خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ «خدیجه (س) نقش کلیدی بزرگ در استقرار اسلام دارد خود رسول الله فرموده خدیجه وقتی حامی من بود که همه انکارم می کردند در تنهایی به حمایت از همسرش پرداخت وخدیجه از زنان بزرگ قریش بود وجایگاه اجتماعی مهمی هم در مکه بین زنان قریش داشت به همین جهت تعدادی زیادی از زنان به حضرت ایمان آوردند که نامشان در مهاجرین حبشه در تاریخ آمده است» متن بالا برشی از سخنان حجت الاسلام امیر علی حسنلو استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه در گفتگو با خبرگزاری شبستان است که در ادامه می خوانید:
در خصوص جایگاه و نقش حضرت خدیجه (س) در تثبیت و گسترش اسلام توضیح بفرمایید؟
خدیجه در استقرار اسلام نقش مهم دارد که چندان که باید پرداخته نشده است او بعنوان زن یکی از ارکان استقرار دین و فرهنگ و تمدن اسلام است؛به اعتقاد بنده اسلام با سه عمل، سه رکن و عنصر پیشرفت نمود و مستقر شد؛ اخلاق محمد(ص)، دوم همدلی با پیامبر و اموال خدیجه و سوم جهاد و ایثار علی (ع).
براي مرد، به‌ويژه مردي كه بيرون ازخانه و در اجتماع به فعاليت‌هاي بزرگ مشغول بوده و مقاصد عظيم داشته باشد و عهده‌دار پيكار و جهاد بوده و مورد يورش مخالفان و هجوم دشمنان باشد، بهترين آرامش‌دهنده قلب و روح و نگهبان پايداري و استقامت و رفع‌كننده خستگي و ناراحتي، همسر هوشيار و خردمند و مهربان و دلسوز است. اگر مردي در خارج از خانه با دشمنان گرم پيكار گشته و به حمله‌هاي وحشيانه، استهزاء، سرزنش و اذيت و آزار مردم گرفتار گردد و در منزل نيز با همسري نادان و بدخو و ترسو، ضعيف و شماتت‌گر، روبرو شود كه او را از كار و هدف وي و پيمودن راهي كه مدنظر اوست باز دارد و او را سرزنش كند و به ترك دعوا و تسليم‌شدن به دشمنان وادار نمايد، از اين‌كه هر روز شوهرش مورد شتم و استهزاء جاهلان قرار مي‌گيرد، خسته و ناخوشايند باشد و در پي حل مشكلات همسر خويش برنيايد، بي‌شك مشكلات و دشواري‌هاي آن مرد، دوچندان خواهد شد.
پيامبر اسلام صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آورنده بزرگ‌ترين رسالت آسماني، از طرف خدا مأمور بود كه با خرافات و مظاهر شرك و بت‌پرستي و ستمگري و محروميت توده‌هاي ضعيف و فقر و جهل و ناداني، فساد و فحشا و آنچه رذايل بود، مبارزه و با گردن‌كشان، مشركان و بت‌پرستان متعصب، رؤساي قبايل ، با عادات و اديان باطل و تعصبات كوركورانه جهاد كند. مشركان، همه توان و قدرت خويش درمقابل حضرت ایستادند و ناسزا مي‌گفتند؛ سر راهش را با خار و خاشاك مي‌بستند؛ در حال نماز و پرستش به او توهين كرده و روابط خود را با او و يارانش قطع نمودند. طعام و خوار‌وبار را در اختيار او و كسان و پيروانش قرار نمي‌دادند و در كل، محيط خارج، عليه پيامبر (ص) به پيكار و نبرد برخاسته بود و همه مشركان با دعوت و رسالتش مخالفت مي‌نمودند. با وجود اين همه دشمن، و موانع و مشكلات، اگر در ميان همه اين دشمنان، پيامبر (ص) هر روز وقتي به خانه مي‌آمد، با چهره گرفته و معترض همسرش، آن هم همسري كه سيده زنان قريش و داراي آن شخصيت و صاحب آن همه ثروت و مكنت بود، روبرو مي‌شد كه از راه دل‌سوزي و ترحم و يا اعتراض، از او مي‌خواست تا از دعوت خويش دست بردارد و خود را مورد اين همه اهانت و استهزاء قرار ندهد، در چه وضع عجيب و دشواري قرار مي‌گرفت؟! اگر آن همسر محترم كه ثروت كم‌نظير خودش را در اختيار شوهر قرار داده بود تا در راه خدا و دستگيري از فقيران انفاق كند، پيشنهاد مي‌داد كه: مناسب است با قوم و قبيله‌ات كه حاضرند تو را امير و پادشاه خود قرار دهند، سازش كني؛ و با دين و روش آنها كاري نداشته باشي و زندگي آرام و راحت ما را به يك زندگي سرشار از حادثه و نگراني تبديل ننمايي، پيامبر (ص)چگونه او را قانع مي‌ساخت؟ و چه كسي توانايي مرهم گذاشتن بر جراحات روح و جسم آن حضرت را داشت؟
بي‌شك سراسر زندگي پيامبر (ص) از داخل و خارج خانه، فشار و مانع و سختي مي‌شد، ولي لطف خدا دريچه‌هاي قلب خديجه را چنان به سوي درك حقانيت دعوت اسلام باز كرد و آن چنان دلش را نوراني و سرشار از معرفت و حكمت گردانيده بود كه هرگز پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله با چنان منظره اسفناك، در داخل خانه روبرو نشد.
