امام حسن مجتبی (ع) تجلی نام کرامت و سخاوت بود

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ تمام ابعاد زندگی امام حسن (ع) سرمشق، الگو و قابل تاسی ودرس انسانیت وزندگی است، سیره و رفتار ائمه براساس اصلی بود که برای آنان  همیشه این اصل تغییر ناپذیر است ؛ دوست دشمن برای آنها که امام مردم هستند از نظر هدایت گری برابرند ؛ اصل هدایت انسانها برای ائمه معیار رفتار است، به مناسبت سالروز ولادت امام حسن مجتبی این خبرگزاری گفتگویی با حجت الاسلام امیر علی حسنلو استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه ‏داشته که در ادامه می خوانید:

چرا به امام حسن مجتبی (ع) کریم اهل بیت می گفتند، در صورتی که اهل بیت همه اهل کرم بودند، در کریم بودن ایشان چه چیزی بارزتر بوده است؟

امام حسن بن على(ع) تمامى توان خويش را در راه انجام امور نيك و خداپسندانه، به كار می ‏گرفتند و اموال فراوانى در راه خدا می ‏بخشيد. مورخان و دانشمندان در شرح زندگانى پرافتخار آن حضرت، بخشش بى سابقه و انفاق بسيار بزرگ و بى نظير ثبت كرده ‏اند كه در تاريخچه زندگانى هيچ كدام از بزرگان به چشم نمی خورد و نشانه ديگرى از عظمت نفس و بى اعتنايى آن حضرت به مظاهر فريبنده دنيا است. نوشته ‏اند: حضرت مجتبى(ع) در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارايى خود را در راه خدا خرج كرد و سه بار ثروت خود را به دو نيم تقسيم كرده و نصف آن را براى خود نگه داشت و نصف ديگر را در راه خدا بخشيد.

دلیل شهرت «عمل» حضرت بود که در تمام زندگی خود سیره و عملش اینگونه بود که هیچ سائلی را چه مادی و چه معنوی و علمی و سئوال های شرعی بدون جواب برنگرداند ؛ کرامت به تمام معنا و با تمام وجود از حضرت صادر شد و معنای تام کرامت و سخاوت در وجودش متجلی گردید لذا در «جامعه زیارت» که یکی از منابع مهم شناخت ائمه است به این ویژگی اشاره شده است که اینها معدن کرم و سخاوت هستند و حضرت این معنا را در زمان حیات خود متجلی نمودند.

دلیل دشمنی همسر امام حسن مجتبی (ع) و قتل ایشان چه بود؟ اینکه همسر انسان با شوهر خود دشمنی کند شاید بحث برانگیز باشد.

همسر امام به تحریک و عده های معاویه به مسموم نمودن امام اقدام کرد وعده هایی که معاویه به او داد وارا تحریک نمود تا امام را به دفعاتی مسموم و سرانجام به شهادت برساند. امام حسن (ع) پس از اینکه مسموم شد، برای حضرت روشن گردید که مسمومیت حضرت با سم به تحریک معاویه و توسط یکی از همسرانش بنام جعده دختر اشعث بن قیس کندی صورت گرفته است ؛ حضرت ضمن اینکه این قضیه را از دیگراعضای خانواده به ویژه امام حسین(ع) که در صدد بود اورا به جزای کردارش برساند پنهان داشت؛ قطب راوندي می نویسد: حضرت در گفتاري اشاره به نوع شهادت خود و قاتل خود نموده و در جواب عده اي که گفتند او را از منزل خود بيرون نمائيد، فرمودند: چگونه اين عمل را انجام دهم در صورتي که هنوز کاري از او صورت نگرفته است. ( قبل از زهر دادن).امام عليه السلام پس از نوشيدن زهر کلمه استرجاع را بر زبان جاري کرده و رو به جعده نمودند و فرمودند: اي دشمن خدا مرا کشتي، خدا تو را بکشد به خدا سوگند به آرزویت بعد از من نخواهی رسید و پس از ورود برادرشان امام حسين عليه السلام و ديدن طشت پر از خون پرسيدند: چه شخصي اين کار را با تو کرده امام فرمودند: با او چه مي کني: فرمود: به خدا سوگند او را خواهم کشت، امام حسن عليه السلام فرمود: پس نام او را نمي گويم تا آن که جدم رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم را ملاقات نمايم.

