چشمه سارهای بهشت گمشده گلیل، نگین درخشان شیروان

خبرگزاری شبستان-شیروان؛ واژه گلیل به دو معنی تفسیر می شود اول اینکه گل+ایل(گلیل) بوده به علت اینکه عشایر و ایلات از زیبایی و سرسبزی آن برای کشت و تغذیه احشام بهره بوده و دوم آنکه نام خاصی بوده که گلیل بیگ سرداری از اکراد بوده که گویا در مکان فعلی دشت گلیل با ازبک ها به جنگ پرداخته و نام وی را بر این موضوع نهاده اند. البته گلول یا کلول هم می گویند که کلول بیگ اردلانی هم معروف می باشد.

در گذشته نه چندان دور گلیل به صورت یک جنگل انبوه بوده و منطقه تحت گلیل نیز چمنزاری از انواع گون ها بوده که دشت گلیل دارای اماکن تاریخی و باستانی است از جمله آن ها قلعه قدیمی 'خلیفه' که محل اسکان اعراب بوده که گوم عرب ها هم می گویند و بعدا به شهر بابا عرب عشق آباد کوچیده اند.

گلیل، محل ییلاق عشایر ایلات بیچرانلو، میلانلو و شیخ امیر بوده است که در حال حاضر شمار کمی از عشایر کرد به دامپروری و این شغل سنتی مشغول اند.

مناطق حفاظت شده، محیط های مناسبی برای اجرای برنامه های آموزشی و پژوهشی های زیست محیطی به شمار می آیند که انجام فعالیت های گردشگری و بهره برداری مصرفی و اقتصادی متناسب با نواحی هر منطقه و براساس طرح جامع مدیریت مناطق مجاز است. 

منطقه حفاظت شده گلیل دارای آب و هوایی عموما کوهستانی، با شیب های تند و دره های عمیق و صخره های مرتفع است که بخش وسیعی از منطقه را جنگل های ارس با زادآوری طبیعی مطلوب تشکیل می دهد که از شرق به غرب بر تراکم آن ها افزوده می شود.

مقبره امامزاده زکریا(ع) در ارتفاعات کوه ذکریا و قدمت آن از دیگر نشانه های قدمت شهر یا قلعه و دشت گلیل امروزی است، علاوه بر آن وجود مزارات مختلف و ناشناس، اسامی خاص، آثار مکشوفه از آن دشت دلالت بر تاریخی بودن آن حدود دارد.

همچنین آرامگاه زکریا از نوادگان امام موسی کاظم(ع) در یکی از قلل مرتفع گلیل از دیگر مکان های دینی-زیارتی این منطقه گردشگری است که مراسم ویژه آن ثبت ملی شده است.

گونه های گیاهی گلیل و کوه های مجاور سرو کوهی، درخت کرکاو، درخت چوک، درخت رشک، زرشک، قسنی، گزموک، خاکشیر، آلبالوی وحشی، ترشک، کرنگ، قیاق، خیاردک، چرمیش یا گولک و ... تنوع زیستی جانوری و گیاهی زیاد، چشمه های متعدد و دره های عمیق و زیبا زمینه فعالیت های علمی پژوهشی و گردشگری را در منطقه فراهم نموده اند. 

چشمه های این منطقه شامل گزگزوگ، کلاته، سرخدار، آب باغ، قرابل ، چاه کوه تنبل و بروفندیل علم و زیندانلو از جمله آن ها می باشد. 

هوای سرد در تابستان مراتع و جنگل این منطقه که یکی ازییلاق های عشایر دامدار شیروان می باشد، ییلاق گلیل یکی از شکارگاه های طبیعی مردم شیروان است پوشاک گرم در تابستان یکی از وسائل ضروری این منطقه گردشگری است. 

دریاچه سد گلیل شیروان از دیگر چشم اندازهای زیبای این منطقه بوده و آرامگاه زکریا از نوادگان امام هفتم( حضرت موسی کاظم) در یکی از قلل مرتفع گلیل از دیگر مکان های دیدنی زیارتی این منطقه گردشگری است. 

