلام الله عليها) و بازماندگان کربلا بود که این واقعه تاریخی را ماندگار و جاودانه کرد، بدون شک نقش حیاتی حضرت زینب (سلام الله عليها) در اهداف بزرگ عاشورا در جهت احیای دین و زنده ماندن احکام نورانی اسلام و امامت بود. راه امامت را زینب با جهاد تبیین حفظ نمود و در این راه بلاها را به جان خرید و فداکاری آن حضرت در این زمینه‌ها برکسی پوشیده نیست.
لطفاً درباره اثرگذاری حضرت زینب (سلام الله علیها) در جریان کربلا بیشتر توضیح دهید.
زینب (س) در جهاد امام حسین (ع) در تمام حالات واقعه نقش آفرید، در کنار برادرش حسین علیه السلام چونان کوهی استوار بود و با او درباره حوادث گفت‌وگو مى کرد، اداره و مدیریت زنان و کودکان کاروان را امام برعهده داشت هجرت فى سبیل الله و پیروی از امام زمان، نقش مهم زینب است ؛ پرستارى از امام سجاد و مراقبت اطفال و زنان را، تقدیم فرزندان در راه برادر و سوگوارى شهدا در کاروان، استقامت و بردباری و شجاعت، ایراد خطبه ها در رسوایی و برملا نمودن و خنثى کردن تبلیغات دشمن علیه امامت.
به نظر شما چه درسهایی از حضرت زینب (سلام الله علیها) می توان برای زندگی امروز گرفت؟
از سیره زینب درسهای زیاد می توان آموخت درسهایی برای زندگی سعادتمند است که نمونه هایی دراینجا ذکر می شود: اول ایمان و تقوا؛ حضرت زینب(س) در دامن پاک‌ترین و با ایمان‌ترین انسان‌ها رشد کرد و معارف الهی را آموخت و با تقویت ایمان خویش آن‌ها را در خود شکوفا ساخت. ایشان همیشه تقوا و پرهیزکاری پیشه می‌کردند حیا و عفت را سرلوحه زندگانی خویش کرده بودند. شما نیز که در دامن یک خانواده مؤمن و متقی رشد کردید، باید همچون حضرت زینب(س) اصلی‌ترین و مرکزی‌ترین وسیله اسلام یعنی ایمان را در خود تقویت سازید و صفت تقوا، حیا و عفت را ملکه خود قرار دهید تا مثل ایشان به قله‌های سعادت و کمال دست یابید.
ثبات قدم و جانفشانی در راه هدفیکی دیگر ار درسهایی است که می توان از حضرت آموخت، حضرت زینب(س) در راه اهداف عالی خویش همیشه ثابت قدم بود و در این راه از جان و مال خویش دریغ نکرد. بدترین مصیبتها را تجربه کرد از زندگی آرام و آسوده دست کشید، سختی‌های سفر و جنگ را به جان خرید، عزیزترین کسان خود را در مقابل دیدگانش قطعه قطعه کردند، باز از آرمان‌های اصیل خویش دست برنداشت و در این راه همیشه ثابت قدم باقی ماند.
وفاداری به ولایت الهی نیز از جمله این درسها است؛ حضرت زینب(س) از بهترین موقعیت در مدینه برخوردار بود، اما حتی شوهر خویش را ترک کرد تا با امام خود یعنی امام حسین(ع) همراه باشد. ایشان نه تنها از این جهت که خواهر امام حسین(ع) بود محبت واقعی به ایشان داشت، بلکه از این جهت که ایشان امام زمانش بود به ایشان عشق می‌ورزید و مطیع کامل ایشان بود. حضرت زینب(س) همیشه به امام خویش وفادار بود.
امانت‌داری یکی دیگر از درس های ایبشان به بشریت است؛ کسی که در او شرط انصاف و عدل تحقق پیدا کند، مردم اشیاء گرانقدر خود را نزد او به امانت می‌گذارند. حضرت زینب(س) به خاطر دارا بودن این شرط‌ها حافظ بسیاری از امانت‌ها بود که بزرگترین امانت نزد ایشان حفظ وجود امام عصرشان یعنی امام سجاد(ع) بود و ایشان در حفظ این امانت تا سر حد جان کوشیدند و هیچ گاه او را تنها نگذاشتند. از دیگر امانت‌ها نزد ایشان حفاظت از عزت اسلام و خاندان آل محمد(ص) است؛ طوری که در رویارویی با عبیدالله به او سلام ندادند و او گفت که این زن متکبر کیست؟ زنان گفتند: زینب کبری(س) دختر علی(ع) است همان که تو در جایش نشسته‌ای. اما امانت بعدی حفظ و حراست از دین در تمامی مراحل به خصوص در سختی‌هاست.
در صبر و شکیبایی نیز زینب (س)سرآمد و سرافراز بود و از این جهت نیز بهترین الگو برای بانوان و مادران شهید و خواهران شهید و... هست و در دانش و هوشمندی با بررسی عملکرد حضرت زینب و خطبه‌هایش به مقام عالمانه و معرفت و آگاهی ایشان می‌توان پی‌برد. وقتی امام سجاد(ع) فرمود: ای عمه! به حق دانشمندی هستی که پیش کسی درس نیاموخته، این جمله خبر از هوش و دانش حضرت می‌دهد.