خديجه نخستين زني بود كه دين اسلام را پذيرفت و با پيامبر (ص) نماز خواند؛ و جز علي‌بن ابي‌طالب (ع) كه همواره پيش و بعد از بعثت، ملازم و پيرو پيامبر (ص) بود و از راه و روش پيامبر (ص) لحظه‌اي جدا نشد، كسي از بندگان خدا سابقه اسلام او را ندارد. خديجه با دورانديشي و افكار حكيمانه، خردمندي كه داشت، دعوت پيامبر (ص) را پذيرفت، و سوابق نيكو و درخشان رسول خدا (ص) و اخلاق و صداقت و راستگويي و امانت‌داري، ياري ضعفا و دستگيري از فقرا، تواضع، قناعت و ايثار و بخشش و مهمان‌نوازي و ساير صفات پسنديده آن‌حضرت، همه در نظر حضرت خديجه، آن زن آزموده حكيمه، مجسم بود؛ و مي‌دانست آن سوابق عالي و ملكوتي، در چنان محيط تاريك و پر از فساد و تباهي، از علايم نبوت است. حضرت خديجه، پيامبر (ص) را به‌خوبي شناخته و دريافته بود كه او از باطل پرهيز دارد و از دروغ بيزار است. بنابراين خديجه در پذيرفتن اسلام، هيچ‌گونه صبر و ترديدي نكرد؛ و از همان قدم اول، يار و مددكار پيامبر (ص) شد و ثروت و اموال خود را براي ياري دين خدا، در حضرت قرار داد.
نقش اجتماعی و اقتصادی حضرت خدیجه (س) در گسترش اسلام چگونه بوده است؟
خدیجه (س) نقش کلیدی بزرگ در استقرار اسلام دارد خود رسول الله فرموده خدیجه وقتی حامی من بود که همه انکارم می کردند در تنهایی به حمایت از همسرش پرداخت وخدیجه از زنان بزرگ قریش بود وجایگاه اجتماعی مهمی هم در مکه بین زنان قریش داشت به همین جهت تعدادی زیادی از زنان به حضرت ایمان آوردند که نامشان در مهاجرین حبشه در تاریخ آمده است ؛ مقبولیت و منزلت زنی چون خدیجه در میان عرب جاهلی که برای زن هیچ منزلتی قائل نبوند مهم است او هم از نظر جایگاه اقتصادی مهم است وهم از نظر جایگاه اجتماعی دارای رتبه قابل توجه است .
از نظر اقتصادی نیز تمام دارائی و ثروت وخدمتکاران خود را در اختیار حضرت قرار داد تا بدین وسیله اسلام مستقر شود حمایت عاطفی خدیجه از رسول الله که اولین خانواده مسلمان را تشکیل داد گامی مهم در استقرار اسلام است چون کانون اولیه با توافق خدیجه شکل گرفت و این مهم است بعنوان گام نخست اسلام ؛ در کنار این خانواده چند کودک و چند جوان هم حضور دارد علی بن ابی طالب(ع)و زید؛ بنابراین کانون اولیه اسلام با مدیریت داخلی یک زن که به حمایت از شوهر خود در مرحله اول با ایمان خود در مرحله دوم این نفرات که اطرافش بودند جنبه مدیریت عاطفی مهم است و اینها را سامان داده است ؛ در گام سوم نیز اموال و دارائی را سرمایه این کانون قرار داده است این حرکت واقدام هم بی نظیر است.