ویژگی بارز امام حسن (ع) در خصوص حکومت داری چه بود؟

تمام ابعاد زندگی امام حسن (ع) سرمشق، الگو وقابل تاسی ودرس انسانیت وزندگی است، سیره و رفتار ائمه براساس اصلی بود که برای آنان  همیشه این اصل تغییر ناپذیر است ؛ دوست دشمن برای آنها که امام مردم هستند از نظر هدایت گری برابرند ؛ اصل هدایت انسانها برای ائمه معیار رفتار است، از این رو نمی توان گفت که آنها تصوری از انسان به عنوان دشمن داشته باشند ؛بر اساس اصل کرامت و هدایت گری امام حسن (ع) و دیگر ائمه به هدایت مردم اهتمام می دادند.

در خصوص حکومت داری حرکت بر اساس اصول و سیره رسول الله (ص) بود که به دو محور مهم اشاره می شود 1- امام حسن(ع) بر مبنای سنت و سیره جدش و شرایط خاص، به صلح راضی شد تا امت اسلام و حاملان علوم و حافظان سیره و سنت پایدار بمانند. خود حضرت در کلامی به این معنا تصریح نموده‎اند: «یکی از علل صلح من حفظ حیات شما بود تا در سایه صلح، تمدن اسلام در آغاز راه با دشمنی و فریبکاری امویان بی‎بنیان نشود.»صلح امام که ثمرات بی شماری برای اسلام ومسلمانان داشت با این صلح از خون ریزی درمیان امت جلو گیری نمود وامنیت را به مناطق اسلام که در معرض شرارتهای معاویه بود حاکم نمود.

یکی دیگر از بارزترین رفتار های امام که از فتنه دیگر پیشگیری و آنرا پیش بینی می نمود وصیتی بود که نمود ، مشی امام مدارا با مردم بود وصیت کرده بود، پس از شهادت او را در کنار قبر رسول خدا دفن کنند در عین حال پیش بینی می کرد، عده ای مانع از این کار شده و کار را به درگیری و جنگ کشانده و بدین وسیله خون ریزی وآشوب کرده و مایه نا امنی و فتنه بزرگ دیگر در جامعه شده و به ساحت پیامبر(ص)ودین اسلام  بی حرمتی کنند وامت را به جان هم انداخته و بحران خون ریزی نمایند ؛ پس از اینکه شهید شد بنی هاشم طبق وصیت تابوت را به طرف حرم بردند مروان که در دشمنی اهل بیت هیچ کوتاهی نمی کرد، عایشه همسر پیامبر را تحریک نمود تا مانع از دفن شوند این حرکت و اصرار بنی هاشم نزدیک بود جنگی درگیرد ؛ اما امام حسین(ع) خطاب به مروان گفت اگر نبود وصیت برادرم که توصیه به خویشتن داری و صبر نموده می دانستم که با شما چگونه رفتار کنم ، برادرم وصیت نموده که دوست ندارم درتشییع من به اندازه خون حجامت هم خون ریزی شود.