حضرت زینب(س) کسی بود که هیچ یک از زنان هم‌عصرش به پای عبادت او نمی‌رسد، ما بارها در مورد نماز شب او شنیده‌ایم، آن هنگام که مصائب به او روی آورد و داغ عزیزان توان ایستادن را از او گرفت، در آنجا نیز نماز شبش را ترک نکرد و نشسته آن را بجا آورد، نماز شبی که واجب نبود، اما زینب کبری(س) آن را بر خود واجب کرد پس بانوان به تأسی از زینب(س) در انجام محوری‌ترین اصل در زندگی یعنی عبادت را در نهایت اخلاص و بندگی بجا آورند و تنها به واجبات اکتفا نکنند، بلکه مستحبات و نمازهای شب را تا حد توان بجا آورند. در این فضا است که می‌توان شیران بیشه جهاد و تقوا را تربیت کرد و ایثارگری‌ها آفرید.
حضرت زینب (س) در هدایت‌گر جهت دهی جامعه نقش بسزایی دارند. خداوند این ودیعه را در درون زنان به ودیعه سپرده است با بررسی حرکت‌های زینب(س) در تصمیم گیری‌ها، خطبه‌ها، حرف‌ها، سکوت‌ها و ... به نقش هدایت‌گریشان پی می‌بریم. همچنین آن بانوی قهرمان با شجاعت و تدبیر رهبری نهضت را به عهده گرفت. شجاعانه خطبه خواند و دستگاه استبداد را رسوا کرد و با تدبیر اهل بیت(ع) و دختران و زنان را اداره کرد تا به مقصد برسند؛ در این راه به همه انسان‌ها درسها آموخت.
در دفاع از ارزش‌های اسلامی نیز حضرت زینب(س) نیز فروگذاری نکردند و در این راه از جان و مال و فرزندان و عزیزترین کسان خود گذشت و بر غم فقدان آنان دلش را گداخت و به خاطر زنده ماندن دین و امر به معروف و نهی از منکر که برادرش برای آن قیام کرد و به آن عمل کرد. در واقع مهمترین درس درس روایت گری است که تمام درسهای ذکر شده در راستای این درس زینب است .
در سختی ها و مشکلات انقلاب اسلامی چگونه می توانیم همچون حضرت زینب(س)، جز زیبایی نبینیم؟
زینب مادر شهیدان وخواهر شهیدان و عمه شهیدان است این خود منزلتی بزرگ است که از او اسوه تمام عیار برای همه خانواده ها و بانوان مسلمان جلوه گر می نماید ؛ صبر و پایداری او و شجاعتش در مقابل بلاها درس آموز است؛ وقتی جهان بینی زینبی داشته باشیم همه مصائب در راه خدا برای انسان زیبا می نماید این اوج عرفان وشهود است برای یک انسان که در وجود یک خانم متجلی است وآن را از پدری چون علی ومادری چون زهرا آموخته است.
حضرت زینب (س) با وجود از دست دادن برادران و فرزندان خود در حادثه عاشورا اما نماز شب ایشان ترک نشد و بر اساس فرموده امام سجاد شب یازدهم حضرت زینب نیز مانند شبهای گذشته به جا آوردند که نشان دهنده اهمیت بعد عبادی حتی در شرایط سختی که انسان دچار آن می شود است، در این خصوص توضبح بفرمایید.
این مربوط به معرفت و شناخت زینب (س) و نوع بینش و تفسیر او از هستی است وگرنه او نیز همانند بانوان دیگر سرشار از عواطف است اما عشق پروردگار همه مصائب را برای او تفسیر تقرب می نماید لذا نماز شبش ترک نمی شود و بر اساس همین شناخت است که امام حسین (ع) از او می خواهد که درنمازهای شب او را دعا کند چون امام می داند که زینب با چه حالی نماز شب خواهد خواند.
حادثه عاشورا و نقشی که می توانند زنان در جامعه اسلامی داشته باشند را به زیبایی به تصویر کشید در این خصوص نیز با ارتباط دادن به زنان امروزجامعه ما توضبح بفرمایید.
زنان جامعه وقتی به بینش وشناخت زینبی از امامت برسند به بهترین نحو در تحولات زمان ظهور حضرت حجت (عج) می توانند نقش آفرین باشند ؛ حفاظت از بنیان خانواده و تربیت فرزندان صالح برای سربازی امام عصر (عج) وظیفه سنگین برای بانوان مسلمان است ؛ همانند مادرانی که فرزندان خود را در راه دفاع از حریم وحرمهای امامت تقدیم کردند یا مادران شهیدان جنگ و انقلاب، اینان همه سرمشق از زینب می گیرند ؛ معرفت و شناخت عمیق زینب (س) از خداوند و توحید است که او را به شجاعت وا می دارد تا درمقابل یزید گوید : من جز زیبایی چیزی ندیدم ، پس زینب به دو معرفت وشهود رسیده بود : به یقین دانسته که انقلاب بزرگ حسینی در طول تاریخ به نتیجه بسیار گرانبها رسیده است و دوم اینکه در این نهضت علاوه بر آثار مادی و ظاهری، آثار معنوی و ثمرات معنوی بسیار زیبا به دست آمد.
نظر شما