با توجه به اینکه این منطقه حرف اول را می‌زند ولی اقدامات لازم و فراهم کردن زیرساخت های گردشگری در آن موجود نیست و گردشگران و مسافرانی که به آنجا می روند در برخی موارد زباله را در محیط سرسبز و شاداب می ریزند که چهره نازیبایی را به وجود می آورد.

سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شیروان گفت: منطقه گردشگری گلیل این شهرستان شرایط ممتازی دارد که می تواند سالانه گردشگران بی شماری را جذب کند.

«فرنوش راهدار» با بیان اینکه منطقه گلیل ظرفیت بالقوه ای دارد اظهار کرد: ارتفاع منطقه از سطح دریا و برف گیر بودن آن یکی از مزیت های گلیل برای تبدیل شدن به مکان ورزش های زمستانی است. 

راهدار با بیان اینکه این منطقه زیبا و بکر هر ساله پذیرای بسیاری از مسافران و گردشگران نوروزی است عنوان کرد: خصوصا در فصل اردیبهشت ماه قبل از اینکه عشایر از مرواه تپه به این منطقه برگردند شمار زیادی از شهروندان و مسافران روزهای تعطیل خود را در این منطقه سپری می کنند.

وی با بیان اینکه منطقه حفاظت شده و گردشگری گلیل شیروان در سال 89 به سایر مناطق گردشگری این شهرستان پیوست اضافه کرد: همه ساله در فصول مختلف سال با توجه به آب و هوای منطقه و سردسیر بودن آن مسافران بسیاری از نقاط مختلف از منطقه بازدید می کنند که مناطق بکر گلیل موجب بازید مجدد آنان در سال های بعد هم می شود. 

وی تصریح کرد: با فراهم کردن زیر ساخت ها و سرمایه گذاری در آن، جذب مسافران و گردشگران بیشتر و این امر رونق اقتصادی را برای شهرستان به همراه دارد.

مدیر اداره حفاظت محیط زیست شیروان هم گفت: به مردم و مسافران توصیه می شود هنگام تفریح و بزدید از منطقه گردشگری گلیل از آن حفاظت کنند و زباله های خود را در آن مکان رها نکنند.

«محمد خالقی» با بیان اینکه باید سعی کنیم این منطقه بکر و دست نخورده باقی بماند اظهار کرد: شهروندان و مسافران می توانند با همراه داشتن پلاستیک زباله از هرگونه ریختن زباله در آن فضای بکر خودداری کنند.

وی با اشاره به روشن کردن آتش در نقاط مختلف این منطقه گفت: همچنین برای حفاظت از این منطقه و با توجه به بادخیز بودن منطقه آتش و یا اجاق خود را در مکان هایی که قبلا استفاده شده روشن کنند و با توجه به بادخیز بودن منطقه قبل از ترک منطقه حتما از خاموش کردن آتش مطمئن شوند و روی آن را با سنگ و خاک مدفون کنند.

خالقی با بیان اینکه یکی از اهداف حفاظت این مناطق بازدید گردشگران و مسافران است افزود: منطقه گردشگری گلیل هر ساله در ایام نوروز مسلفران بسیاری از سایر استان ها از آن بازدید می کنند که باید خود آنان در حفظ و نظافت منطقه کوشا باشند.

به گفته وی وسعت منطقه حفاظت شده گلیل و سرانی شیروان 18 هزار و 147 هکتار است. 

منطقه حفاظت شده گلیل و سرانی دارای آب و هوایی عموما کوهستانی، با شیب های تند و دره های عمیق و صخره های مرتفع است، این منطقه قسمتی از رشته کوه های موسوم به ' کپه داغ' را تشکیل می دهد و از مناظر زیبایی برخوردار است.

این منطقه با توجه به دارا بودن ویژگی های خاص طبیعی از جمله جنگل های انبوه درختان ارس و تنوع بسیار زیاد پوشش گیاهی و نیز زیستگاه خالص ترین قوچ اوریال، اولین بار در 27 تیرماه سال 1350 توسط سازمان شکاربانی و نظارت بر صید آن زمان، منطقه حفاظت شده اعلام شد.

شهرستان شیروان با 157 هزار نفر جمعیت به عنوان دومین شهر پرجمعیت خراسان شمالی در 60 کیلومتری شرق بجنورد قرار دارد.