لذا امام با پیش بینی مراقب بود تا در تشییع او نیز با دشمنان مدارا شود و بین مسلمانان تفرقه نشود، چون می دانست دراین برهه اسلام برای گذر از بحران های سیاسی نیاز به صلح و آرامش دارد ؛ صلح امام با معاویه نیز از این بابت بود که مصالح عالیه اسلام اقتضا می کرد، آرامش در جامعه به ویژه در شهر پیامبر و کنار مرقد او برقرار باشد از این رو حاضر نشد بحران های دیگر در جامعه پدیدار شود .نمونه هایی از رفتار امام در برابر دشمن و کسانی که با امام از سر دشمنی بر خورد نا مناسب داشتند، بیان شد تا الگویی باشد برای کسانی که مدعی پیروی از ائمه را دارند اما با دوستان و هم مسلکان رفتاری دارند غیر منطقی چه رسد به رفتار آنان با دشمنان ؛ دین اسلام در رفتار اهل بیت(ع) نمود بیرونی دارد ؛ اگردررفتار مهربانی داشته باشیم دشمنان نیز دارای عواطف اند هدایت پذیرنذ ؛ لا اقل اصول اسلام را می فهمند.

سرنوشت فرزندان امام حسن مجتبی (ع) چه شد و چرا از نسل ایشان کسی به امامت نرسید؟

فرزندان امام حسن(ع) و نسل پر برکتش نیز برای اسلام خیرات و ثمرات زیادی داشته ؛ چند تن از آنان در کربلا شهید وشجره طیبه را با خون خود آبیاری نموده و از امام زمان خود دفاع کردند ؛ اتفاقا امامت پس از امام سجاد (ع) از نسل مشترک امام حسن وامام حسین(ع) است، مادر امام باقر فاطمه دختر امام حسن(ع) بود ؛بنابراین اینگونه نیست که تصور شود امامت از نسل آن حضرت نبوده است ؛ سادات حسنی در مقابل ستم وظلم امویان وعباسیان قیامهای گسترده داشته و درمقاطعی موفق به تشکیل حکمرانی و حکومت های شیعه شده ودر گسترش اسلام وتشیع تلاش فراوان نموده اند در اقصا نقاط ممالک اسلامی فرزندان امام حسن (ع) به بسط اسلام پرداخته اند در تونس و مراکش و مناطقی از آفریقا و ایران و شرق و غرب مناطق اسلامی و در نقاط دیگر جهان صددای اسلام به گوش مردم توسط نواده گان امام حسن(ع) رسیده است.

شغل اکثر امامان بخصوص امام حسن مجتبی (ع) چه بود و چرا در کتب مذهبی به شغل امامان اشاره نشده است؟

همه ائمه به اقتضای شرایط زندگی و محل زندگی خودشان مشاغلی داشته اند؛ زندگی عصر آنان از سادگی و قناعت بیشتر برخوردار بوده قانع بون در زندگی نیز از سیره مستمره حضرات بوده است خوراک و پوشاک ساده و توقعات اندک آرامش خاصی در زندگی اسان خواهد داشت ؛ لذا آرامش روحی در این مشی هرگز فدای فزون خواهی و اسراف و تبذیر نخواهد بود ؛ از جمله مشاغل اهل مدینه که محل زیست ائمه است،  باغداری دراطراف مدینه نیز از جمله مشاغل ائمه بوده است که در مواردی به این مهم پرداخته شده .

سیره امام حسن (ع) در برخورد با مردم چه بوده است؟

مردم برای همه ائمه عزیزند اگر به فرمان مالک اشتر توجه شود روشن می شودکه مردم وهمه انسانها فارغ از نژاد ومذهب برای ائمه عزیزند ؛ امام هرگز حاضر نمی شود  به مردم بی حرمتی و حقوق آنها ضایع شود و بین مردم خون ریزی شود و مردم در امنیت  کاملا نقش محوری دارند ؛ جایگاه مردم در مکتب اهل بیت رفیع و بسیار محترم است؛ صلح امام حسن (ع) قبل از هرچیز حرمت به مردم و امت اسلامی است که دامن جامعه را از آلوده شدن به درگیری پاک می دارد. کرامت و بخشندگی امام بعد دیگر از رفتار امام با مردم است ؛ پاسخ به نیازهای علمی و سئوالات و شبهات مردم نیز از جمله بازتابهای رفتاری امام در قبال مردم و عزت دادن به آنان است. .