خبرگزاری شبستان-گرگان؛ خلیج گرگان بزرگترین خلیج دریای خزر است که بر اثر پیشروی شبه جزیره میانکاله در جنوب شرقی خزر تشکیل شد و در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز، به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و به عنوان یک مجموعه ارزشمند زیست‌محیطی مورد حفاظت قرار گرفت.
در نیم قرن گذشته خلیج گرگان علاوه بر اینکه از آورده آب رودخانه های منتهی به خود بهره مند بود از طریق سه کانال خزینی، آشوراده و چپاقلی با دریای خزر تبادل آبی داشت و هزاران مترمکعب آب خزر از طریق این کانال های سه گانه وارد خلیج گرگان می‌شد.
تلمبار و انباشت گل و لای در کانال های خزینی و چپاقلی به عنوان محدوده های رابط خلیج گرگان و دریای خزر و بی‌توجهی به رفع این مشکل سبب شد تا آب ورودی به این زیستگاه ارزشمند کاهش یابد و از سطح آب خلیج گرگان کاسته و این منطقه را آرام آرام به محدوده‌ای خشک تبدیل کرده است.
پسروی، خشکسالی و تغییر رژیم آبی، تغییرات کاربری اراضی تالاب و بهره برداری بی رویه، ورود آلاینده های صنعتی، کشاورزی و شهری، تخریب‌های ناشی از فشار فزاینده جمعیت بر تالاب، اجرای طرح های توسعه در اراضی غرب و شمال غرب تالاب، رسوب گذاری و سایر عوامل طبیعی تاثیرات مخربی براین اکوسیستم دارد اما کاهش تراز سطح آب دریای خزر در سال های اخیر مهمترین عامل تهدید خلیج گرگان است که بسیاری از چالش های دیگر را تحت تاثیر قرار داد.
به منظور نجات خلیج گرگان و تالاب میانکاله از دو سال پیش برنامه و مطالعات جامعی با حضور همه دستگاه ها آغاز شد و برنامه جامعی در ستاد ملی تالاب ها به تصویب رسید و در سال ۱۳۹۹ معاون اول رئیس جمهوری آن را به همه دستگاه های اجرایی ابلاغ کرد.
بر اساس این مطالعات، جزئیات کامل همه حوضه آبخیز تالاب میانکاله و خلیج گرگان و نیز تکالیف هر دستگاه و وزارتخانه در این برنامه دیده شد و نهادهای متولی موظف شدند تا در مدت پنج سال این پروژه را اجرا کنند و پیش بینی می شود اگر دستگاه ها در این مدت به تکالیف خود عمل کنند مشکلات عمده خلیج گرگان و تالاب میانکاله تا پنج سال آینده رفع خواهد شد.
مقوله پسروی دریا بزرگترین عامل تهدید اکوسیستم آبی خلیج گرگان است و نخستین فداشوندگان پسروی آب دریا، تالاب های ساحلی نظیر خلیج گرگان هستند که این اتفاق خود را بروز داده است.
یکی از اساتید دانشگاه در گفتگو با خبرنگار شبستان گفت: که بوم سازگان خلیج گرگان یک خط ساحلی است که با دریای خزر در ارتباط است و هر گونه فعالیت و مدیریت جامع بر روی این خط ساحلی باید منطبق با شواهد میدانی و مطالعات مهندسی باشد.
محمدرضا ملاعباسی گفت: اگر قرار است لایروبی صورت گیرد باید بین دریای خزر و خلیج گرگان عملیات آبنگاری جدید انجام شود تا مشخص شود که چقدر اختلاف ارتفاع وجود دارد.
وی گفت: باید مطالعات جامعی انجام شود و طوری نباشد که اگر لایروبی شود آب خلیج در خزر تخلیه شود، این مسئله بسیار مهمی است و برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط توپوگرافی منطقه، این راه حل نیازمند تامل است.
این استاد دانشگاه گفت: در حال حاضر بیش از ۳۵درصد خلیج گرگان در ناحیه جنوب غربی و بخشی از کانال آشوراده و چپ‌اوغلی خشک شده است و لایروبی کانال‌های منتهی به خلیج یکی از راهکارهای برون رفت از معضل خشک شدن خلیج گرگان اعلام شده ولی هنوز برای ثمربخشی این روش مباحث مختلفی مطرح است.
وی ادامه داد: یکی از آخرین امیدهای سال های اخیر خلیج گرگان با حیات کانال چپاقلی گره خورده است؛ کانالی که در دهه های قبل بیش از یک کیلومتر عرض و ۱.۵ متر عمق داشت اما در حال حاضر شرایط این دالان آبی بغرنج شده است.
ملاعباسی گفت: تراز آب دریای خزر از ۵ سال گذشته تاکنون حدود ۲۵ سانتیمتر افت کرده است که موجب شده بیش از ۳۵درصد خلیج گرگان در ناحیه جنوب غربی خشک شود، همچنین بخش مشرف به کانال آشوراده و چپ اوغلی نیز کامل خشک شده است.
استاندار گلستان هم با اشاره به نقش موثر خلیج گرگان در اکوسیستم منطقه گفت که احیای این پهنه آبی به عزم ملی احتیاج دارد.
علی محمد زنگانه اظهار داشت: به دلیل گستردگی مشکلات این خلیج، اقدامات استانی به تنهایی کافی نیست و باید از توان ملی برای حل آن استفاده کرد.
وی ادامه داد: سال‌های گذشته خلیج گرگان حدود ۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت داشت که طی سال های اخیر بیش از ۱۰۰ کیلومتر مربع از مساحت آن خشک شد.
خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر نیز هست و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است.
این پهنه آبی از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است.
نظر شما