گشت و گذاری بهاری در عروس کویر ایران

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم: زمانی که بوی فصل بهار را حس می کنید، تعطیلات نوروزی و سفر یادآوری می شود. این تعطیلات شروع خوبی برای سفر به زیباترین شهرهای ایران است؛ فصل بهار باتوجه به آب و هوای عالی که دارد و همچنین بودن تعطیلات زیاد در این فصل به هرکسی فرصت می دهد تا برای گشتن اقدام کند.

 

بهترین فصل سال برای سفر، بهار است که خوشبختانه با تعطیلات نوروز بهانه برای بستن کوله بار و کشف ناشناخته‌ها تکمیل می‌شود و سفر بهترین فرصت رای آشنایی با مناطق و فرهنگ های و جاذبه های دیدنی شهرهای مختلف کشور زیبای ایران است.

 

*سفر به طبس شهری با جاذبه های وصف نشدنی

خراسان جنوبی از آن استان هایی است که از آثار تاریخی، گردشگری و تفریحی زیبا و وصف نشدنی برخوردار است و ارزش یک بار سفر کردن به آن را دارد و از فرصت نوروز استفاده می کنیم تا به یکی از شهرهای زیبای آن با آب و هوای متفاوت سفر کنیم و آن شهر جز «طبس» نیست.

 

طبس یا طبس گلشن که به عروس کویر ایران معروف است که در بخش غربی خراسان جنوبی و در فاصله 274 کیلومتری مرکز این استان قرار دارد و جاهای دیدنی طبس به چند کویر گرم و خشک و روستای قدیمی ختم نمی‌شود؛ در این شهرستان زیبا، دیدنی‌های بسیاری وجود دارد که قطعا از دیدن آنها شگفت‌زده خواهید شد.

 

اگرچه سوغاتی‌ها و دیدنی‌های بسیاری در انتظار افرادی است که طبس را برای مسافرت انتخاب می‌کنند، ولی بیش از هر چیز کویرگردی در این شهر رونق دارد و همگان طبس را به عنوان عروس کویر ایران می‌شناسند.

 

*حضور در میقات الرضای(ع) طبس

در این سفر سه روزه در ابتدا به سراغ یکی از سرسبزترین و زیباترین اماکن گردشگری این شهرستان یعنی آستان مقدس امامزاده حسین بن موسی الکاظم (ع) می رویم جایی که عاشقان شاه طوس از مسیر جنوب ابتدا به این مکان مشرف می شوند و خدمت برادر سلطان خراسان می رسند.

 

 

امسال که بعد از 2 سال محدودیت کرونایی شاهد حضور زائران و مسافران بسیاری در این مکان مقدس هستیم و در هر گوشه ای که می بینیم مسافران چادری بر پا کرده اند و مشغول خواندن زیارت و نماز و یا صحبت با همراهان خود هستند.

 

آستان امام‌زاده حسین بن موسی بن کاظم (ع) در میان مردم خراسان جنوبی به خصوص شهر طبس جایگاهی ویژه دارد؛ تاریخ‌نگاران، ایشان را فرزند امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) می‌دانند.

 

 

این امامزاده به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده یزد، مشهد و برخورداری از حمایت های آستان قدس رضوی (ع) رونق بسیار یافته و مکان زیارتی و سیاحتی با شکوهی به شمار می رود.

 

 

نام این بنا در سال 1318 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است؛ متاسفانه بنای اصلی این بقعه متبرکه در زلزله سال 1357 به صورت کلی ویران شد و پس از آن، آستان قدس رضوی آن را بازسازی کرد.

 

 

*«باغ گلشن» یکی از زیباترین باغ های ایران

طبس با توجه به کویری بودن در فصل بهار آب و هوای دلپذیری دارد و بعد از زیارت امامزاده حسین بن موسی الکاظم(ع) به یکی دیگر از مشهورترین اماکن تفریحی و زیبای طبس می رویم که معروف به «باغ گلشن» است و در تمامی ایام سال رنگ سبز آن کمرنگ نمی شود و سرسبزی در آن جا موج می زند.

 

 

این باغ بزرگ به دستور سومین حاکم طبس یعنی امیرحسن خان ساخته شده و سرسبزی و تنوع بالای گونه‌های گیاهی در آن، نخستین چیزی است که شما را در بازدید از آن متعجب خواهد کرد! در اینجا انواع گیاهان زینتی و درختان نخل، چنار، کاج، پرتقال، انگور، نارنج و غیره را می‌توان در کنار یکدیگر پیدا کرد و جاری بودن همیشگی آب در این باغ نیز با توجه به هوای گرم طبس، در نوع خود بسیار جالب است.