درتاریخ خصوصا به اگر به قرآن نظر انداخته شود که زن نوح وزن لوط با همسران خود همکاری ندارند و توفیق وموفقیت کار این دو پیامبر(ع) چندان گسترده نیست ، اما همسر رسول خدا (ص) اینگونه منسجم و ایثار می نماید این اسوه و سر مشق و درس خوبی است برای بانوان و توجه به خانواده در تبلیغ و دین داری ؛ این مجموعه کوچکی که با محوریت خدیجه ورفتارهای خدیجه شکل گرفت برای همه بانوان می تواند درس باشد در شکل گیری کانونهای تبلیغی وتبیینی برای مبارزه با شبهات ودین گریزی جوانان که توسط شبهه افکانان وابسته به استعمار جریان سازی می شود ؛ وقتی همسر در خانواده همراه باشد کار پیشرفت بی نظیر دارد ؛ اما وقتی همکاری همسر بعنوان یک رکن کم می شود از ارکان هدایت کار لنگ می شود و برخی از فرزندان نیز مثل فرزند نوح پایش می لغزد بنابراین نقش خدیجه را باید بسیار بزرگ دید واگر او همراهی نمی کرد اسلام در نقطه آغاز به مشکل می خورد چنانکه برخی همسران رسول الله بعدا در پیدایش مشکلات برای اسلام واهل اسلام مشکل آفرین شدند.
حصرت خدیجه (س) آیا بعد از ازدواج با پبامبر (ص) کار تجارت را ادامه دادند؟ اگر پاسخ بلی است برخی از مردان معتقدند زن باید در خانه باشد و کار نکند در این خصوص توضیح بفرمایید.
پس از ازدواج اموال خدیجه (س) در راه تجارت بود تا بعثت رسول گزارشی بر عدم شرکت و فعالیت تجاری نیست ؛ خود خدیجه که حضور فیزیکی در عرصه تجارت نداشت؛ بلکه اموالی داشت و ابزاری و کارگرانی که تاجر بودند و آنها را در خدمت گرفته و برای آنها حقوق تعیین کرده بود در آن زمان که مردم مکه، از راه تجارت امرار معاش می کردند ؛ خدیجه نیز از آنجا که از ثروتمندان مکه و کارهای تجارتی می کرد و چندین شتر در دست کارگزاران او بود که در اطراف کشورهایی مثل شام، مصر و حبشه، و... رفت و آمد و دادو ستد داشت، وقتی آوازه درستی و امانتداری و خوش خلقی رسول خدا را شنید و لقب «محمد امین» را از او دید، در پی مذاکراتی که با ابوطالب، عموی پیغمیر کرد «محمدامین » را در کاروان تجارتی خود، در امور مربوط به دادوستدهایش انتخاب کرد و از آن پس محمد (ص) قبل از نبوت در دوران جوانی در سفرهای تجارتی برای حضرت خدیجه سود فراوانی بدست آورد.
بنابراین اولا خود خدیجه حضور فیزیکی در تجارت نداشت ، خانمها هم می توانند مانند خدیجه از دارائی خود در امر تولید و امور فرهنگی از داخل حریم خانه مشارکت نمایند ؛ خدیجه با دارائی خود فعالیت غیر مستقیم داشت و فرد امینی یافت و سود کلان برد و این فرد امین را به همسری نیز برگزید ؛ برای حضور و فعالیت فرهنگی بانوان در جامعه امروزی هیچ محدودیتی وجود ندارد ؛ فعالیت درامور و مشاغل مربوط به زنان مانند پزشکی زنان و امور آموزش زنان وتربیت فرزندان و نو نهالان در دست بانوان باشد اتفاقا خیلی مثبت است ؛ بانوان در آموزشهای دینی و تقویت کانونهای معنوی موفقیت بیشتری دارند؛ چنانکه در دوره جهاد و جنگ تحمیلی بانوان در پشت جبهه تدارکات و لوازم رزمندگان را فراهم می نمودند و نقش مهمی دراداره جنگ داشتند ؛ در این دوران نیز باید نقش آفرینی کنند.
در عصر رسالت خدیجه ثابت کرده است که یکی از ارکان مهم حفظ واستقرار وگسترش دین اسلام زنان هستند، بدون زنان تلاش و پشتیبانی بانوان تمدن بشری لنگ است ؛ خداوند فرموده است «وخلقناکم ازواجا» تمام امور با همکاری و یاری زنان قابل پیشرفت است ؛ چنانکه معروف است اگر دیدید یک کتاب مهمی نوشته شده است به یقین بدانید در پشت صحنه ایثار وحمایت یک زن بزرگ در میان است ؛ اگر یک مرد بزرگی در جامعه نقش ایفا نمود به یقین تربیت و حمایت ودعای یک مادر را در پشت صحنه می توان یافت.