 

باغ گلشن با مساحتی حدود هفت هکتار تنها باغ ایرانی با طراحی چهارگوش است و بسیاری از مردم، از آن به عنوان یکی از زیباترین باغ‌های ایران یاد می‌کنند؛ این باغ در بلوار امام خمینی (ره) و نزدیکی میدان پلیکان واقع شده و به عنوان نماد شهر طبس نیز شناخته می‌شود.

 

 

تنها ساختمان این باغ، ساختمان سردرب است؛ این ساختمان عمارتی دو طبقه است که یک زیرزمین کوچک نیز دارد و طبقه‌ی اول این عمارت شامل تالاری بزرگ و ایوانی برای مشاهده‌ی مناظر باغ و شهر می‌شود که دو ستون بر زیبایی این ایوان افزوده‌اند البته ساختمان سردرب، در زلزله‌ی ویرانگر شهریور ۱۳۵۷ به طور کامل از میان رفت و ساختمان کنونی با توجه به نقشه‌ی ساختمان سابق بازسازی شده است.

 

 

* سد شاه عباسی طبس؛ بزرگترین و قدیمی‌ترین سد قوسی جهان

یکی دیگر از دیدنی‌های تاریخی طبس، طاق شاه عباسی است که با 60 متر ارتفاع و یک متر عرض در نزدیکی روستای خرو شهرستان طبس قرار دارد و به دیدن این جاذبه تاریخی می رویم تا با هنر پیشنیان بیش از گذشته آشنا شویم. روستای خرو حدود 25 کیلومتر با شهرستان طبس فاصله دارد و سد شاه عباسی یکی از بی نظیرترین بناهایی است که نشان دهنده خلاقیت و دوراندیشی ایرانی ها در زمان های دور بوده است.

 

سد شاه عباسی، بزرگترین و قدیمی‌ترین سد قوسی جهان است که حدود 700 سال پیش احداث شده و معماری خاص آن نشانگر توانایی بالای معماران ایرانی در ساخت این سازه عظیم بوده است و برخی از سد شاه عباسی به عنوان «نازک‌ترین سد جهان» نیز یاد می‌کنند؛ در گذشته از این سد برای کنترل آب ورودی به شهر استفاده می‌شده است.

 

 

بر روی این سد حکاکی های قابل مشاهده است که عده ای معتقدند که سنگ‌ نگاره‌ های بز کوهی که بر آن حک شده ‌اند، نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است و عده ‌ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می ‌دانند که برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره‌ های طاق دعا می‌کنند.

 

 

*«چشمه مرتضی علی» یکی از حیرت انگیزترین اماکن در دل کویر

بی‌شک یکی از خوش آب‌وهواترین و بهترین جاهای دیدنی طبس، چشمه مرتضی علی است؛ این چشمه زیبا در میان دره‌ای با دیواره‌های بلند جا خوش کرده و گردشگران بعد از پیاده‌روی در مسیری بسیار جذاب می‌توانند به چشمه برسن و نمی توان از دیدن آن گذشت.

 

 

نکته حائز اهمیت در مورد چشمه مرتضی علی، وجود هر دو آب سرد و گرم در کنار یکدیگر است! در حقیقت؛ آبی که از چشمه‌های مجاور به رودخانه اصلی روستا می‌ریزد، برخی گرم و برخی سرد هستند و همین اتفاق باعث می‌شود بعضی مواقع دمای آب در دو بخش متفاوت رودخانه، تا 10 درجه یا حتی بیشتر نیز با یکدیگر اختلاف داشته باشد.

 

این چشمه یکی از جاهای حیرت‌انگیز در دل دشت کویر است؛ اولین چشمه، قنبر نام دارد که در راستای دره و به تبعیت از شیب آن، از شرق به غرب جریان دارد و آب آن سرد است و ۶ کیلومتر آن‌طرف‌تر، چشمه آب‌گرم مرتضی علی قرار دارد که نحوه شکل‌گیری و گرمای آن در نتیجه شکستگی و فشار گسلی بوده است.

 

 

آب این دو چشمه با هم تجمیع شده و در نهایت پس از چند صد متر به آخرین چشمه یعنی چشمه جعفری ملحق می‌شوند. آب این سه چشمه در پایین‌دست به سد خاکی نهرین می‌رسد که منبع تامین آب اغلب مزارع و باغ‌های شهر طبس به حساب می‌آید.