بنابراین زنان در آموزش و امور فرهنگی امور مربوط به بانوان باید نقش مستقیم داشته باشند در امور دیگر مانند تجارت وتولید نیز می توانند غیر مستقیم نقش آفرینی نمایند آنچه در اسلام نهی شده وبعنوان یک اصل مطرح است اختلاط محرم ونامحرم است با هدف عالی پیشگیری از از انواع پیامدهای منفی آن وجرایم وگناهان ، قرآن کریم ودین اسلام برای پیشگیری از وقوع جرایم هزینه بیشتر و دستورات زیبا داده است ؛ این بهترین نگاه واندیشه وبینش در اصلاح جوامع است که قرآن به بشر می آموزد.
از فضیلت های حضرت خدیجه (س) بفرمایید؟
درباره فضایل و خدمات خدیجه به اسلام نمی توان در یک مقاله و گفتگوی محدود حق مطلب را ادا کرد ؛ حضرت خديجه عليها‌السلام، بعنوان یک زن نمونه برجسته كمال، نبوغ، فهم و بينش بود كه همانند آن را در ميان مردان و زنان، كمتر مي‌توان يافت، و عفت، نجابت، طهارت، سخاوت، حسن معاشرت، مهر و وفا از جمله صفات برجسته او بود. آیاتی از قرآن در شان او ودلابلت بر منزلت وفضیلت اوست از جمله آیاتی از سوره ضحی که فرمود «فوجدک عائلا فاغنی » خداوند تو بی نیاز نمود وقتی فقیر بود مفسزین نوشته اند به مال خدیجه خداوند رسول خدارا بی نیاز نمود ؛ وآیه ««وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا» نیز دعای پیامبر(ص)است که همسری چون خدیجه به او عنایت فرمود که از دامن او امامان معصوم تربیت شدند واین نیز دلالت بر فضل وبرتری خدیجه است،؛وآیه ««وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا ...» خدیجه از اولین نماز گزاران و اهل بیت رسول الله بود که خداوند به او ارج نهاده ودرباره نماز فرمان خاص عنایت فرمود ؛ آیات دیگری نیز که مفسرین آنها را در شان آن حضرت دانسته اند از جمله فضلیل قرآنی خدیجه می باشد.
از فضایل مهم خدیجه این است که خداوند در مقابل ایثاری که او در استقرار دین و دعوت اسلام و پیشرفت آن نمود، هدیه ای بی مانند به او داد بنام فاطمه (س) که وجودش برای بشریت خیر وبرکت است فرزندان فاطمه (س) معصوم(ائمه اطهار) و غیر معصوم (سادات) نیز ادامه هدیه خداوند به خدیجه کبری است ،امام زمان (عج) که منجی بشریت و خاتم الائمه و موعود امتها است از نسل پاک خدیجه واز ثمرات و جلوه های معنوی ایثار خدیجه و تفسیر همان آیه که پیشتر«للمتقین اماما» است.
امام حسین (ع) در کربلا مقابل دشمن فرمود : «هَلْ تَعْلَمُونَ أَنَّ جَدَّتِی خَدِیجَةُ بِنْتُ خُوَیلِدٍ أَوَّلُ نِسَاءِ هَذِهِ الْأُمَّةِ إِسْلَاما» و امام سجاد نیز فرمود : «جَدَّتِی خَدِیجَةُ زَوْجَةُ نَبِیکمْ؛»مادربزرگ من خـدیجه هـمسر پیـامبر شماست.» مباهات ائمه به مادری چون خدیجه فضیلتی بی شمار است .
اگر نماز و یا دعایی منسوب به حضرت خدیجه (س) در روایات آمده است؛ برای خوانندگان بفرمایید.
خدیجه اولین نماز گزار در اسلام از بانوان است ؛ مردم مکه سالها نظاره گر محمد (ص) بودند که به همراه یک زن و پسر نوجوان در کنار کعبه به نماز و راز و نیاز با خدا می ایستد ادعیه ای که رسول الله می خواند خدیجه نیز خوانده است ؛ او بهترین بپا دارنده نماز است و نماز او در این شرایط بسیار فضیلت دارد ؛ نماز از خدیجه برای بانوان بهترین هدیه در روزهای سخت زندگی ؛ خدیجه در آیه السابقون در ایمان است واین خود بزرگترین منزلت معنوی دیگر برای اوست ؛ در تجارب علمای بزرگ نقل شده در مشکلات رسول الله خدیجه یاور و مدد کار او بود چنانکه خود حضرت رسالت نیز بارها فرموده است ؛ لذا مجرب است که در مشکلات با هدیه سوره هایی از قرآن ویا هدیه ثواب ختم قرآن به روح این بانوی بزرگ می توان از روح او که در نزد پروردگار دارای منزلت است استمداد وشفاعت نمود. همچنین هدیه روزانه صلوات به روح پاک خدیجه نیز در حل مشکلات و رفع حوائج مجرب ونقل شده از علما وبزرگان دین.
نظر شما