 

 

دسترسی به چشمه مرتضی علی بسیار آسان است؛ ابتدا باید وارد بلوار معلم شوید و جاده خرو را در پیش گیرید؛ سپس بعد از عبور از روستای خرو می‌توانید خود را به چشمه مرتضی علی برسانید.

 

 

*برج های «هادرباش» وسط نخلستان های طبس

قدم زدن در میان نخلستان‌های بزرگ و زیبای طبس، یکی از تفریحات تکرارنشدنی بسیاری از گردشگرانی است که این شهر کویری را برای مسافرت انتخاب می‌کنند و همچون سایر گردشگران در نخلستان های طبس قدم می زنیم و برج هایی می بینیم که قدمتی تاریخی دارند و به آن ها برج های «هادر باش» می گویند.

 

این برج ها برای حفاظت از نخل‌ها در برابر سارقین و همچنین حیوانات وحشی ساخته شده است؛ «هادر» در گویش یزدی به معنی «مواظبت و مراقبت» است و در بسیاری از نخلستان‌های طبس می‌توان بقایای این برج‌های گنبدی‌شکل را پیدا کرد.

 

 

*«کال جنی» با قدمتی به طول تاریخ

در روز دوم سفر به عروس کویر ایران تصمیم می گیریم تا به یکی از مناطق دیدنی و حتی ترسناک این منطقه یعین «کال جنی» برویم و «کال» در گویش محلی به معنی «دره» است و از آنجایی که مردم محلی معتقدند شب‌ها این دره محل رفت‌وآمد جن‌ها و ارواح است، به آن «کال جنی» می‌گویند.

 

 

در مسیر رسیدن به دره جنیان در همان ابتدای راه، چشمه‌ها، درختان نخل و نیزارهای زیبا ما را جادو می‌کنند و به‌سمت داخل دره می‌کشانند؛ این دره زیبا از سال ۱۳۹۶ با نام کال جنی در فهرست آثار طبیعی ملی ایران ثبت شده است.

 

این دره بزرگ و متفاوت که در 35 کیلومتری شهر طبس و نزدیکی روستای ازمیغان واقع شده و همه‌ساله افراد بسیاری از داخل و خارج از کشور از آن بازدید می‌کنند، طی سالیان گذشته و در نتیجه فرسایش به وجود آمده و در برخی قسمت‌های آن، دیواره‌های سنگی دره تا حدی به یکدیگر نزدیک می‌شوند که آسمان را نمی‌توان مشاهده کرد.

 

 

مورد جالب دیگر، وجود دخمه‌ها و تونل‌های متعدد در دیواره‌های دره است که به گفته کارشناسان، قدمت آن ها به دوران زرتشتیان و ساسانیان می‌رسد.

 

 

شهرستان طبس اماکن دیدنی و تاریخی و زیبای بسیاری دارد که می توان به روستای ازمیغان، نایبند، اصفهک، جنگل سنو، رودخانه نمک، کویر و غار حلوان و ارگ طبس اشاره کرد.

 

 

* سوغات طبس

در روز پایانی این سفر کوتاه به میدان امام خمینی (ره) این شهرستان رفتیم جایی که بازار طبس در آن قرار دارد تا با سوغاتی ها و صنایع دستی این شهرستان بیش از گذشته آشنا شویم.

 

 

ظروف مسی که بیشتر با طرح نخل یا پلیکان و الگوهای ظریف مینیاتوری ساخته شده‌اند، از ارزشمندترین سوغاتی های طبس هستند و در تعدادی از مغازه ها هنوز این سوغاتی قابل مشاهده است.

 

فرش دستبافت ابریشمی با طرح‌های جوشقان، دسته‌گلی، محرابی، لچک ترنج و ... هم از مشهورترین سوغاتی های طبس است که اگر به دنیای گردشگری علاقه داشته باشید، حتما در مورد آن شنیده‌اید.

 

 

قطاب، یکی از خوشمزه‌ترین سوغاتی های طبس است که قطعا از خرید آن پشیمان نخواهید شد! این شیرینی از زرده تخم مرغ، روغن جامد آب‌شده، ماست، آرد، پودر قند، پودر بادام، پودر شکر و پودر هِل تهیه می‌شود و شباهت زیادی به شیرینی‌های یزدی دارد.

 

 

سوغاتی های طبس شامل عرقیات کوهی و محلی، عرق بیدمشک، عرق ترنجبین، سبزیجات معطر، صیفی‌جات، عسل خالص و طبیعی طبس، زیره سیاه، خاکشیر و میوه‌های مختلفی مثل خرما، پسته، خرمالو با عطر و طعم ویژه و پرتقال نیز می‌شود که در صورت امکان، تهیه آنها را توصیه می‌کنیم.